Albino’s in Tanzania – slachtoffers van medicijnmannen

In Afrika komt meer albinisme voor dan in de rest van de wereld. Zwarte mensen bij wie het pigment in de huid ontbreekt hebben een witte huid en witte haren. Ze zijn door hun pigmentstoornis direct herkenbaar. Tanzania is een van de Afrikaanse landen waar dit albinisme veel voorkomt. Medicijnmannen vergrijpen zich aan de mensen en criminelen hebben er een bron van lucratieve handel in gevonden en verdienen grof geld aan ledematen van albino’s. Die brengen geluk, volgens bijgelovigen. Het kost vele albino’s een hand, of erger nog, het leven.

Albino’s

Mensen die albinisme hebben maken geen pigment aan. Ze hebben daardoor heel licht haar, lichte ogen die rood lijken als er licht invalt en een lichte huid. De huid wordt nooit bruin, zoals bij gezonde mensen, die onder invloed van uv-licht van de zon een bruine tint krijgen. Pigment zorgt niet alleen voor kleur maar ook voor bescherming tegen uv-straling, dat huid en netvlies kan beschadigen. Albino’s zijn daarom vatbaar voor huidkanker. In Afrika komt albinisme meer voor dan in de rest van de wereld, en dan vooral in Tanzania, Malawi, Mali en Senegal. Het albino gen is recessief, zodat mensen die zelf albino zijn kinderen kunnen krijgen die wel pigment in hun huid hebben.

Bijzondere status

Albino’s die in zwart Afrika worden geboren hebben een grotere handicap dan albino’s die in streken worden geboren waar blanke mensen wonen. Het ontbreken van pigment dat de huid van Afrikaners donker kleurt ontbreekt bij de albino’s, waardoor kinderen die geboren worden uit donkere ouders licht zijn en blonde haren hebben. Ze vallen daardoor meer op in de gemeenschap. Het geeft de albino’s een bijzondere status en die is in Tanzania bijna nooit positief. Ze worden door hun familie of de gemeenschap verstoten en krijgen te maken met geweld. Ze worden zelfs verminkt of vermoord om hun uiterlijk.

Inteelt

In Tanzania, Malawi, Senegal en Mali komt albinisme veel vaker voor dan in de westerse wereld. Men denkt dat dit het gevolg is van inteelt. Een op de 1400 baby’s die in Tanzania geboren wordt heeft de pigmentstoornis. Wereldwijd is dat een op de 20.000 baby’s.

Opgepakt

De autoriteiten in Tanzania zijn bezig met een offensief tegen deze vorm van geweld, mensenhandel en moord. Medicijnmannen worden opgepakt en vervolgd en traditionele genezers worden in het gevang gezet vanwege hun geweld tegen de albino’s. Het Afrikaanse land jaagt op de gangsters en criminele bendes die in het circuit zitten dat de ledematen verhandelt. Het zijn vooral de albino’s in Tanzania en Malawi die slachtoffer worden van verminking en moord. Hun ledematen worden gebruikt in heksenrituelen.

De regering doet volgens velen te weinig. Debet daaraan is de betrokkenheid van leiders bij de handel en de corruptie, waardoor bestuurders wegkijken en politie te veel criminelen laat lopen.

Rituele moord

Traditionele medicijnmannen plegen geweld tegen de mensen die geen of weinig pigment in hun huid en ogen hebben en bijgelovige Afrikaners geloven dat lichaamsdelen van albino’s geluk en rijkdom brengt en anders wel succes in de liefde, in het werk en voorspoed in het leven. Mensen met albinisme zouden bovennatuurlijke krachten bezitten. Het betekent dat albino’s hun leven niet zeker zijn en dat er een levendige handel in lichaamsdelen is. Hun lichaam is geld waard en er worden dan ook macabere moorden gepleegd. Een lichaam kan tienduizenden dollars opbrengen en een ledemaat honderden tot duizenden dollars.

Magische recepten

Zogenaamde dokters vermoorden de albino’s ritueel. Daar worden toverdrankjes en andere rituele attributen bij gebruikt. De albinomensen worden niet echt opgegeten, maar de ledematen van de vermoorde mensen, hun botten, bloed en hun haren worden gebruikt als ingrediënten voor magische recepten. De traditionele medicijnmannen menen dat die ingrediënten essentieel zijn voor hun magische recepten.

Er worden zelfs albinomeisjes en –vrouwen door met hiv besmette mannen ontvoerd en verkracht in het bijgeloof dat die daad hen zou genezen. Vissers geloven dat ze meer vissen vangen wanneer er een ledemaat van een albino aan het net is vastgebonden, armen en benen die met machetes van soms nog levende mensen worden gehakt. Ledematen worden onder een gebouw begraven vanwege de gedachte dat het voorspoed brengt aan het bedrijf.

Snoep en cadeautjes

De belagers die jagen op de kinderen gebruiken daarvoor slimme methoden. De kinderen worden verleid met snoep en cadeautjes, waarmee het vertrouwen wordt gewonnen. Ze jagen op de kinderen door zich achter bosjes te verstoppen en op het juiste moment toe te slaan. Ze proberen de vrouwen te verleiden en gaan zelfs een relatie aan om vertrouwen te winnen. De belagers maken gebruik van wapens en jagen op de mensen en hakken op ze in alsof het dieren zijn. Er worden zelfs lichamen uit graven geroofd. Om dat te voorkomen worden albinolichamen in een graf gelegd waar cement in gestort wordt.

