Alles over pijnstillers en hun gebruik

Pijn is er in soorten en maten, maar pijnstillers om die pijn te verzachten eveneens. Het merendeel van de Nederlandse bevolking (85 procent) gebruikt regelmatig een pijnstiller om hoofdpijn, rugpijn, kiespijn of menstruatiepijn mee te laten verdwijnen. Vaak wordt dan een middel geslikt dat iemand al jaren neemt. Toch zijn er onderling flink wat verschillen in pijnstillers.

De werking van pijnstillers

Pijnstillers zorgen er niet voor dat de oorzaak van de pijn verdwijnt, maar het signaal dat wordt gegeven vanuit de zenuwen naar de hersenen wordt verstoord. Als er iets mis gaat in het menselijk lichaam gaat het lijf namelijk aan de slag met de aanmaak van lokale hormonen, zoals prostaglandine De uiteinden van de zenuwen (nociceptoren) merken dat en weten op die manier ook dat er iets aan de hand is. Dat kan zijn dat er een beschadiging is, overbelasting of een ontsteking. De nociceptoren weten dat daar iets aan gedaan moet worden en zij seinen het centrale zenuwstelsel aan. Dit kan niet anders dan de signalen omzetten in pijn. Die pijn voelen mensen en daarom nemen ze een pijnstiller. De pijnstiller op zijn beurt doet niets aan de oorzaak, maar zet een rem op het signaal tussen de nociceptoren en het centrale zenuwstelsel. Alle pijnstillers hebben overigens zo hun eigen specifieke werking, waardoor het goed is om voor de ene pijn het ene middel en voor de andere pijn een ander middel te nemen.

De soorten pijnstillers

In Nederland zijn pijnstillers vrij verkrijgbaar en er zijn er die uitsluitend op doktersrecept te krijgen zijn. Alle pijnstillers die iemand zo bij de drogist of de apotheek kan kopen zorgen er voor dat de pijn minder wordt en hebben een koortsverlagende werking. Ibuprofen, acetylsalicylzuur en naproxen zorgen er daarnaast ook nog voor dat ontstekingen worden geremd.

Paracetamol

Paracetamol, is al 50 jaar te koop in Nederland en wordt door het merendeel van de mensen geslikt. Nederlanders nemen een pilletje paracetamol voor hun hoofdpijn, bij verkoudheid en griep en bij pijn die niet zo heel hevig is als lichte spierpijn. Bijwerkingen heeft paracetamol bijna niet, maar er zijn mensen die er wel heel voorzichtig mee om moeten gaan. Alcoholisten bijvoorbeeld mogen beslist niet meer dan 2 gram paracetamol per dag gebruiken. Dit komt omdat het middel op den duur de lever kan beschadigen en bij chronisch alcoholisme loopt de lever al veel beschadigingen op. Overigens moeten ook gewoon gezonde mensen oppassen met een te grote inname. Wie zich houdt aan de regels op de verpakking loopt geen risico, maar iemand die een paar keer een dagdosis neemt, kan ook zijn lever beschadigen.

Paracetamol met cafeïne

Sommige fabrikanten versterken de paracetamol met cafeïne. Dit zou meer effect hebben. Cafeïne geeft mensen echter een oppepper en soms kan dat er toe leiden dat iemand niet kan slapen als hij paracetamol met cafeïne neemt.

Namen van paracetamol

Er liggen verschillende merken in de winkel, die toch gewoon paracetamol bevatten. Er kan dus een andere naam op het doosje staan, terwijl het wel oom paracetamol gaat. Het gaat dan bijvoorbeeld om de namen:

• Hedex
• Panadol
• Roter

Paracetamol voor kinderen

• Sinaspril (kauwtabletten en siroop)
• Panadol Junior (zetpillen)
• Daro Vloeibaar
• Roter Junior.

Paracetamol en cafeïne

• Finimal
• Panadol Plus
• Witte Kruis,
• Roter Paracof.

