Effect van SSRI's op (ongeboren) baby's

SSRI's zijn medicijnen die dikwijls voorgeschreven worden in de behandeling van een depressie. Maar wat nu wanneer je zwanger bent en een depressie hebt? Momenteel is er nog onvoldoende onderzoek gedaan naar de effecten van SSRI's op de (ongeboren) baby maar onderzoek bij dieren wijst op diverse negatieve maar ook enkele positieve gevolgen.

SSRI's

SSRI is een afkorting van "selective serotonin reuptake inhibitors". SSRI's behoren tot de medicijnen die het vaakst voorgeschreven worden bij een depressie.

Hoe werken SSRI's?

SSRI's blokkeren, zoals de naam al zegt, de heropname van serotonine in de hersenen. Serotonine is een zogenaamde neurotransmitter, een stofje dat er voor zorgt dat de hersencellen onderling met elkaar kunnen communiceren. Verondersteld wordt dat mensen met een depressie dikwijls te weinig serotonine beschikbaar hebben in de hersenen. Dit kan komen doordat de beschikbare serotonine te snel afgebroken wordt door de hersenen of doordat de serotonine te snel weer opgenomen wordt in de opslagruimtes in de zenuwcellen. SSRI's blokkeren de werking van de serotonine transporteur 5-HTT welke verantwoordelijk is voor de heropname van serotonine in het celmembraan van de zenuwcel. Hierdoor blijft de serotonine langer actief in de hersenen en blijft het dus langer werkzaam.

Wanneer men SSRI's gaat gebruiken duurt het echter een paar weken voordat men de positieve effecten gaat merken. Dit suggereert dat er tevens andere, meer langdurige veranderingen, in de hersenen plaatsvinden. De bijwerkingen die gepaard gaan met een SSRI treden echter al snel op.

SSRI's zijn een erg populaire vorm van antidepressiva omdat zij na veelvuldige onderzoeken een veilige vorm van antidepressivum bij volwassenen blijken te zijn. SSRI's zijn daarom het voorkeursmedicijn wanneer het gaat om medicamenteus behandelen van een depressie.

SSRI's tijdens de zwangerschap

Een zwangerschap is voor de meeste vrouwen een leuke maar drukke periode. Sommige vrouwen ervaren tijdens de zwangerschap een depressie. Geschat wordt dat circa 10 tot 16 procent van de vrouwen een depressie tijdens de zwangerschap heeft. Circa 25% van deze vrouwen gebruikt hier antidepressiva voor. Zoals vrijwel alle medicijnen komt een SSRI via de placenta bij de foetus terecht en de stoffen worden ook doorgegeven via de moedermelk. Een groot deel van de (on)geboren baby's komt dus in contact met SSRI's gedurende kritische fases in de ontwikkeling van de hersenen.

Dit gegeven heeft geleid tot diverse onderzoeken naar de effecten van SSRI's op het kind. Veel van deze onderzoeken hebben zich gericht op cardiovasculaire afwijkingen, ontwenningsverschijnselen bij de baby, prematuriteit, dismaturiteit en pulmonale hypertensie. Dit zijn afwijkingen die direct na de geboorte zichtbaar zijn. Er is echter vrij weinig onderzoek gedaan naar de effecten van SSRI's op de baby's op de lange termijn.

Gevolgen blootstelling SSRI tijdens en direct na de zwangerschap bij ratten

Onderzoek met dieren heeft enkele opmerkelijke bevindingen aan het licht gebracht. Zo blijkt het binnenkrijgen van SSRI's gedurende de tweede en derde week na de geboorte bij ratten tot depressie te leiden op volwassen-leeftijd van de ratten. Een chronische behandeling met een SSRI in dag 4 tot en met 21 na de geboorte leidde bij ratten tot een verhoogde kans op angstklachten. Andere waarnemingen bij het binnenkrijgen van SSRI's in de directe periode na de geboorte bij dieren zijn:

• Verminderde agressie
• Verminderd seksueel gedrag
• Meer REM-slaap
• Meer depressieve gevoelens
• Verminderde reactie op warmte- en tactiele stimulatie
• Vertraagde ontwikkeling van de motoriek
• Verminderde impulsiviteit
• Verbetering in spatieel leren
• Verhoogde gevoeligheid voor cocaïneverslaving

Paradox?

Het lijkt er op dat de inname van SSRI's op zeer jonge leeftijd leidt tot tegenovergestelde resultaten van inname van SSRI's op volwassen leeftijd. Bij zeer jonge kinderen leidt een SSRI bijvoorbeeld tot verhoogde gevoelens van depressiviteit, terwijl een SSRI bij een volwassene juist de depressieve gevoelens af doet nemen. Blootstelling aan SSRI's op jonge leeftijd heeft echter ook voordelen. Zo presteren mensen die op jonge leeftijd blootgesteld zijn aan een SSRI beter op spatiële taken zoals volgordetesten, kan men gemakkelijker beslissingen nemen in ambigue situaties en kan men psychisch beter aanpassen aan diverse situaties.

Wel of geen SSRI's tijdens en direct na de zwangerschap?

Op dit moment is er nog betrekkelijk weinig onderzoek gedaan naar de effecten van SSRI's op de ontwikkeling van kinderen. Er blijken zowel voor- als nadelen te kleven aan het gebruik van antidepressiva tijdens en direct na de zwangerschap. Verder onderzoek moet in de toekomst uitwijzen welke antidepressiva men wel en niet veilig kan gebruiken.

Een belangrijke vraag die men zich moet stellen is hoe de zwangerschap verloopt wanneer men de depressie niet behandeld. Een depressie heeft niet enkel potentieel levensbedreigende aspecten voor de moeder in spé (zoals suïcidepogingen) maar er zijn ook aanwijzingen dat een onbehandelde depressie negatieve gevolgen voor de ongeboren baby heeft.