ADHD: passende jeugdzorg op school en in de kerk

De jeugdzorg kent vaak structureel lange wachtlijsten. Oorzaak volgens verschillende bronnen is onder meer, onvoldoende opgeleide mensen en langdurige procedures. De zorg aan jongeren met ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) bijvoorbeeld, vraagt specialistische zorg. Wanneer niet goed opgeleide mensen deze jongeren gaan begeleiden dan is het verstandig om dat in samenwerking met een professional te doen. Pastorale jeugdzorg vanuit school en kerk kan een bijdrage leveren om de wachtlijsten te verminderen. Dit vraagt een andere manier van denken maar, vooral ook meer pro-actieve betrokkenheid vanuit school en kerk.

Diagnose ADHD bij jongeren

Specialisten geven aan dat ADHD moeilijk is vast te stellen. In de meeste gevallen gaat er een lang traject aan vooraf. De diagnose kan alleen door specialisten of artsen worden vastgesteld. De belangrijkste symptomen van ADHD zijn;

• Hyperactief: het kind is heel druk, beweegt in alle situaties.
• Impulsief: het kind doet dingen zonder na te denken, zegt woorden zonder na te denken,
• Aandachtstekort: het kind kan zich moeilijk concentreren, chaotisch, maakt opdrachten niet af.

Behandeling ADHD voor jongeren

Na langdurige klachten van de ouders wordt het kind meestal doorverwezen naar een specialist. Voor de diagnose ADHD zijn verschillende behandelingen mogelijk. Meestal worden deze in combinatie van elkaar toegepast omdat anders niet het gewenste resultaat wordt behaald. Er zijn o.a. de volgende methodes beschikbaar;

• Medicatie: aanvulling of in balans brengen van ontbrekende stoffen in de hersenen door middel van medicijnen
• Psycho-educatie en gedragstraining: inzicht en begrip krijgen in het ziektebeeld.
• School begeleidingsprogramma’s: training en ondersteuning. Verbeteren lees- spreek en leesvaardigheid.

ADHD in de puberteit

De behandeling bestaat voor een groot deel uit opvoedingsondersteuning en begeleiding. Specialisten kunnen nog niet met zekerheid zeggen wat de resultaten zijn van de behandeling. ADHD lijkt een ziektebeeld te zijn wat moeilijk of zelfs helemaal niet geneest. Voorheen dacht men dat ADHD alleen tijdens de pubertijd voorkwam. Ondanks dat de symptomen minder worden bij het volwassen worden, moet men nu concluderen dat ook volwassenen met de aandoening blijven kampen.

Jongeren en medicatie bij ADHD

Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat medicatie een belangrijk onderdeel is van de behandeling. Jongeren met ADHD blijken in de hersenen een disbalans te hebben tussen verschillende stoffen. Medicatie kan helpen om hier ‘evenwicht’ in aan te brengen. De laatste jaren zijn er verschillende medicijnen ontwikkeld. Het is wel heel belangrijk dat de medicatie op de juiste wijze wordt gebruikt.

Bewustwording van medicatie bij ADHD

Voordat jongeren met medicatie beginnen om ADHD te behandelen is het verstandig om eerst bewust te worden welke effecten dat bij de jongere heeft. Elk persoon reageert anders op medicatie en zeker als het gaat om de medicatie voor de behandeling van een gedragsstoornis. De vraag is ook nog of ADHD als een stoornis in het gedrag moet worden gezien of doordat de omgeving verkeerd wordt begrepen. Het is vooral in Nederland zo dat medicatie voor ADHD heel snel wordt voorgeschreven.

Medicatie door de huisarts voorgeschreven

Medicatie voor ADHD moet altijd door de huisarts voorgeschreven worden. Let er ook op wanneer de medicatie langdurig gebruikt wordt de huisarts tussentijds moet controleren of de medicatie nog afdoende is.

Begeleidingsprogramma’s op school voor jongeren met ADHD
Kinderen besteden een groot deel van hun tijd op school. Het is daarom van groot belang dat op school een goed begeleidingsprogramma wordt opgesteld. Meestal zal dit in overleg met een arts of orthopedagoog worden gedaan.

Jeugdzorg voor jongeren in de kerk en op school

Pastorale jeugdzorg op school of in de kerk is misschien niet overal bekend. In de kerk noemt men het Jeugdpastoraat of jongerenpastoraat. of Pastorale jeugdzorg zorg aan jongeren. Het komt vooral voor in de Protestants christelijke kerk maar ook in de Rooms Katholieke kerk. In sommige Islamitische gemeenschappen komt het ook voor. Het wordt niet altijd benoemd als jeugdpastoraat. Er zijn kerken die het niet toepassen en er zijn kerken die er juist heel veel tijd en aandacht aan besteden. Hoe men het benoemd is niet belangrijk. Het gaat om de geestelijke en praktische zorg aan jongeren.

