Het zeeppompje: een werelduitvinding
We hebben hygiëne hoog in het vaandel staan. Alles moet nog schoner dan schoon worden. En dat is goed te begrijpen. Met een goede hygiëne voorkom je dat hinderlijke virussen en bacteriën ziektes veroorzaken en bevorder je je gezondheid. Het is dus ook belangrijk je handen regelmatig goed te wassen. Hiervoor gebruiken we zeep, bij voorkeur in een zeeppompje.Zeep
Door vet en loog (dit is scheikundig een basische stof) op elkaar te laten inwerken treedt een proces van verzeping op. Hierdoor ontstaat zeep. Zeep heeft een paar bijzondere eigenschappen. Allereerst verlaagt zeep de oppervlaktespanning van een vloeistof, meestal van water. Hierdoor kan het water-en-zeep-mengsel gemakkelijker in textiel doordringen. Ook gaat de zeepoplossing gemakkelijker schuimen. Chemisch hebben zeepmoleculen de eigenschap dat vettige stoffen er niet in neerslaan, maar kleine druppeltjes vormen. Ze blijven dus zweven in het water. Hierdoor wordt vuil eerder gebonden aan de vloeistof dan aan het textiel of je huid. En dus, even heel simpel gezegd: even wrijven om het vuil los te maken van huid of stof, even spoelen, en je spoelt ook het vuil weg.Geschiedenis van zeep
Het is niet precies na te gaan op welk moment in de geschiedenis er zeep werd geproduceerd. We gaan af op vondsten, beschrijvingen en overleveringen uit de geschiedenis. De volkeren die hierbij wellicht een rol spelen zijn:- Babyloniers
- Egyptenaren
- Grieken en Romeinen
- Germanen
Babyloniers
In ieder geval is in een Babylonische kleicilinder uit ongeveer 2800 voor Christus een zeepachtig materiaal gevonden. Van iets recentere datum, 2200 voor Christus, is op een kleitablet een soort recept gevonden, dat tot een zeepachtig materiaal zou kunnen leiden.
Egyptenaren
In het oude Egypte werden oliën van plantaardige of dierlijke afkomt gebruikt om zeep te maken. Dus ook de Egyptenaren kenden het gebruik van zeep.
Grieken en Romeinen
Volgens een overgeleverd verhaal zouden Romeinse vrouwen bij toeval de werking van zeep hebben ontdekt. Het water langs de oever van de rivier de Tiber nabij de berg Sapo werd gemengd met dierlijke vetten en as, afkomstig van dierenoffers. De ontstane zeep zou enorm geholpen hebben bij het reinigen van kleding, en het materiaal werd 'zeep' genoemd naar de nabije berg Sapo. Er bestaat echter geen berg Sapo dus het verhaal is naar alle waarschijnlijkheid onwaar. Bovendien kenden Romeinen en Grieken geen zeep, zij gebruikten oliën om zich mee te reinigen.
Germanen
Naar alle waarschijnlijkheid is het Germaanse woord saipo de basis van ons woord zeep, en van vergelijkbare woorden in andere talen (soap, Seife, savon, sapone). Oorspronkelijk duidde het woord meer op de rode haarverf waarmee strijders hun haren insmeerden om meer indruk te maken op het slagveld, maar wellicht had dit materiaal andere, onvoorziene, zepige eigenschappen.
Toevoeging
Zeep was een prima middel om huid en kleding mee te reinigen. Om geurtjes te verwijderen en een beetje lekker te ruiken werden aan zeep geurstoffen toegevoegd. De lekkere zeepgeur is dus geen zeepgeur, maar de geur van de toevoegingen.Fabricage
Hoewel aanvankelijk plantaardige of dierlijke vetten werden gebruikt om zeep te maken, wordt tegenwoordig vooral gebruik gemaakt van synthetische stoffen in het zeepproces.
Zeep
