Schemertoestand: bewustzijnsdaling

Schemertoestand: slaapwandelen, black-out, fugue. Iemand die in een schemertoestand verkeert, is zich niet bewust van zijn daden en reageert vaak impulsief. Dit kan gevaar voor zichzelf of voor de omgeving opleveren. Hoe geraakt iemand in een schemertoestand en wat gebeurt er dan precies?

Wat is een schemertoestand?

Een schemertoestand wordt vaak in de psychiatrie gebruikt , Het is een daling van het bewustzijn, waarbij de patiënt wel een goed contact met de omgeving heeft en een gedrag vertoont dat goed gecoördineerd is. De persoon in kwestie is in staat de omgeving in zich op te nemen en handelingen uit te voeren. Vaak gaat het hier om alledaagse of routinematig handelingen die uitgevoerd worden. Het bewustzijn van de persoon is dermate verlaagd, dat hij of zij niet in staat is om te reageren op een gesprek met anderen of op een onverwachte gebeurtenis. In principe reageert iemand vanuit een schemertoestand op het langetermijn geheugen. Het kortetermijngeheugen lijkt de informatie niet door te geven naar het langetermijn geheugen. Hierdoor weet de patiënt ook niet meer wat er gebeurd is nadat deze uit de schemertoestand geraakt.

Wie krijgt hiermee te maken?

Mensen met een zware vergiftiging of een infectie kunnen in een schemertoestand geraken. Ook door het gebruik van overmatig alcohol kan deze toestand bereikt worden. Bij een ernstig verlaagd bloedsuikerspiegel, of een zeer hoge spiegel, kan iemand ook in een schemertoestand raken.

Een bekend voorbeeld is een black-out: deze ontstaat nogal eens bij mensen die overmatig alcohol gebruiken, maar kan ook ontstaan bij grote stress of bij hartproblemen. Een ander bekend voorbeeld, vooral bij kinderen, is het slaapwandelen. Hierbij wordt er vanuit één hersenhelft gereageerd, terwijl de ander in een slaaptoestand verkeert.

Schemertoestand komt ook voor bij grote angst, waarbij de patiënt zich terug lijkt te trekken in zich zelf. Ook een vergiftiging kan een schemertoestand uitlokken. Een andere oorzaak is een hersenletsel: deze schemertoestand kan langdurig zijn.

Wanneer er tijdens de schemertoestand sprake is van de neiging tot het gaan reizen, wordt dit ook wel een fugue genoemd. Dit komt vooral voor bij gevallen van hysterie. Hierbij reist de patiënt hele stukken en komt weer bij bewustzijn in een andere plaats, in sommige gevallen zelfs in een ander land.

Het gevaar van een schemertoestand

Iemand die in een schemertoestand verkeert, loopt groot gevaar op. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de omgeving. Vooral wanneer de persoon zich buitenshuis voortbeweegt, kan dit gevaar opleveren voor anderen. Denk hierbij aan personen die een black-out tijdens het autorijden krijgen. Hierbij rijden ze vele kilometers zonder zich hiervan bewust te zijn. Tijdens de black-out gaat alles op de automatische piloot. De auto wordt bestuurd en er wordt gas gegeven. Echter, wanneer er zich een onverwachte situatie voordoet, zoals een ongeval of een overstekend dier, dan kan de persoon hier niet goed op reageren. De kans op een ongeluk is dan heel groot. Een vaak terugkerende blak-out kan uiteindelijk blijvende hersenschade veroorzaken.

Een ander gevaar levert het slaapwandelen op, waarbij de persoon in kwestie een gevaarlijke route kan bewandelen. Deze kan zelfs over daken gaan. De slaapwandelaar is zich niet bewust van de gevaarlijke situaties waarin hij of zij zich begeeft. Het is daarom zaak om een slaapwandelaar nooit wakker te maken wanneer deze zich in een situatie bevindt die gevaar kan opleveren. Door het wakker worden en de schrikreactie, kan er juist een ongeluk gebeuren. Kinderen slaapwandelen veel, ouders houden daarom het liefst hun deuren en ramen goed dicht zodat het kind niet naar buiten kan wandelen.

Een schemertoestand veroorzaakt door alcohol zorgt ervoor dat het reactievermogen weg is. In het verkeer gebeuren veel dodelijke ongelukken als gevolg van een bestuurder die zich in schemertoestand bevond. Dit is de reden dat er streng wordt controleert op alcoholgebruik en het besturen van een auto. Drugs kan ook een schemertoestand veroorzaken. Mensen die drugs en alcohol gebruiken, zouden zich niet over straat moeten begeven totdat het middel is uitgewerkt.