Pastoraat en jeugdzorg gericht op het hele gezin

Pastoraat is eigenlijk gericht op het gehele gezin. Maar het gezin kan door omstandigheden een complex systeem geworden zijn. Hierdoor wordt gerichte pastorale zorg steeds waardevoller. Pastorale jeugdzorg vraagt steeds meer gespecialiseerde kennis en visie. Ook op school is vaak de jeugdzorg voor jongeren met ADHD niet altijd goed afgestemd. In sommig gevallen is dat beter mogelijk dan in andere. Denk bijvoorbeeld aan de grote van de groepen, kennis en ervaring van de docenten. Het hangt van veel factoren af hoe een jongere met ADHD goede begeleiding kan krijgen.

Gedragsverandering van jongeren door bewustwording van de ouders, docenten en ambtsdragers
Pastorale jeugdzorg kan bijvoorbeeld aansluiten op de behandeling Psycho-educatie en gedragstraining. Het heeft namelijk als belangrijkste uitgangspunt dat jongeren begrepen moeten worden. Vervolgens kan de pastorale jeugdzorg jongeren helpen zichzelf te begrijpen en hun identiteit te ontdekken. Hierdoor kan een bewustwordingsproces tot stand komen waardoor constructieve gedragsverandering plaats kan vinden.

ADHD en jeugdpastoraat

Christelijke pastorale jeugdzorg wil de principes uit de Bijbel hanteren. Helaas denkt men al snel dat men niets voor jongeren met ADHD kan betekenen. L. J. Crabb is bijvoorbeeld van mening dat de gemeente een Bijbelse hulpverleningsmethode nodig heeft. Deze methode moet uitgaan van het gezag van de Heilige Schrift. Crabb brengt onder de aandacht dat mensen liefde nodig hebben en dat de gemeente terug moet naar het besef van saamhorigheid. Pastorale jeugdzorg heeft bijvoorbeeld de mogelijkheid om op een laagdrempelige wijze ondersteuning te bieden in de opvoeding. Er liggen op dat gebied mogelijkheden om de behandeling van jongeren met ADHD te verbeteren en terugval te voorkomen. Hierdoor zouden de wachtlijsten verminderd kunnen worden.

Training voor jongeren bij ADHD

Pastorale jeugdzorg in de kerk mag niet alleen dat praatje zijn over het geloof. Het omvat alle aspecten rondom het leven van de jongere. Pastorale jeugdzorg kan hierdoor een belangrijke bijdrage leveren als het gaat om extra begeleiding, ondersteuning en signalering. Naast school kan ook de kerk op vroege leeftijd ADHD signaleren. Hier is dan wel extra training nodig voor de jeugdwerkers in de kerk. Vervolgens kan de pastorale jeugdzorg in de kerk signaleren op welke gebieden de jongere nog meer zorg nodig heeft. ADHD staat namelijk niet op zichzelf. Simon Gibson is bijvoorbeeld van mening dat er zeven deelgebieden zijn waarin jongeren pastorale zorg nodig kunnen zijn. Het gaat hier niet om vrijblijvende zorg waarin de jongere eerst een hulpvraag moet doen.

Preventieve zorg voor jongeren met ADHD in de kerk en op school
Het gaat hier om preventieve ‘bemoeizorg’ op reeds jonge leeftijd. Begeleiding kan op jonge leeftijd verdere symptomen van ADHD wellicht verminderen of voorkomen. Begeleiding is voor jongeren met ADHD bijvoorbeeld heel belangrijk. Dat geeft namelijk het gevoel dat ze in een omgeving zijn die veiligheid en geborgenheid kan bieden.Tenslotte is het van belang dat er goed onderzoek wordt gedaan naar de bijdrage van het jeugdpastoraat aan jongeren met ADHD of andere aandoeningen.

Medicatie voor ADHD en school

Jongeren die medicatie op school moeten nemen kunnen daarmee moeite hebben vanwege de wisselende structuur en afleiding op school. Het gaat hier dan niet om de basisschool maar vooral om het voortgezet onderwijs. Dit is een moeilijke periode om de medicatie voor jongeren met ADHD in de juiste balans te krijgen. De vaak grote en dus ook drukke klassen maken het moeilijk om een goede structuur op te bouwen.

Lees verder

• Conflicten in een groepsproces met jongeren
• Communiceren van een boodschap in het jongerenwerk
• Schilderij Rembrandt van Rijn van de vader en verloren zoon
• Angst en allergie in het kerkelijk pastoraat