Oogaandoeningen - Kleurenblindheid

Kleurenblindheid is helemaal geen vorm van blindheid maar eerder het onvermogen of deficiëntie om bepaalde kleuren van elkaar te kunnen onderscheiden. Mensen die lijden aan kleurenblindheid zullen dus meer moeite hebben om het verschil waar te nemen tussen kleuren zoals blauw en geel of rood en groen.

Wat is kleurenblindheid?

Kleurenblindheid, of beter gezegd kleurwaarneming deficiëntie, is een erfelijke aandoening die vaker mannen treft dan vrouwen. Volgens Prevent Blindness America zouden naar schatting acht procent van de mannen en minder dat een procent van de vrouwen een probleem hebben met het kleur gezichtsvermogen. De meest voorkomende vorm van kleurenblindheid is de rood-groene kleur deficiëntie. In mindere mate kan een persoon de eigenschap erven die leidt tot een verminderd vermogen voor het waarnemen van blauwe en gele tinten. Ze komt wel gelijkmatig voor bij mannen als bij vrouwen.

Symptomen van kleurenblindheid

Heb je zelf soms moeite om te bepalen of een kleur nu juist blauw en geel of rood en groen zijn? Valt het voor dat andere mensen jou moeten verbeteren bij het verkeerd inschatten van een bepaalde kleur?

Zo ja, dit zijn primaire tekenen van een kleurwaarneming deficiëntie.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is het uiterst zeldzaam dat een persoon met kleurenblindheid enkel grijstinten waarneemt. De meeste mensen die worden beschouwd als "kleurenblind" kunnen kleuren zien maar bepaalde kleuren lijken vrij vaag en zijn gemakkelijk te verwarren met andere kleuren, afhankelijk van het type van kleurwaarneming deficiëntie ze hebben.

Als je problemen met het waarnemen van kleuren ontwikkelt wanneer je normaal gesproken gewoon bent om de volledige waaier aan kleuren te zien breng je best eens een bezoek aan je arts. Plots of geleidelijk verlies van je kleurenzicht kan veroorzaakt worden door een aantal onderliggende gezondheidsproblemen zoals cataract.

Oorzaken van kleurenblindheid

Kleurenblindheid komt voor wanneer lichtgevoelige cellen in het netvlies niet snel genoeg reageren op veranderingen in golflengten van licht die mensen in staat stelt om een scala van kleuren te zien.

De fotoreceptoren in het netvlies worden staafjes en kegeltjes genoemd. Staafjes zijn talrijk aanwezig in het menselijk netvlies (zo’n 100 miljoen). Hoewel ze zeer gevoelig zijn voor licht zijn ze niet in staat om kleur waar te nemen.

De 6-7.000.000 kegels in het menselijk netvlies zijn verantwoordelijk voor het waarnemen van kleur. Deze zijn geconcentreerd in het centrale gedeelte van het netvlies, meer bepaald in de macula. Het centrum van de macula wordt fovea genoemd en dit kleine gebied (0,3mm diameter) bevat de hoogste concentratie aan kegeltjes en is verantwoordelijk voor de directe waarneming van kleur.

Erfelijke vormen van kleurenblindheid houden vaak verband met tekortkomingen in bepaalde types van kegels of regelrechte afwezigheid van deze kegels.

Naast verschillen in de genetische opmaak zijn er nog andere oorzaken die kunnen leiden tot een gebrek of verlies van kleurwaarneming.

Ziekte van Parkinson (PD). Omdat de ziekte van Parkinson een neurologische aandoening is kunnen de lichtgevoelige zenuwcellen in het netvlies waar de zichtverwerking plaatsvindt worden beschadigd en kunnen niet meer goed functioneren.

Katarakt. Vertroebeling van de natuurlijke lens van het oog die optreedt bij katarakt kunnen leiden tot het zien van wazige kleuren waardoor deze veel minder helder zijn. Gelukkig kan een tijdens een operatie de troebele lens verwijderd en vervangen worden door een kunstmatige intraoculaire lens waardoor het kleurenzicht ook zal herstellen.

Tiagabine als medicijn tegen epilepsie. Dit anti-epileptisch medicijn kan de kleurwaarneming verminderen. Deze bijwerking van Tiagabine komt voor bij 41 procent van de gebruikers maar dit is geen permanent gevolg. Na een tijd gaan deze bijwerking vanzelf over.

Leber erfelijke optische neuropathie (LHON). Deze erfelijke optische neuropathie komt vooral voor bij mannen en kan leiden tot een zeker mate van kleurenblindheid, zelfs bij personen die drager zijn maar geen andere symptomen vertonen van deze aandoening. De meest voorkomende vorm van kleurwaarneming deficiëntie hierbij is het rood-groen waarnemingsvermogen.

Kallmann syndroom. Deze erfelijke aandoening omvat een slechte werking van de hypofyse wat kan leiden tot onvolledige of ongebruikelijke gender-gerelateerde ontwikkelingen zoals deze van de geslachtsorganen. Kleurenblindheid kan een symptoom van deze aandoening.

Kleurenblindheid kan ook optreden wanneer het verouderingsproces de cellen in het netvlies beschadigen. Een letsel of schade aan gebieden van de hersenen waar de verwerking van het zicht plaatsvindt kan ook leiden tot een gebrekkig kleurenwaarnemingsvermogen.

Behandelingen en strategieën tegen kleurenblindheid

Volgens studieresultaten aangekondigd door onderzoekers van de Universiteit van Washington en Florida in 2009 heeft gentherapie kleurenblindheid kunnen genezen bij apen. Hoewel deze bevindingen veelbelovend waren zou gentherapie niet beschouwd worden als behandeling voor de mens tot dat ze volledig veilig bevonden zijn.

Momenteel is er geen remedie voor kleurenblindheid. Enkele coping-strategieën kunnen wel helpen beter te functioneren in een kleur-georiënteerde wereld.

De meeste mensen zijn in staat zich aan te passen aan gebrekkig kleuren en kunnen zien zonder al te veel moeite. Sommige beroepen echter, zoals grafisch ontwerp en beroepen die handelingen vereisen van verschillende kleuren van de elektrische bedrading, zijn heel afhankelijk van een accurate perceptie van kleur.

Als je vroeg genoeg ontdekt dat je last hebt van een kleurwaarnemingsdeficiëntie kan je in staat zijn dit te compenseren door voor een carrière te kiezen waar je niet afhankelijk bent van een perfect kleurwaarnemingsvermogen. Een vroege diagnose van kleurwaarneming deficiëntie kan ook veel problemen voorkomen bij kinderen tijdens het schooljaar, waar veel leermiddelen trouwens ook afhankelijk zijn van kleur. Als je kind lijdt aan een kleurwaarnemingsdeficiëntie licht je best de leraar in zodat hij zijn lessen en presentaties hieraan kan aanpassen.

Sommige mensen maken gebruik van speciale lenzen om hun waarneming van kleur te verbeteren. Deze lenzen zijn zowel beschikbaar in contactlens als in brilglasvorm en zijn verkrijgbaar bij een beperkt aantal oogspecialisten in de Verenigde staten en andere landen. Indien je eigen oogspecialist geen gebruik maakt van deze lenzen is het aangeraden om een doorverwijzing aan te vragen naar een specialist die je hier wel mee kan helpen.

Lees verder

• Oogaandoeningen - Katarakt
• Oogaandoeningen - keratoconus
• Oogaandoeningen: Scheelzien of strabisme