Thermolabiel gif

Steek-en beetwonden komen vooral in de zomer veel voor door insecten, maar ook tijdens het duiken door vissen. Het gif van sommige vissen en insecten is thermolabiel en daardoor makkelijk te behandelen met warmte. Welke dieren dit gif bezitten en hoe te handelen bij een beet of een steek:

Groep 1

Gif dat afkomstig is uit de eerste groep stekende en giftige diersoorten, spuit een gif in hun slachtoffer dat kan worden afgebroken met behulp van warmte. Het gif is dan thermolabiel.
Om te weten welke diersoorten dit zijn, volgt hier een lijst:

• koraalduivel: leeft van Oost-Afrika via Indonesië en Japan tot Australië.
• schorpioen: leeft in subtropische en tropische landen, en ook in Europa. Ze komen op alle continenten voor, maar niet op Antarctica
• zee-egel: leeft van Noorwegen en IJsland, via de Oostzee tot aan Marokko en de Azoren. Ze komen niet voor in de Middellandse Zee.
• zeebarbeel: leeft bij riffen in de Atlantische, Indische en Grote Oceaan.
• stekelrog: leeft in ondiep water in de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee en Zwarte Zee
• steenvis: leeft in ondiep tropisch water zoals de grote oceaan en de Indische oceaan
• grote of gewone pieterman: leeft in de hele Middellandse Zee, de Zwarte Zee, de oostelijke Atlantische Oceaan en in het Kattegat. Langs de Nederlandse en Belgische kust is de vis sinds de jaren 1960 vrij zeldzaam.
• wesp: leeft overal in Nederland en de rest van de wereld, komt op limonade en voedsel af, agressief
• bij: leeft overal in Nederland en de rest van de wereld, niet agressief
• hommel komt overal op de wereld voor, vooral in berggebieden
• dazen: steekvlieg, komt vooral op vochtige plaatsen voor in Nederland en de rest van de wereld

Thermolabiel

Een vis of insect steekt zijn slachtoffer om zich te voeden of zichzelf te verdedigen. Hierbij word gif in de huid van het slachtoffer gespoten. Dat gif kan een reactie als roodheid, zwelling, pijnlijkheid en jeuk geven, of in ernstige gevallen zelfs tot de dood leiden. Gif dat thermolabiel is, word vernietig door warmte. Deze warmte moet boven de 40 graden Celsius zijn. Niet ieder dier heeft thermolabiel gif, alleen dieren uit de groep 1 van stekende en bijtende dieren. Deze lijst word ook vaak gebruikt onder duikers, omdat er veel giftige vissoorten rondzwemmen.

Neutraliseren

Om het gif te neutraliseren, moet het verwarmd worden. Gebruik hiervoor warm water van 40-45 graden. Let wel op dat er geen verbrandingen van de huid plaatsvindt. Ook een heteluchtfohn voldoet om de plek op te warmen. Een brandende sigaret dicht bij de wond houden is ook een optie. Let ook hierbij weer op dat er geen verbranding plaats vind. Gedurende minimaal tien minuten moet de plek waar men gestoken of gebeten is, verwarmt worden. In sommige sportzaken is er ook een apparaatje te koop dat een draadje verhit, waarmee de wond verwarmd kan worden.

Thermische shock

Een thermische shock is het afwisselend warm en koud maken van de wond. Hiertoe word eerst de wond verhit zoals bovenstaande, en daarna weer heel snel afgekoeld door middel van ijsblokjes. Houdt de ijsblokjes niet direct tegen de huid aan in verband met bevriezing, maar wikkel ze in een doek of in een washandje.

Ontsmetten

De beet of steekwond dient daarna nog ontsmet te worden. Dit kan met jodium, betadine of alcohol. Tegen de pijn mag het slachtoffer een paracetamol nemen of een andere pijnstiller. Indien na twee uur de steek-of beetwond meer pijn gaat doen, moet er een arts naar kijken. Bij steekwonden van vissen is het altijd verstandig om naar het ziekenhuis te gaan. Soms kunnen er stekels in de huid achter blijven die verwijderd moeten worden. Soms lijdt de wond tot een ontsteking, waardoor antibiotica toegediend moet worden.

Voorkomen

Kijk tijdens het duiken goed uit waar je loopt over de bodem; de meeste vissen graven zich in in het zand. Ook in de Noordzee komen in de ondiepere gedeelten wel eens giftige vissen voor. Het dragen wat waterschoenen is aan te bevelen. Een daas kan men tijdens het steken makkelijk neermeppen. Wanneer deze op het paard zit, sla de daas dan neer voordat hij jou als volgende slachtoffer uitzoekt. Vermijd zoveel mogelijk buitenritten met je paard in gebieden waar water voorkomt. Wespen zijn snel agressief, jaag ze daarom niet op. Kijk uit met het rechtstreeks drinken uit blikjes en het eten van voedsel: wespen kruipen overal in. Bijen steken alleen als ze zich bedreigd voelen. Over het algemeen laten ze de mens en zijn voedsel met rust. De hommel is nauw verwant aan de bij en steekt ook alleen in geval van nood.