Waarom een snikhete auto levensgevaarlijk is

Iedereen weet dat het erg vervelend is om in de warme zomermaanden zwetend achter het stuur te zitten. Maar wanneer en hoe zorgt die hitte ervoor dat autorijden daadwerkelijk een dodelijke afloop kan hebben? Elk jaar staat in de krant wel een artikel over een baby, een kind of een hond die is omgekomen in een snikhete auto. Maar welke omstandigheden zijn er nodig voor zo’n cruciale afloop? Hoe groot is de kans om dit zelf een keer mee te maken en hoe kun je het voorkomen?

Inhoud

• Jaarlijks sterven kinderen in een hete auto
• Waarom is hitte dodelijk?
• Oververhitting in auto’s in Nederland
• Aanbevelingen voor automobilisten op snikhete dagen

Jaarlijks sterven kinderen in een hete auto

Hoe heet wordt het in de auto?

Het departement ‘Department of Meteorology & Climate Science’ van de San Jose State University in Amerika heeft van 1998 tot en met 2016 onderzoek gedaan naar (de oorzaken van) hitte in de auto. Hiervoor werd met een auto uitgetest hoe heet het kan worden in het voertuig. Het zonlicht werd gericht op de voorruit terwijl de temperatuur buiten de auto 24°C, 30°C en 32°C was. Bij een buitentemperatuur van 24°C was het in de auto na tien minuten 34°C en na dertig minuten zelfs 43°C. Zodra het buiten 30°C was, warmde de auto op tot 40°C na tien minuten en tot 48°C na een halfuur. Het werd werkelijk snikheet in de auto toen de buitentemperatuur 32°C was, want toen liep de autotemperatuur na tien minuten op tot 43°C en na een halfuur tot 51°C.

Kind wordt vaak vergeten

Het onderzoeksteam heeft ook onderzoek gedaan naar de omstandigheden omtrent de overleden baby’s en kinderen. Het gaat om ruim zevenhonderd Amerikaanse kinderen in totaal, wat het gemiddelde brengt op 37 baby’s en/of kinderen die jaarlijks sterven door oververhitting. In Nederland worden jaarlijks ook (dodelijke) slachtoffers gemeld als gevolg van de extreme hitte in de auto. In ons land, noch in Europa, is er een vergelijkbaar onderzoek geweest, maar men schat dat twintig mensen elk jaar overlijden door oververhitting in een voertuig.

Uit het Amerikaanse onderzoek blijkt dat de kinderen allemaal vijf jaar of jonger zijn. De gemiddelde leeftijd dat een kind sterft door oververhitting in de auto is 21 maanden. Dit wekt uiteraard de vraag op: hoe kan dit?

De meeste kinderen worden (54%) simpelweg vergeten. Het zijn voornamelijk de vaders (33%) die vergeten om hun kinderen uit de auto te halen. Een ander groot deel van de kinderen (28%) overlijdt doordat ze zonder toezicht spelen in een hete auto. Daarnaast wordt 17% van de kinderen als straf in een snikhete auto gezet. Het zijn voornamelijk de moeders die dit doen en geen idee hebben dat hun beslissing een dodelijke afloop kan hebben. Van de één procent van de overleden kinderen die overblijft, is het onbekend waarom zij in een hete auto zaten.

Waarom is hitte dodelijk?

Hitte verandert de eiwitten

Zodra je wordt blootgesteld aan hoge temperaturen, stijgt je lichaamstemperatuur. Door deze stijging veranderen ook de eiwitten die een groot deel uitmaken van je lichaam. De eiwitten in je lichaam zullen bij een temperatuur van boven de 42 °C denatureren. Dit proces is gemakkelijk uit te leggen aan de hand van het koken van een ei. Het ei zal dan vanuit haar vloeibare toestand stollen (overgaan in een vaste toestand). De eiwitten van een volwassenen denatureren pas na drie uur. Zodra de lichaamstemperatuur daalt, veranderen de eiwitten weer terug in hun vloeibare toestand.

De eiwitten van baby’s en kinderen veranderen sneller, omdat ze een kleiner lichaam (en dus een kleiner) oppervlakte hebben. Als laatste stollen de eiwitten die de lichaamstemperatuur regelen. Op het moment dat ook die eiwitten gaan stollen, stijgt de lichaamstemperatuur nog sneller en zal iemand sterven. Bij baby’s en kinderen kunnen de eiwitten al na twee minuten gaan stollen.

Maak van uw hond geen hotdog
Niet alleen baby’s en kinderen zijn een risicogroep, maar ook dieren. Als we onze huisdieren meenemen in de auto zijn het voornamelijk honden. In 2016 lanceerde de Nederlandse politie een campagne 'maak van uw hond geen hotdog'. Met de campagne probeerden zij om mensen bewust te maken van de snel oplopende temperaturen in de auto. Honden die door hun baasjes worden achtergelaten in een hete auto (hetzij met opzet, hetzij per ongeluk) sterven nog sneller dan baby’s. Honden verliezen hun lichaamswarmte namelijk door hun voetzolen. In de auto hebben honden weinig mogelijkheden om verkoeling op te zoeken, waardoor hun lichaamstemperatuur zeer snel stijgt.

