Contextuele therapie Ivan Boszormeny-Nagy en Helm Stierlin

Hoe kun je iets positiefs bereiken voor een jongere die problemen heeft? Jarenlang heeft de hulpverlening zich geconcentreerd op het individu. Dat blijkt vaak niet voldoende. Er was weinig oog voor de invloed die de personen in zijn nabije omgeving hadden. In de contextuele therapie, ook wel systeemtherapie genoemd, staat niet de individu centraal maar het gehele gezin. De systeemtherapie is grotendeels (opnieuw) uitgewerkt door Ivan Boszormeny Nagy (spreek uit als Nodsj) en Helm Stierlin.

Ivan Boszormeny-Nagy

Nagy is in 1920 Boedapest (Hongarije) geboren. Hij studeerde medicijnen en wilde psychiater worden. In Amerika heeft hij jarenlang onderzoek verricht naar psychosen. Nagy heeft ruim twintig jaar met gezinnen gewerkt uit met name de zwarte bevolking van Philadelphia. Vervolgens is hij hoogleraar geworden aan het Hahneman Medical College in Philadelphia. Daarnaast was hij directeur van het Institute for Contextual Growth, een polikliniek en opleidingsinstituut voor contextuele therapie. Zijn werk bestond was onder andere onder invloed van de Joodse filosoof Martin Buber. De theorie van Nagy richt zich op de loyaliteit tussen gezinsleden. Het gaat hier om de betekenis van rechten plichten die men gedurende korte of langere tijd is opgebouwd tussen gezinsleden. De methode van Nagy wordt veelal toegepast in de jeugdzorg. Ook in de kerken kent men intussen het zogenaamde contextuele pastoraat. Nagy overleed op 86 jarig leeftijd aan de gevolgen van de ziekte van Parkinson.

Helm Stierlin

Helm Stierlin was grondlegger van het Heidelbergse gezinsdynamisch concept. Hij hield zich vooral bezig met het begrip delegatie. Stierlin had veel ervaring met gezinnen van delinquenten en van weggelopen jongeren. Helm Stierlin werd in 1926 in Mannheim (Duitsland) geboren. Studeerde filosofie en medicijnen. Stierlin promoveerde in de filosofie op een onderzoek naar de wetenschapsethiek van Max Weber.

Geweldadige patiënten
Vervolgens promoveerde Stierlin op een onderzoek naar de problemen van gewelddadige patiënten. Hij vertrok naar Amerika waar hij zich als therapeut bezig hield met problemen van schizofrene patiënten. Later vertrok hij voor een jaar naar Zwitserland. Vervolgens keerde hij weer terug naar Amerika waar hij betrokken werd bij een team pioniers van gezinstherapie. Hierbij ontmoette hij ook Nagy. In 1974 keerde Stierlin naar Duitsland terug waar hij aan de universiteit van Heidelberg onderzoek ging doen voor de afdeling psychosomatisch- en gezinstherapie waar hij vervolgens zijn gezinsconcept ontwikkelde.

Werken

Het belangrijkste werk van Nagy is het boek: Tussen geven en nemen. Uitgeverij Toorts. Dit werk heeft hij samen met Barbara R. Krasner geschreven. Helm Stierlin heeft verschillende werken geschreven waaronder: Ich und die anderen. Helaas zijn de werken van Stierlin nog niet in het Nederlands vertaald. Wel zijn er enkele boeken in het Engels verschenen.

Contextuele therapie
Contextuele therapie is een beproefde herstellende manier van therapie voor gezinsrelaties. In contextuele therapie gaat het om termen als loyaliteit, rechtvaardigheid en betrouwbaarheid. Tussen menselijke relaties is altijd dynamiek en beweging. De meeste kans op herstel ontstaat wanneer mensen zich openstellen en beschikbaar stellen voor een dialoog, wederzijdse zorg, erkenning en onderhandeling. het boek is geschreven voor diverse hulpverleners in de gezondheidszorg. Elke hulpverlener krijgt hoe dan ook met de thematiek te maken. De contextuele therapie is ontstaan als gezinstherapie in de Verenigde Staten. Lange tijd werd de psychische problematiek van het individu ook als zodanig behandeld. Individuele psychoanalyse en vaak ook een behandeling met medicatie. Contextuele therapie is het tegenovergestelde ervan. Het hele gezin of systeem is betrokken bij de problematiek dus men dient dat ook zo te behandelen, aldus de visie van de contextuele therapie.

Psychotici

Het waren vooral de patiënten met psychosen die de aanleiding waren om het ziektebeeld niet individualistisch te behandelen maar meer naar het systeem te kijken. Ivan Boszormenyi-Nagy, Gregory Bateson (natuurkundige), Nathan Ackerman en Warren Brodey hadden al jaren belangstelling voor de mensen met psychosen en hun ontwikkeling in hun gezin van herkomst. De hiervoor genoemde mannen waren pioniers op het gebied van ouder-kindrelatie.

Contextuele therapie in Nederland
Nederland was het eerste land buiten de Verenigde Staten waar de contextuele therapie zich verder kon ontwikkelen. Onder leiding van Ammy van Heusden en verschillende andere Nederlandse therapeuten werd een opleidingsprogramma gestart in Leiden.