Hoe wordt kleurenblindheid veroorzaakt?

Kleurenblindheid kan grote gevolgen hebben voor het dagelijkse leven. U herkent namelijk een basiskleur niet meer, waardoor de complete wereld om u heen er anders uitziet. Soms komt het voor dat er slechts in tinten van wit, grijs en zwart wordt gezien. Waardoor wordt het veroorzaakt en kan er iets aan gedaan worden?

Kleurenblindheid

• Veranderd spectrum
• Het trichromatisch zicht van de mens
• Oorzaak kleurenblindheid
• Met de tijd veranderend
• Is er een behandeling?

Veranderd spectrum

Indien er sprake is van kleurenblindheid dan betekent dat die persoon veelal een specifieke kleur niet kan herkennen. Het gaat om de drie basiskleuren blauw, groen en rood. Met die kleuren kunnen alle andere kleuren worden samengesteld. Veelal wordt een basiskleur niet herkent, waardoor deze uit het spectrum van de kijkende persoon wordt gefilterd. Daarmee is er een andere kleurenperceptie van de wereld. Het is daarnaast zeer uitzonderlijk dat een persoon compleet geen kleur meer ziet. Een voorbeeld van een zeer bekende ook aan kleurenblindheid lijdende bekendheid was de schilder Vincent van Gogh.

Het trichromatisch zicht van de mens

Het netvlies van het oog is bedekt met kegeltjes en staafjes. De staafjes zijn uitermate geschikt om in het donker te zien. Voor het herkennen van kleur overdag of als er voldoende belichting is, wordt gebruik gemaakt van de kegeltjes op het oognetvlies. In principe heeft ieder mens drie typen oogkegels, waarmee de drie verschillende hoofdkleuren afzonderlijk kunnen worden herkend. Dit gebeurt middels fotoreceptoren, welke op drie verschillende golflengtes actief zijn. Ieder tussenliggende kleur is opgebouwd uit deze drie basis kleur golflengtes en dus kan de samenstelling van een specifieke kleur – op een net iets andere golflengte - ook worden herkend. Dit is het principe van het trichromatisch zicht. Bij goedwerkende oogkegels kunnen we alle kleuren door de uitgezonden golflengtes herkennen.

Oorzaak kleurenblindheid

Voorliggende uitleg omtrent het trichromatisch zicht van de mens verklaart waarom mensen een bepaalde kleur niet kunnen zien indien er iets aan de hand is met een kegeltype. Er is sprake van kleurenblindheid indien:

• één van de drie kegeltypen niet goed functioneert;
• één van de drie kegeltypen niet aanwezig is;
• één van de drie kegeltypen beschadigingen heeft.

Deze afwijkingen kunnen reeds vanaf de geboorte aanwezig zijn en is dus genetisch bepaald. Omdat één kegeltype niet werkt valt er een basiskleur weg, waardoor met de twee overgebleven kleur golflengtes de kleurperceptie wordt samengesteld. Iets dat oorspronkelijk de paarse kleur heeft, lijkt rood als de kleur blauw niet meer wordt herkend. Het kan ook zijn dat dan geen kleur wordt herkend. Dit type kleurenblindheid zal met de tijd niet veranderen.

Met de tijd veranderend

Naast voorgenoemde onveranderbare kleurenblindheid bestaat er ook kleurenblindheid, welke men geleidelijk aan verkrijgt (verworven kleurenblindheid). De oorzaak kan dan liggen aan:

• het ouder worden van het lichaam;
• het hebben van oogproblemen zoals: groene staar, gewone staar, verminderde golflengteperceptie door een verslechterde gele plek (dit is het centrale punt in het oog waar de meest scherpe details gewoonlijk worden waargenomen) of wijziging van de bloedvaatjes in de ogen ten gevolge van onbehandelde diabetes;
• een verwonding aan het oog en bijwerkingen van medicijnen;
• hersentumor waardoor de hersenen worden samengedrukt.

Is er een behandeling?

Afhankelijk van de oorzaak van kleurenblindheid kan het wel of niet worden behandeld. Het succesvol verwijderen van een hersentumor kan betekenen dat de herkenning van kleur weer herstelt. Ook staar kan met een simpele ingreep worden gecorrigeerd, waardoor de oorspronkelijk scherpte en kleurherkenning wordt hersteld. Een indirecte manier is om gekleurde contactlenzen in te doen, zodat specifieke kleuren toch beter worden herkend. Veelal wordt bij kleurenblindheid aangeleerd om op indirecte manier kleur te herkennen. Iemand moet dan aangeven welke kleur een object werkelijk heeft en dat wordt vergeleken met de herkende kleur. Zodoende kan op een indirecte manier worden aangeleerd hoe om te gaan met de kleurenblindheid.

Lees verder

• Hoe wordt diplopie (dubbelzien) veroorzaakt?
• Hemianopsie: hoe wordt halve blindheid veroorzaakt?
• Pterygium: rode hoornvlies vergroeiing op de ogen
• Keratoconus: wat te doen met een conusoog?