Paracetamol en acetylsalicylzuur

• Chefarine

Paracetamol, acetylsalicylzuur en cafeïne

• Roter APC

Paracetamol, cafeïne en propyfenazon (ook een stof met pijnstillende werking):

• Saridon
• Daro

Paracetamol, cafeïne en vitamine C (speciaal bij griep en verkoudheid)

• Finimal C
• Antigrippine

Paracetamol en vitamine C (speciaal bij griep en verkoudheid)

• Citrosan
• Hot Coldrex

Huismerken

Naast deze merken zijn er ook heel veel huismerken te koop. Zij zijn vaak goedkoper dan de oorspronkelijke middelen. Op de verpakking wordt aangegeven welke werkzame stoffen er in de pillen of poeders zitten.

Ibuprofen, naproxen en diclofenac

Ibuprofen, naproxen en diclofenac zijn niet-steroïdale ontstekingremmers (NSAID’s ). Zij remmen het hormoon prostaglandine. NSAIDs zijn zware middelen en zorgen er dus ook voor dat ook zware pijn bestreden wordt. Bovendien werken ze ontstekingsremmend. Om die reden zijn Ibuprofen, naproxen en diclofenac goed bij rugpijn en gewrichtspijn. In die gevallen is namelijk vaak een ontsteking de oorzaak van de pijn en dat zorgt voor veel pijn. Mensen die een bacteriële infectie hebben opgelopen zoals bij een kaakholteontsteking werken de middelen heel goed. Naproxen werkt niet direct, maar heeft wel als voordeel dat het een langere werktijd heeft.

NSAID’s zijn nogal heftige middelen die ook de nodige bijwerkingen kunnen hebben zoals een naar gevoel in de maag en last van de darmen. Daarom mogen kinderen jonge dan 12j jaar ze ook niet slikken. Personen die eerder een maag- of darmzweer hebben gehad moeten oppassen met de middelen. Personen met hartklachten of zij die een beroerte hebben gehad of daarvoor vatbaar zijn, kunnen beter alleen in overleg Ibuprofen, naproxen of diclofenac slikken.Voor patiënten met ernstig hartfalen zijn deze pijnstillers verboden. Vooral diclofenac geeft veel kans op cardiovasculaire bijwerkingen.

Namen producten Ibuprofen

Ibuprofen zit in de merknamen:

• Nurofen,
• Advil
• Spidifen
• Sarixell
• Antigrippine ibuprofen

Nurofen met speciale werking

• Van Nurofen bestaan ook speciale pijnstillers voor kinderen (vanaf drie maanden) en voor vrouwen (tegen menstruatiepijn).

Productnaam Naproxen

• Aleve

Dit merk heeft pijnstillers voor diverse pijnen zoals menstruatiepijn en rug- spier- en gewrichtspijn.

Productnaam Diclofenac

• Voltaren

Huismerken

Verder zijn er ook veel huismerken van Ibuprofen, Naproxen en Diclofenac verkrijgbaar bij apotheek en drogist.

Acetylsalicylzuur

Acetylsalicylzuur lijkt een bijzonder middel, maar het bestanddeel dat het meeste werk doet is het alom bekende Aspirine. Ook dit middel zorgt er voor dat de prostaglandine minder wordt aangemaakt. Dit middel is eeuwen lang het enige middel geweest waarmee mensen pijn bestreden. Op een gegeven moment kreeg het middel echter een slechtere naam omdat er bijwerkingen werden gemeld zoals bloedingstoornissen en beschadigingen aan het maagslijmvlies. De aspirine werd toen minder populair en mensen gingen meer paracetamol slikken, ook al omdat dit veel minder bijwerkingen had.

Acetylsalicylzuur - ook een bloedverdunner

Acetylsalicylzuur wordt overigens ook gegeven aan mensen die bloedverdunners nodig hebben. Het middel heeft namelijk die werking eveneens. Omdat de aspirine of het Acetylsalicylzuur het bloed verdunt, kan het beter niet gebruikt worden bij het trekken van een kies of bij de menstruatie. Het kan namelijk voor nog heftiger bloedingen zorgen. Bij kies- of menstruatiepijn kan dan ook beter gekozen worden voor paracetamol, ibuprofen, naproxen of diclofenac.

