Top tien van fobieën

Iedereen heeft wel eens last van angst. Ook angst die niet helemaal terecht is. Angst die uit de onderbuik lijkt te komen. Meestal is onze ratio goed in staat om deze angsten te onderdrukken. Spreken we dan van een fobie als we niet in staat zijn om deze angst te onderdrukken? Onlangs werd er een top tien samengesteld met de meest voorkomende fobieën. Wat zijn de consequenties van een fobie? En wat kan er aan gedaan worden? Schrijver dezes tekst zocht het voor u uit!

Angst en fobieën

Wanneer iemand in een gevaarlijke situatie terecht komt, zorgt angst voor de ‘vecht-of-vlucht’ reactie. De stresshormonen adrenaline en cortisol worden in grote hoeveelheden aangemaakt, met als gevolg een stijging van de hartslag en de bloeddruk en een verhoogde spierspanning. Dit stelt de mens, maar ook dieren, in staat om levensbedreigende situaties aan te kunnen of er voor te kunnen vluchten. Normale angst verhoogt de kans op overleven.

Fobieën echter zijn aanhoudende, irreële en intensieve angstgevoelens als reactie op specifieke externe situaties of objecten. In principe kan een mensen voor alles een fobie ontwikkelen. Mensen met een fobieën vermijden situaties die hun angstgevoelens opwekken of ze ondergaan de situaties met zeer veel moeite.

In de tijd dat er nog geen medisch-ethische commissie bestonden werd er een experiment uitgevoerd met een klein jongetje genaamd Albert. Het experiment met Albert, beter bekend als ‘Little Albert’ werd gedaan om aan te tonen dat ook mensen klassiek geconditioneerd konden worden. De man die het experiment uitvoerde, de heer John B. Watson, kwam op het idee om Little Albert voor een bepaalde stimulus, waarvoor een kind normaal niet bang zou zijn, bang te maken. Dit experiment ontaarde is een dusdanige vorm dat Little Albert bijna bang was voor alles.

Kwaliteit van leven

Bij mensen met een bepaalde fobie hoeft de kwaliteit van leven in principe niet minder te zijn. Als iemand een fobie heeft voor koeien, maar deze persoon woont in de stad, waar over het algemeen weinig koeien worden gesignaleerd, zal de fobie geen negatieve gevolgen voor de kwaliteit van leven hebben.

Komen mensen in aanraking met hun angstwekkende situatie(s) dan kan dit wel een negatief effect hebben op de kwaliteit van leven. Volwassenen met een bepaalde fobie scoren slechter op algemeen gezondheidsbeleving, lichamelijk functioneren, pijn en sociaal functioneren dan volwassenen zonder psychische stoornissen.

Cijfers

In Nederland heeft 7,9% van de volwassenen tot 65 jaar ooit een bepaalde fobie gehad. Fobieën komen bij vrouwen (10,3%) bijna twee keer zo vaak voor als bij mannen (5,5%). In de periode april 2009 – maart 2010 hadden 527.300 Nederlanders bepaalde fobie.

Behandeling

Specifieke fobieën kunnen het beste worden behandeld met een blootstellingtherapie. Bij deze therapie worden patiënten systematisch geconfronteerd met hun angstopwekkende situaties of objecten. Hierdoor wordt het gevreesde object of situatie niet langer geassocieerd met een ernstige bedreiging.Blootstelling in vivo is duidelijk superieur aan farmacotherapie. Het succes van de blootstellingtherapie kan echter worden verhoogd door de patiënt cognitieve stimulantia te laten gebruiken. De blootstellingtherapie zorgt voor een verbetering in zowel de angst als het vermijdingsgedrag.

Situaties die moeilijk te realiseren zijn, kunnen in een virtuele omgeving worden nagebootst. Deze methode wordt steeds waardevoller. In Groningen is een centrum gebouw met daarin een zogenaamde ‘cave’. De cave is een soort 3D-bioscoop, maar dan niet alleen een scherm voor je, maar ook onder, boven en naast je. In deze ruimte kan angst voor hoogtes, acrofobie, goed worden nagebootst. De patiënt heeft daadwerkelijk het idee dat hij op een bepaalde hoogte staat, hierbij komt de angst ook naar buiten. Met behulp van een therapeut zal de patiënt langzaam vertrouwd raken met de omgeving. De geprojecteerde trap zal hij of zijn kunnen afdalen zonder de eerder vertoonde irreële angst. De blootstellingtherapie zorgt voor een verbetering in zowel de angst als het vermijdingsgedrag.

Conclusie

Fobieën zijn irreële en intensieve angstgevoelens als reactie op bepaalde situaties of objecten. De kwaliteit van leven hierdoor kan negatief beïnvloed worden. In welke mate dit gebeurt is afhankelijk van de fobie. In Nederland hadden 527.300 mensen in de periode april 2009 – maart 2010 een bepaalde fobie. De beste methode voor de behandeling van een fobie is de blootstellingstherapie, waarbij de patiënt systematisch wordt geconfronteerd met zijn of haar angstopwekkende situatie of objecten. Hieronder de top tien fobieën in Nederland met uitleg over de fobieën.

