Schimmel in huis verwijderen voor een gezonder leefklimaat

Helaas is schimmel in woningen nog steeds een veel voorkomend probleem. Vroegtijdig herkennen daarvan en preventie is erg belangrijk. Maar bij het verwijderen van schimmel in huis, is ook de soort schimmel van belang. Vaak kan de kleur van de schimmel ons al iets meer vertellen over de gezondheidsrisico's en de manier waarop die moet worden verwijderd. In woon- of werkruimten zorgt langdurig contact met schimmel voor een verhoogd gezondheidsrisico. Er kunnen giftige verbindingen en fysieke reacties optreden. Verwijdering van schimmel heeft daarom de hoogste prioriteit voor onze gezondheid. In ieder geval is het een serieus hygiënisch probleem dat moet worden aangepakt. De belasting voor het lichaam moet worden verminderd. Het verwijderen van schimmel is een uitstekende manier om ziekten te voorkomen en gezond te slapen.

Inhoud

• Wat is schimmel?
• Welke soorten schimmel zijn er?
• Wat kan de kleur ons vertellen?
• Schimmel verwijderen op het behang
• Schimmel op de wand verwijderen
• Schimmelvorming in de kelder
• Funest als vocht niet kan ontsnappen in de slaapkamer
• Badkamer en douche
• Op een juiste wijze ventileren
• Nog enkele afsluitende tips

Wat is schimmel?

Schimmel is een micro-organisme. Om zich te vormen en te groeien heeft het de volgende levensomstandigheden nodig:

• vocht;
• zuurstof;
• warmte.

Daarnaast moet er een goede voedingsbodem aanwezig zijn. Dan kan het gaan om voedsel, kleding of andere stoffen, maar ook om bouwmaterialen. Zo kan het behang getroffen worden, maar ook stucwerk, verf, hout, aarde, tapijt en zelfs enkele plasticsoorten. Soms volstaat gewoon huisstof al om schimmel te laten ontstaan. Feitelijk kan de eigenlijke schimmel niet met het blote oog worden waargenomen. Wat we zien zijn de sporen die zich verspreiden. Eerst verschijnen er enkele vlekken, die zich gewoonlijk cirkelvormig verspreiden. En wanneer er geen behandeling plaatsvindt groeien deze uiteindelijk uit tot een waar ‘schimmeltapijt’.

Welke soorten schimmel zijn er?

Als er ergens schimmel wordt aangetroffen, komt meestal de vraag op hoe die kan worden verwijderd. In dat verband is belangrijk dat de aard van de schimmel zowel de verspreiding, het aspect gezondheid en een succesvolle verwijdering beïnvloedt. Schimmel in woonruimten kan voorkomen in verschillende kleuren. Doorgaans is er sprake van ‘groene schimmel' terwijl van ‘zwarte schimmel’ wordt beweerd dat die bijzonder gevaarlijk zou zijn. Maar in feite biedt de kleur van een schimmel geen absoluut uitsluitsel over de gezondheidsrisico’s. Als er schimmel in een leefruimte wordt aangetroffen, moet die te allen tijde verwijderd worden. Schimmel in een huurwoning kan zelfs aanleiding zijn om huurverlaging aan te vragen.

Wat kan de kleur ons vertellen?

Toch kunnen kleuren wel iets over de schimmel verraden.

Zwarte schimmel

Alleen al met deze kleur kunnen er ongeveer 40 verschillende soorten schimmels worden onderkend. Nóg een aanwijzing dus dat de kleur niet veel over het gezondheidsrisico zegt. Behang, wanden, kasten en vooral voedsel worden getroffen door zwarte schimmel. Een acuut gevaar voor de mens bestaat er bij consumptie van dergelijk voedsel. Maar ook allergische personen en mensen met een zwak immuunsysteem kunnen door zwarte schimmelsporen nadelig worden beïnvloed. Ze verspreiden gifstoffen (mycotoxines) die ademnood, rode ogen, een loopneus of symptomen van allergie kunnen veroorzaken. Dat geldt trouwens ook voor andere schimmelsoorten.

Rode schimmel

Rode schimmel wordt ook wel eens aangeduid als ‘bakkersschimmel’. Die zou immers verantwoordelijk zijn voor ademhalingsziekten bij bakkers. Dat komt door de vele omgang met meel. Bovendien bevordert het hoge vochtgehalte van brood de vorming van dergelijke schimmels. Hout, karton en papier worden ook vaker aangetast door rode schimmel. Rode schimmel heeft geen speciale kenmerken die belangrijk zijn voor het verwijderen ervan.

Groene schimmel

Dit is waarschijnlijk de bekendste schimmelsoort. Hoewel daarbij sprake van is van giftige stoffen, kan daarvan doorgaans geen directe uitwerking op mens of dier worden vastgesteld. Wel wordt het immuunsysteem erdoor verzwakt, wat de deur naar ziekteverwekkers openzet. Er kunnen allergieën optreden en het longweefsel kan beschadigd raken. Bloemenaarde en bouwmaterialen in de nabijheid van radiatoren bieden een perfecte voedingsbodem.

Gele schimmel

'Aspergillus Flavus' is de benaming van een geelgroene schimmel die vooral werd aangetroffen bij opgravingen in Egypte. Sommige archeologen zijn overleden aan aflatoxine. Deze schimmel vormt zich ook op voedsel en kan verantwoordelijk zijn voor leverkanker of hartfalen. In ons land is deze 'vloek van de farao' nauwelijks verspreid door het klimaat.