Syndroom van Reye

Kinderen vanaf 12 jaar mogen Acetylsalicylzuur innemen bij klachten. Bij kinderen die jonger zijn dan 3 jaar die koorts hebben kan het tot het Syndroom van Reye leiden. Hierbij worden de hersenen aangetast en kan de lever volledig uitvallen. Mensen die last hebben van hun maag kunnen ook beter een andere pijnstiller gebruiken. De combinatie met alcohol (vlak voor of vlak na het drinken van alcohol acetylsalicylzuur nemen)is eveneens niet aan te raden.

Merknamen Acetylsalicylzuur

Acetylsalicylzuur is de werkzame stof in

• Aspirine,
• Aspro
• Alka Seltzer

Acetylsalicylzuur met paracetamol

• Chefarine

Acetylsalicylzuur met vitamine C

• Aspirine C (speciaal bij griep en verkoudheid)

Acetylsalicylzuur, paracetamol en cafeïne

• C. Roter APC

Gebruik pijnstillers

Op de verpakking staat de dosering die genomen mag worden. Daarbij zijn leeftijd en ernst van de aandoening richtinggevend. Wie na een week nog pijn heeft doet er goed aan om de huisarts te bezoeken. Langer dan een week pijnstillers gebruiken is slecht voor het lichaam, maar het kan ook betekenen dat er iets anders mis is met het lijf dat nader onderzoek nodig heeft. Een arts kan overigens ook middelen voorschrijven ter pijnstilling die opiaatachtige ingrediënten bevatten zoals codeïne of morfine. Deze middelen zijn vanzelfsprekend niet vrij verkrijgbaar.

Welke pijnstiller bij welke pijn?

Hoofdpijn

Bij hoofdpijn kunnen paracetamol, ibuprofen, naproxen, diclofenac en acetylsalicylzuur worden ingenomen. Ibuprofen, naproxen en diclofenac zijn sterker en hebben dus een groter pijnstillend effect.

Kiespijn

Bij kiespijn kan paracetamol, ibuprofen, naproxen, diclofenac en acetylsalicylzuur genomen worden. Producten met ibuprofen, naproxen en diclofenac zorgen er bovendien voor dat ontstekingen minder kans krijgen. Bij het trekken van een tand of kies geen acetylsalicylzuur gebruiken. Dit verdunt het bloed en kan dus voor bloedingen zorgen.

Rug, spier-. en gewrichtpijn

Bij rug, spier- en gewrichtspijn helpen alle pijnstillers. Wie iets speciaals wil voor die aandoening kan ook kiezen voor Aleve Intense (met naproxen) en Voltaren K (met diclofenac).

Menstruatiepijn

Bij menstruatiepijn helpen de algemene pijnstillers ibuprofen, naproxen en diclofenac goed. Er zijn ook middelen op de markt die speciaal voor vrouwen zijn gemaakt die menstrueren zoals Aleve Feminax (met naproxen) of Nurofen Female met Ibuprofen. Acetylsalicylzuur is geen goede keuze, omdat het de bloedingen kan verhevigen.

Griep- en verkoudheid

Bij griep en verkoudheid helpen zowel ibuprofen als naproxen en diclofenac en acetylsalicylzuur, als iemand tenminste spierpijn of hoofdpijn heeft. Bovendien zijn er middelen op de markt die net wat meer bieden. Zij bevatten bijvoorbeeld naast het acetylsalicylzuur, paracetamol of ibuprofen ook vitamine C. Dit moet er voor zorgen dat de patiënt weer wat meer weerstand opbouwt. Voorbeelden daarvan zijn Citrosan (paracetamol en vitamine C) en Hot Coldrex. In Antigrippine en Finimal C zit ook nog eens cafeïne. Aspirine C bevat acetylsalicylzuur en vitamine C.

Sommige mensen slikken zoveel pijnstillers dat ze eraan verslaafd raken. Bij mensen met hoofdpijnklachten komt dit veel voor.

Lees verder

• Verslaafd aan pijnstillers