Waarom verouderen we?

Oud worden, een biologisch proces waar we allemaal onderhevig aan zijn. Hoewel het een enorm complex samenspel is van verschillende factoren, lijkt de wetenschap het mysterie van veroudering stilaan te kunnen ontrafelen. Wil dit zeggen dat we onsterfelijk kunnen worden? Op deze vraag is er nu nog geen antwoord, maar wie weet wat de toekomst zal brengen.

Inhoudsopgave

• De rol van hormonen
• Het belang van de eiwitsynthese
• Autofagie
• De energiehuishouding en veroudering
• Vrij radicalen geven aanleiding tot veroudering
• Onsterfelijkheid: is het mogelijk?

De rol van hormonen

Hormonen zouden een belangrijke rol spelen bij het verouderen. Zo blijkt dat er een duidelijke afname is van groeihormonen (GH) en insuline-achtige groeifactor I (IGF-I) bij het ouder worden. Aangezien de vrijstelling van deze hormonen geregeld wordt door de hersenen, kan het brein gezien worden als de bepalende factor voor ouder worden.

Hoewel talrijke studies zijn uitgevoerd met als doel het niveau van deze hormonen te verhogen, zijn wetenschappers er nog altijd niet in geslaagd het verouderingsproces om te keren. Daarmede blijkt uit sommige studies dat het toedienen van GH en IGF-I de veroudering zelfs zal versnellen.

Het belang van de eiwitsynthese

Een tweede factor die mogelijk bepalend zou kunnen zijn voor veroudering is de synthese van eiwitten. Hierbij wordt DNA door middel van transcriptie omgezet naar RNA, wat op zijn beurt getransformeerd wordt naar eiwitten. Fouten in deze transcriptie leiden dus ook tot fouten in eiwitten. Wanneer dit gebeurt stapelen de foutieve eiwitten zich op in de cel, waarna deze na verloop van tijd zal sterven. Daarnaast zorgt veroudering ook voor een verminderde DNA reparatie, waardoor de gebrekkige transcriptie van DNA door de vingers gezien zal worden. Bijgevolg treedt een sneeuwbaleffect op waarbij het DNA steeds meer aanleiding zal geven tot foutieve eiwitten die zich zullen accumuleren in de cel, met de uiteindelijke dood van de cel als resultaat.

Autofagie

Autofagie is een moleculair proces waarbij de cel zijn eigen componenten afbreekt. Het is in eerste instantie een verdedigingsmechanisme van het lichaam, dat als doel heeft beschadigde cellen te vernietigen. Hoewel autofagie een belangrijke rol speelt in het in balans houden van het lichaam, kunnen mogelijke ontwrichtingen van dit proces aan de basis liggen van veroudering. Zo blijkt dat vliegen, waarbij dit biologisch proces onvoldoende werkt, een verkorte levensduur hebben. Ook het manipuleren van genen die een rol spelen in autofagie blijken aanleiding te geven tot een versnelt verouderingsproces.

De energiehuishouding en veroudering

Algemeen gezien leven grotere dieren langer als kleinere. Dit heeft mogelijk te maken met de hoeveelheid energie die zij gebruiken gedurende hun leven. Zo verbruiken grote dieren minder calorieën per gram lichaamsmassa in vergelijking met kleine dieren. Het zou mogelijk kunnen zijn dat bij de geboorte van een organisme, dit organisme voorzien wordt met een eindige hoeveelheid aan potentiële energie. Wanneer deze energievoorraad op is, sterft het organisme.

Studies hebben aangetoond dat het beperken van de dagelijkse calorie-inname wel degelijk een heilzaam effect heeft. Zo zal er minder warmte geproduceerd worden door het lichaam, waardoor het metabolisme vertraagt. Hierdoor wordt de eindige energievoorraad minder aangesproken, en zal het organisme bijgevolg langer overleven.

Hoewel deze onderzoeken veelbelovend blijken te zijn, moeten ze echter in perspectief geplaatst worden. Zo zijn de bekomen resultaten van andere onderzoeksgroepen juist heel contrasterend. Uit deze experimenten werd geconcludeerd dat ratten die meer aten juist een lagere lichaamstemperatuur hadden dan hun controlegroep. Ook werd vastgesteld dat muizen met een hoger metabolisme juist langer blijken te leven.

Vrij radicalen geven aanleiding tot veroudering

Vrij radicalen zijn kleine, reactieve moleculen. Ze kunnen onder andere gevormd worden door UV-straling, maar ook intracellulair kunnen de radicalen gevormd worden. Vrije radicalen zijn in staat om grote schade aan te brengen in het lichaam, en zijn daardoor mogelijk geassocieerd met veroudering. Hierdoor zou het gebruik van antioxidanten, die in staat zijn de vrije radicalen om te vormen tot inerte verbindingen, aanleiding kunnen geven tot een vertraagd verouderingsproces. Zo hebben studies aangetoond dat fruitvliegjes, wiens DNA genetisch gemanipuleerd werd, langer leven wanneer ze meer antioxidatieve eiwitten tot expressie brengen.

Onsterfelijkheid: is het mogelijk?

Hoewel de wetenschap de laatste decennia al een enorme vooruitgang heeft geboekt, is het nog altijd niet mogelijk om iemands leven drastisch te verlengen. Het is echter wel mogelijk om het verouderingsproces in minieme mate te beïnvloeden. Zo draagt een gezonde levensstijl niet alleen bij tot een gezonde geest, maar ook tot een langer leven.