Schimmel verwijderen op het behang

Schimmel op wandbekleding moet altijd royaal worden verwijderd. Daarbij moeten niet alleen de direct getroffen banen, maar ook de aangrenzende banen worden verwijderd. Bij het uitvoeren van die werkzaamheden moet de schimmel zo weinig mogelijk opwaaien. Als het stucwerk onder het behang ook is aangetast, moet een deskundige helpen. Sowieso is het raadzaam om de oorzaak te achterhalen. Misschien is er wel sprake van een verborgen waterschade.

Schimmel op de wand verwijderen

Hout of beton speelt voor de schimmel geen rol. In de regel worden de buitenmuren getroffen. Bij oppervlakkige aantasting volstaat het om de schimmel weg te vegen. Maar hoe dieper het micro-organisme in de muur is doorgedrongen, hoe belangrijker contact met een gespecialiseerd bedrijf is. Lukt het om de schimmel met succes te verwijderen, dan moet regelmatig worden geventileerd en de preventie niet worden verwaarloosd.

Schimmelvorming in de kelder

Een speciale plaats neemt meestal schimmel in de kelder in. Lage temperaturen en de opslag van voedsel zorgen dikwijls voor een muffe geur. Vooral in de zomer is voldoende ventilatie van essentieel belang. Maar dat vormt tegelijkertijd een gevaar. Want de koude muren en de natte warmte van buiten, is vaak juist de aanleiding voor schimmelvorming. Daarom moet juist in de vroege ochtenduren worden geventileerd, voordat de temperaturen oplopen. Op een bijzonder warme dag kan men daarom beter even afzien van ventileren in de kelder. Wordt er desondanks schimmel gevormd, dan heeft het verwijderen daarvan alle prioriteit.

Funest als vocht niet kan ontsnappen in de slaapkamer

Er is geen plek in huis waar de bewoners schimmel minder op prijs stellen dan in de slaapkamer. Er is dan ook alles aan gelegen om de oorzaak ervan snel te achterhalen. De mens ademt en zweet. Daardoor ontstaat vocht. Als dat niet kan ontsnappen, verzamelt het zich op de buitenmuren. Bij het ontdekken van schimmel moeten planten en aquaria uit de slaapkamer worden verwijderd. Ruikt het muf in de slaapkamer, kijk dan achter het meubilair om te zien of de schimmel zich daar verspreidt. Vermijd contact tussen meubels en koude buitenmuren. Een afstand van 10 cm wordt aanbevolen voor een betere luchtcirculatie.

Badkamer en douche

Voegen en afdichtkit bieden een ideale voedingsbodem voor zwarte schimmel op badkamer en douche. Ook rubber en rubberen afdichtingen kunnen getroffen worden. Tegels hebben het voordeel dat de schimmel zich daar maar slecht aan hechten kan. Hout en behang daarentegen worden vaak aangetast en moeten in de badkamer bij voorkeur vermeden worden. Vooral als er geen aanvoer van frisse lucht is, vormt zich ook schimmel in de douche zelf. Afdichtvoegen moeten regelmatig worden gecontroleerd. Vastgekoekte schimmel kan met een borstel of puntig voorwerp worden verwijderd. Vaak volstaat in het begin al een poetslap.

Douchegedrag

Het water in een douchecabine kan met een ramenwisser worden verwijderd. Goede ventilatie is ook hier weer van belang: kort luchten na gebruik van de douche en de badruimte daarna verwarmen, voorkomt de vorming van schimmel.

Op een juiste wijze ventileren

Het vochtgehalte in een woning wordt door regelmatig ventileren verminderd. Door drie minuten te laten tochten, kan een halve liter waterdamp worden afgevoerd. Vooral bij het koken en na het douchen is dat belangrijk. In principe moet meerdere malen per dag worden gelucht.

Nog enkele afsluitende tips

Zoals hiervoor al diverse malen is aangegeven, zijn snelle opsporing en goede ventilatie van cruciaal belang om van schimmel af te komen. Toch nog een aantal nuttige tips ter afsluiting.

• Is een afdoende sanering uit kostenoogpunt niet mogelijk? Dan kan een oppervlakkige reiniging voorlopig uitkomst bieden. Daarbij moet zo min mogelijk stof opwaaien. Voor het reinigen wordt, afhankelijk van het vochtgehalte, 70 tot 80 procent ethylalcohol (ethanol) aanbevolen. Wordt vervolgens goed geventileerd, dan kan het verdere verspreiding van schimmel voorkomen;
• Nergens is schimmel gemakkelijker te verwijderen dan op gladde oppervlakken van glas, metaal of keramiek. De plaaggeest kan hier niet binnendringen en laat zich met een eenvoudig huishoudelijk schoonmaakmiddel verwijderen. De gebruikte spons moet wel achteraf weggegooid worden;
• Droog wasgoed buiten want nat wasgoed verhoogt de luchtvochtigheid als dat binnen word gedroogd. Is drogen buiten in de zon niet mogelijk, dan is regelmatig ventileren aanbevolen;
• Is siliconenkit maar oppervlakkig door de schimmel aangetast, dan kan die met een vochtige doek of spons worden afgenomen. Ook hier is aansluitend reiniging met alcohol aanbevolen;
• Alcohol moet altijd met een doek of spons aangebracht worden en nooit worden gespoten. Er bestaat dan explosiegevaar;
• Schimmel mag niet met blote handen worden aangeraakt. Beschermende handschoenen verhinderen direct contact. Zorg voor een veiligheidsbril en mondkapje voor bescherming van ogen en ademhalingswegen.