Lichaamsdelen en zwarte markt

De medicijnmannen nemen de lichaamsdelen mee naar hun huis en begraven ze daar of elders. Dat begraven is een ritueel offer. Andere delen worden gebruikt om talismannen van te maken. De botten worden vermalen en gebruikt bij het vervaardigen van het amulet. Wie de prijs betaalt die op er op de zwarte markt voor gevraagd wordt kan zonder al te veel moeite aan albino lichaamsdelen komen.

Talismannen

Het bestrijden van de moorden ligt moeilijk in Tanzania. De talismannen worden ondermeer gebruikt door politici omdat gedacht wordt dat de albino-talismannen goed zijn voor versterking van de politieke macht. Om die reden worden politici en rijke Tanzanianen gekoppeld aan de moorden. Het maakt het bestrijden extra moeilijk. Arme mensen kunnen bovendien de ‘geluk brengende’ lichaamsdelen of talismannen niet betalen. Een been kan wel tienduizend dollar opbrengen. Tanzania veroordeelt te weinig albinojagers. Het land heeft in 2015 een campagne gelanceerd die bijgeloven wil ontkrachten, hekserij tegen wil gaan en informatie wil geven over wat albinisme is. De campagne richt zich vooral op de steden, waardoor de jacht op mensen die in de dorpen wonen gewoon doorgaat. De campagne startte onder grote druk na een ontvoering van een vierjarig albinokind in december 2014.

Actiegroepen

Er ontstaan steeds meer actiegroepen in Tanzania, met mensen die zelf albino zijn gesteund door mensen die de pigmentstoornis niet hebben, om tegenwicht te bieden aan het geweld en het bijgeloof. Er zijn Albino Associations die opkomen voor de albino’s in het land. Albino’s krijgen over het algemeen te weinig steun van de gemeenschap. Ze worden onmenselijk behandeld en ontmenselijkt. Ze worden in hun dorp bijvoorbeeld niet met hun naam genoemd maar als ‘de albino’, ze worden gepest en krijgen moeilijk werk.

Er zijn centra gesticht waar kinderen met albinisme worden opgevangen, maar over het algemeen hebben mensen met albinisme het in Afrika heel erg zwaar en bestaan er weinig programma’s die door de regering zijn opgezet. Alleen albino’s die het zich kunnen veroorloven kunnen de bescherming van de stad opzoeken. Daar zijn ze iets veiliger dan op het platteland. Het Ocean Cancer Institute in Dar es Salaam is een toevluchtsoord voor velen.

Albinoverenigingen in Tanzania

Er staan slechts enkele duizenden albino’s officieel geregistreerd in Tanzania; het werkelijke aantal is meer dan 170.000. Dat zegt de Albinovereniging, Albino Association, van Tanzania.

Al-Shymaa Kway-Geer is een albino vrouw en de eerste parlementariër met de pigmentstoornis. Zij geeft de witte mensen een gezicht en stem. Ze werd voorheen denigrerend Zeru Zeru genoemd, het scheldwoord voor albino, maar is uitgegroeid tot een gerespecteerd politica.

Standbeeld

In de Tanzaniaanse stad Sengerema staat een standbeeld die de rechten van albino’s verbeeldt en steunt. Het is een gedenkteken, dat bij een rotonde in het midden van de stad staat, voor alle mensen met de pigmentstoornis die gedood zijn om hun kleur. Het werd in december 2014 onthuld. Het beeld stelt een gepigmenteerde vader voor met een kind met albinisme op zijn schouders. De gepigmenteerde moeder zet het kind een hoed op om het te beschermen tegen de zon.

Stichting Afrikaanse Albino’s

De Nederlandse stichting Afrikaanse Albino’s help albino’s in diverse Afrikaanse landen. De organisatie zorgt er ondermeer voor dat er zonnebrandcrème naar Afrika gaat, tegen de vorming van huidkanker.

16 oktober 2015

In zes landen in het zuiden en oosten van Afrika worden meer aanvallen op albino's gemeld. Op het continent zijn verkiezingen in aantocht en de 'geluk-brengende' lichaamsdelen worden gebruikt bij toverformules die liefde, geluk en welvaart moeten opleveren. Zwarte magiërs betalen soms wel 66.000 euro voor een 'volledige' bundel lichaamsdelen. In zowel Tanzania als Mozambique en Centraal Afrika zijn eind 2015 en begin 2016 verkiezingen. Er worden lichamen van albino's gevonden zonder lichaamsdelen en waarvan huid is afgesneden. De waarde van de lichaamsdelen en de huid is groter dan de waarde van het leven van deze mensen. Soms staat zelfs hun eigen familie er zo tegenover. Lichaamsdelen worden afgehakt vanwege het geloof dat ze krachtiger werken als het slachtoffer heeft geschreeuwd. Het gaat om volwassenen en kinderen.

23 maart 2016

Op 23 maart 2016 is er een speciale uitzending op SBS6 in samenwerking met Liliane Fonds. In het programma 'De Uitdaging' vragen presentator Kees Tol en onderzoeksjournalist Kees van der Spek bij SBS6 aandacht voor de hachelijke situatie van albino’s in Tanzania. Ze helpen bij de bouw en inrichting van een opvangcentrum waar de albinokinderen veilig kunnen opgroeien.

Lees verder

• Melanisme: zwarte zeehond - zwarte panter - zwart schaap