Top tien fobieën in Nederland

1. Arachnofobie, angst voor spinnen

Belgen en Nederlanders zijn het bangst voor spinnen van de hele wereldbevolking. Dit is gebleken in een onderzoek van de universiteit van Gent. Eén op de tien Nederlanders lijdt aan arachnofobie. Het bangst voor spinnen zijn moeders. Vrouwen zijn over het algemeen een stuk vaker -zo’n vijf keer- bang voor spinnen dan mannen. Dit is niet altijd zo geweest. Uit een literatuuronderzoek bleek dat rond het jaar 1750 Nederlanders een compleet andere houding hadden ten aanzien van spinnen, bijna niemand was er bang voor en er werd zelden een spin dood getrapt.

2. Sociale fobie

Deze fobie wordt gekenmerkt door angst voor de reactie of kritiek van anderen. Bij sommigen kan alleen de gedachte dat hij of zij naar een feestje zou moeten al grote angst oproepen. Een andere situatie is het spreken voor een groep of zelfs telefoneren. De angst die bij deze fobie ontstaat, kan er voor zorgen dat de persoon in kwestie niet naar een feestje gaat of een geplande voordracht laat schieten. Van alle mensen krijgt 10% ooit te maken met een sociale fobie. In Nederland hebben 257.000 vrouwen en 153.000 mannen last van een sociale fobie.

3. Aerofobie, vliegangst

Deze vorm van angst ontstaat doordat mensen vliegtuigrampen op het nieuws zien, een dierbare of kennis hebben verloren in een vliegtuigongeluk of films hebben gezien waarin een vliegtuig neerstort. In Nederland zijn er anderhalf miljoen mensen die vanwege enige mate van vliegangst het vliegtuig mijden.

4. Agorafobie, plein vrees

Grote open ruimtes, maar ook drukke plaatsen als het openbaar vervoer zijn voor mensen met agorafobie angstopwekkend. Soms is de angst dusdanig groot dat de lijder alleen onder begeleiding van een vertrouwd persoon openbare plaatsen kan bezoeken. Ongeveer 5% van de volwassenen ondergaat in zijn of haar leven één of meer perioden met agorafobie, vrouwen vaker dan mannen.

5. Claustrofobie, angst voor kleine ruimtes

De tegenhanger van agorafobie is de claustrofobie. De angst voor kleine ruimtes ligt niet bij de grootte van de ruimte, maar bij de mogelijke beperking om eruit te kunnen als er iets gebeurt. Ook bij deze fobie hebben vrouwen er meer last van dan mannen. In de bevolking heeft 2-4% ernstige claustrofobie.

6. Acrofobie, angst voor hoogtes

Iedereen heeft enige vorm van angst voor hoogte. Vallen van grote hoogtes is niet verenigbaar met het leven en dus in strijd met het zelfbehoud. Wonen op enige hoogte, zoals in een flat, zal toch op een gegeven moment niet meer als angst ervaren worden, dit komt doordat de persoon aan de omgeving went. Komt de persoon op een andere plaats op dezelfde hoogte dan slaat de angst weer toe.

7. Emetofobie, angst voor braken

Een van de onbekendste fobieën is angst voor overgeven. Dat kan zijn doordat de persoon in kwestie zelf moet braken, maar een braakscene op tv of iemand die braakt tijdens het uitgaan kan een enorme angstreactie teweegbrengen. In het dagelijks leven van emetofoben zal de centrale vraag zijn of hij of zij geconfronteerd gaat worden met overgeven? Emetofoben gooien producten waarvan
de houdbaarheidsdatum nog niet is verstreken weg om het risico om er misselijk van te worden te mijden.

8. Carcinofobie, angst voor kanker

Mensen met carcinofobie hebben niet alleen angst voor kanker, ze mijden ook mensen met deze ziekte uit angst om besmet te raken. De angst leidt er onder andere toe dat zij op een gegeven moment daadwerkelijk denken te lijden aan kanker. Een hoofdpijn wordt door deze mensen al snel een hersentumor.

9. Brontofobie, angst voor onweer

Donder en bliksem maakt mensen met brontofobie onterecht bang. Sommige brontofoben sluiten zichzelf op in de kelder van hun huis of schuilen onder hun bed voor het onweer. Brontofobie is een van de besmettelijkste angsten en wordt erg makkelijk overgebracht van ouders op kinderen.

10. Necrofobie, de angst om dood te gaan.

Een necrofoob heeft niet alleen angst om dood te gaan, maar probeert de confrontatie met de dood uit de weg te gaan. Necrofoben mijden daarom begrafenissen, kerkhoven en begrafenisondernemingen. Mocht er toch een confrontatie plaatsvinden, dan kan er onrust en zelfs paniek ontstaan.