Oververhitting in auto’s in Nederland

Uit de Amerikaanse studie blijkt dat voornamelijk de zuidelijke (en tevens de warmste) staten het meest te maken krijgen met dit probleem. Dus hoe groot zijn de risico’s in Nederland?

Gemiddelde zomertemperatuur in Nederland

In de drie warmste maanden in het jaar zijn de risico’s op hyperthermie het grootst. Het gaat hierbij om de maanden juni, juli en augustus. De gemiddelde temperatuur die was gemeten op het KNMI-station in De Bilt tussen 2006 – 2016 was in juni 16,1 °C. In juli was dit 18,6 °C en in augustus was het gemiddeld 17,5 °C. In eerste oogopslag lijken de temperaturen redelijk laag en lijkt de kans klein dat wij te maken zullen krijgen met oververhitting in de auto. Echter, zodra de temperatuur is gestegen naar 24,0 °C vormt dit al een groot risico. Je dient extra alert te zijn als op het nieuws wordt gesproken over een zomerse of tropische dag. Neem zulke mededelingen niet te licht, want op die dagen kan het levensbedreigend zijn om in de auto te zitten.

Rijd niet te lang auto op een warme dag

Op een zomerse dag is het 25,0 °C of hoger. In de drie zomermaanden komen jaarlijks gemiddeld twintig tot veertig zomerse dagen voor in het binnenland. De meeste daarvan vinden plaats in het zuidoosten van Nederland. In gebieden aan de kust komen slechts vijf tot tien dagen per jaar voor waarop minimaal 25,0 °C graden wordt behaald. Op het moment dat het buiten 24°C is, stijgt de temperatuur in de auto in dertig minuten naar 43°C. Als de buitentemperatuur de 30°C bereikt, is het na een half uur maar liefst 48°C. Zelfs na tien minuten wordt het al behoorlijk warm, 40°C in de auto, en dien je dus extra op te letten op je lichamelijke gezondheid en dat van de eventuele medepassagier. Een temperatuur van 30°C lijkt voor Nederlandse begrippen misschien zeldzaam, maar zulke zogenaamde tropische dagen komen elk jaar weer voor.

30 °C of hoger? Tien minuten kan al dodelijk zijn

Een tropische dag is een dag waarop de maximumtemperatuur 30,0 °C is of hoger. De hoogste temperatuur in de periode 2006 – 2016 werd gemeten op 20 augustus 2009 in Ell (Limburg). Daar liep het kwik op tot 37,0 °C. In onze zuidoostelijke provincie Limburg zijn ook de meeste (gemiddeld zes) tropische dagen per jaar. In regio’s aan de kust zijn er gemiddeld twee tropische dagen per jaar. Tijdens sommige zomers in Nederland loopt dat aantal op tot meer dan twintig tropische dagen. De meeste tropische dagen die in de periode 2006 – 2016 plaatsvonden, was in juli 2006. In die maand werden er achttien opeenvolgende tropische dagen gemeten.
Zodra het buiten 32°C is, is het na tien minuten al 43°C in de auto. Een paar minuten langer in de auto zitten kan dan al dodelijk zijn voor je baby of kind. Overweeg hoe belangrijk de afspraak is waar jullie heen moeten voordat je in de auto stapt. Misschien is het mogelijk om op een andere manier, zoals op de fiets, naar de afspraak te gaan. Een andere optie is om de afspraak af te zeggen of te verzetten. De veiligheid van het kind staat immers voorop!

Is het ritje korter dan tien minuten en kies je er toch voor om met de auto te gaan, vergeet dan niet, zoals de Amerikaanse meerderheid, je baby of kind.

Aanbevelingen voor automobilisten op snikhete dagen

Tips om een dodelijke afloop te voorkomen

• Vergeet je kind niet. Zet desnoods een knuffeltje op de bijrijdersstoel, zodat je eraan wordt herinnerd dat er één of meerdere baby’s of kinderen op de achterbank zitten.
• Als je je kind wilt laten spelen of wilt straffen, kies dan een andere plek uit dan in de auto.
• Draai de autodeur altijd goed op slot, zodat je kinderen niet ongezien in de auto kunnen gaan spelen.
• Hang een thermometer in de auto op, zodat je de temperatuur in de gaten kunt houden.
• Stap uit de auto als je één van de symptomen merkt van hyperthermie: duizeligheid, desoriëntatie, agitatie, verwarring, traagheid, versnelde hartslag, bewustzijnsverlies, hallucinaties of als je een stijging voelt van je lichaamstemperatuur zonder dat je huid zweterig aanvoelt.

Kind in een snikhete auto: Wat nu?
Als je zelf een kind ziet dat zonder toezicht in een snikhete auto zit, haal het kind er dan uit of bel 112 als het kind er zelf niet uit kan of bewusteloos is. Verplaats het kind naar een plek met schaduw en laat het kind water drinken zodat zijn/haar lichaamstemperatuur kan dalen. Verwijder de kleding, zodat het lichaam de warmte kwijt kan. Geef het kind een koortsremmend middel, zoals een aspirine of een paracetamol, en koel het lichaam af met een koud kompres.

Schakel altijd de hulpdienst in bij twijfel!