Wat is het verschil tussen beelddenken en woorddenken?

Vijf procent van de bevolking is een beelddenker. Dit wil zeggen dat vijf procent van de mensen denkt in beelden in plaats van woorden en zinnen. Beelddenken is niet alleen aangeboren, het is ook erfelijk. Vaak gaat beelddenken hand in hand met taalproblemen en dyslexie. Beelddenken is een probleem in onze op verbale communicatie gerichte maatschappij, maar het heeft ook voordelen.

Wat is beelddenken?

Een beelddenker is visueel ingesteld en denkt in plaatjes, schema’s en structuren. Iedereen wordt geboren als beelddenker. Taal moet immers aangeleerd worden. Vanaf de kleutertijd verandert dit bij veel kinderen en gaan ze steeds meer woorddenken. Dit proces gaat door gedurende het grootste deel van de lagere school en stopt zo rond het tiende jaar.

Sommige kinderen blijven hoofdzakelijk beelddenken en vijf procent blijft uitsluitend beelddenken. Een beelddenker neemt mondeling overgedragen informatie slechter op en heeft meer moeite met instructies en het onthouden van details. Ook rijtjes van buiten leren (automatiseren) en het aanleren van een (vreemde) taal is vaak lastig. Wel kan een beelddenker goed het geheel overzien en verbanden leggen. Beelddenkers zijn creatief, hebben een goed ruimtelijk inzicht, kunnen goed logisch redeneren en doen het dus vaak goed in technische vakken zoals geometrie, natuurkunde en wiskunde. Bij een beelddenker overheerst de rechterkant van de hersenen. Door hun talenten doen ze het goed op de werkvloer.

De combinatie

Dat slechts vijf procent van de bevolking een beelddenker is, wil niet zeggen dat de overige 95 procent denkt in woorden. De meeste mensen maken gebruik van een combinatie van beelddenken en woorddenken, een combinatie van de linker- en de rechterhersenhelft. Bij de één zal dan meer de rechterhelft en bij de ander meer de linkerhelft overheersen. Het is dus niet zo dat iemand die bij het woord 'boom' een boom voor zich ziet direct een beelddenker is. Je kan dan hooguit concluderen dat hij of zij niet voor honderd procent een woorddenker is. Vijventwintig procent van de mensen boven de tien jaar denkt uitsluitend in woorden en dat terwijl wij allemaal als beelddenkers begonnen zijn.

Woorddenken

Een woorddenker heeft het makkelijker in het onderwijs. Het onderwijssysteem is gebaseerd op het mondeling overdragen van informatie, automatiseren en leren door hardop lezen en spellen. Allemaal dingen waar een woorddenker goed in is. Voor een woorddenker is het wel lastiger om complexe situaties te overzien en complexe informatie te verwerken. Dit moet stap-voor-stap gebeuren, iets waar het onderwijs ook gebruik van maakt. Woorddenkers zijn vaak beter is details en procedures en minder goed in het overzien van het grote geheel. Bij een woorddenker overheerst de linkerhelft van de hersenen.

Beelddenken een gebrek?

Wanneer we het hebben over een beelddenker (visueel leersysteem) komen al snel afwijkingen of leerproblemen om de hoek kijken. Autisten zijn typische beelddenkers. Iedereen met dyslexie is een beelddenker, maar niet iedere beelddenker heeft dyslexie. Beelddenkers zijn vaak hoogsensitief en raken hierdoor snel overprikkeld. Vaak hebben beelddenkers ook weinig gevoel voor tijd, waardoor ze vaak te laat komen, lijken te treuzelen en slecht kunnen plannen. Hierdoor komen ze vaak tijd te kort, waardoor ze werk haastig moeten afmaken en slordig zijn.

Dit klinkt allemaal bijzonder negatief, maar beelddenken is alleen maar een andere manier van informatie verwerken. Er is geen sprake van goed of fout, alleen anders. Beide manieren hebben hun voors en tegens en hun eigen problemen. Het vervelende van beelddenkers is alleen dat deze manier van denken in het onderwijs nadelig voor ze werkt, terwijl dit later in hun het bedrijfsleven mogelijk een voordeel kan zijn. Het huidige onderwijssysteem verwaarloost de visuele denker en hierdoor kunnen ze last krijgen van faalangst en voortijdig afhaken. Een gemiste kans, want het bedrijfsleven zit te springen om beelddenkers.

Beelddenken is een snelle manier van denken. Veel hoogbegaafden die onderpresteren op school zijn ook beelddenkers.

Boeken over beelddenken

Er zijn over beelddenken heel veel boeken geschreven. Hieronder noemen we er een aantal:

• ‘Beelden in je hoofd’ van Lot Blom, met als ondertitel ‘Handleiding voor beelddenkers’
• ‘Beelddenken, visueel leren en werken’ van Marion van de Coolwijk
• ‘Beelddenken en begripsdenken’ van Mechel Ensing & Coralien van Hattem, met als ondertitel ‘een wereld van verschil’
• ‘De kracht van beelddenken’ van G. Bromberger, met als ondertitel ‘een creatieve manier om koers te bepalen voor individu, team en organisatie’
• ‘Denkbeelden over Beelddenken’ van R.K. de Groot & C.J. Paagman
• ‘Beelddenken en begripsdenken’ van R. De Groot & M. In ’T Veld
• ‘Beeld en Brein top’ van Anneke Bezem & Marion van de Coolwijk
• ‘Ben ik in beeld?’ van Marion van de Coolwijk & Wendy van Lammers van Toorenburg. Dit boek is speciaal voor beelddenkende kinderen geschreven.
• ‘De gids over beelddenkende kids: 80 praktische tips’ van Sandra Kleipas