Wat zijn Glyco-alkaloiden?

In de Nederlandse literatuur lees je steeds vaker verhalen over de positieve effecten van bioactieve stoffen in voedingsmiddelen. Een van die bioactieve stoffen zijn glyco-alkaloiden. Ze komen onder andere voor in aardappelen en tomaten. Maar wat is het nou precies?

Bioactieve stoffen

Bioactieve stoffen zijn stoffen die in voeding voorkomen. In sommige producten zitten bioactieve stoffen van nature, in andere producten zijn ze kunstmatig toegevoegd. Bioactieve stoffen leveren geen energie maar hebben wel een positieve invloed op onze gezondheid. Echter zijn bioactieve stoffen niet essentieel voor het lichaam en de mens kan daarom ook prima zonder. Bioactieve stoffen hebben wel belangrijke functies in het lichaam, ze helpen onder andere het immuunsysteem te versterken, botten sterk te houden en het cholesterolgehalte te verlagen. Bioactieve stoffen beschermen de mens ook tegen allerlei ziekten, zoals kanker en hart- en vaatziekten. In plantaardige producten zoals groenten, fruit, peulvruchten, noten en zaden zitten de hoogste concentraties bioactieve stoffen.

Glyco-alkaloïden

Glyco-alkaloïden zijn bioactieve stoffen die van nature in een product voorkomen en dus niet kunstmatig eraan toegevoegd zijn. Glyco-alkaloïden (GA) behoren tot een groep van giftige stoffen die in planten zijn gevonden. De twee meest voorkomende glyco-alkaloïden zijn α-chaconine en α-solanine. 95% Van alle GA’s zijn α-chaconine en α-solanine. Naast α-chaconine en α-solanine is er nog een derde glyco alkaloïde, namelijk tomatidine.

Chemische structuur

De twee meest voorkomende glyco-alkaloïden zijn op dezelfde manier opgebouwd. Ze zijn opgebouwd uit een suikerdeel (een glycon) en een niet suikerdeel (aglycon). α-chaconine en α-solanine hebben beide een gemeenschappelijk aglycon solanidine deel met daaraan vast een trisaccharide. Een trisaccharide bestaat uit drie eenheden monosachariden (suikers).
Bij α-solanine zitten galactose, glucose en rhamnose bevestigd terwijl aan α-chaconine glucose en twee keer rhamnose zit.

Fysische eigenschappen

De glyco-alkaloïden α-chaconine en α-solanine hebben een aantal fysische eigenschappen. Een opvallend verschil is de oplosbaarheid in water van α-chaconine in tegenstelling tot de onoplosbaarheid van α-solanine. Ook heeft α-chaconine een smeltpunt en α-solanine een smelttraject. Wat verder een belangrijk verschil is de biologische halfwaardetijd (de tijd die nodig is om de concentratie te laten afnemen tot de helft van de oorspronkelijke waarde). Bij een hoge halfwaardetijd is de kans op giftigheid groter (de stof blijft langer in het lichaam). α-chaconine heeft een hogere halfwaardetijd dan α-solanine.
Een overeenkomstige eigenschap tussen α-chaconine en α-solanine is het moleculaire gewicht.