Goed voorbereid naar het huisarts-spreekuur

We leven in een haastige, snelle tijd. Als we ons niet goed voelen en naar de dokter moeten, is er niet veel gelegenheid om rustig van alles door te nemen. Daarom is het verstandig om goed voorbereid op het spreekuur van de arts te komen. Een goed ruggesteuntje daarbij is om van tevoren een lijstje te maken met vragen en opmerkingen. Onderstaand artikeltje gaat in op het beter communiceren met de artsen.

Contact met de huisarts

Uit de Vertrouwensbarometer van het NIVEL blijkt dat het vertrouwen van de Nederlandse bevolking in de medici groot is. In 2008 had:

• 81% van de consumenten vertrouwen in de huisarts;
• 87,54% vertrouwen in de specialisten en arts-assistenten.

Onderscheid naar leeftijd

Jongere patiënten komen meestal met een gerichte vraag naar het spreekuur van de huisarts. Zij zijn goed geïnformeerd en het consult bestaat vooral uit bevestiging en advies. 55 plussers hebben vaak meer gecompliceerde of minder duidelijke klachten. De huisarts moet nu veel gerichter doorvragen om de exacte hulpvraag helder te krijgen. Oudere patiënten zijn niet gewend aan de huidige gang van zaken rond het artsenbezoek tijdens het spreekuur. Ze hebben altijd ervaren dat ze op de onderzoeksbank kunnen plaatsnemen en vervolgens aan alle kanten worden beklopt, bevoeld en bevraagd. Thans krijgen zij het gevoel dat de arts hen amper aankijkt, wat in de computer tikt en zij na twee minuten weer buiten staan met een recept en een berg vragen. Velen hebben nare ervaringen. Zo vertelde een dame op leeftijd over een discussie met haar huisarts over het gebruik van cholesterolremmers. Haar bloed was goed en ze was niet genegen om pillen te slikken die - naar haar idee - niet nodig zijn. Ze had al langere tijd last van galstenen, maar hoe beroerd zij zich ook voelde, ze werd niet doorverwezen naar het ziekenhuis. Tenslotte draaide het uit op een spoedopname. Inmiddels waren er echter ontstekingen ontstaan en moest de dame in twee fasen geopereerd worden. Ze is ervan overtuigd dat wanneer haar huisarts sneller gehandeld had, het allemaal veel gemakkelijker was geweest.

Communicatie

Omdat patiëntgerichte communicatie leidt tot grotere tevredenheid onder de patiënten, wordt in de opleiding veel aandacht besteed aan communicatie tussen arts en patiënt. Met patiëntgerichte communicatie probeert de arts het perspectief van de patiënt te achterhalen en hem of haar actief bij het gesprek te betrekken. Huisartsen voelen de verantwoordelijkheid voor de juiste beslissingen. Wanneer een arts ervoor kiest geen antibiotica te geven, dan is dat een weloverwogen beslissing en geen onwil. Ook wanneer een arts niet direct doorverwijst of onderzoeken doet, is dat geen laksheid, maar vraagt de klacht of de aandoening daar niet om.

Hoogleraar prof. dr. Jozien Bensing heeft jarenlang onderzoek verricht naar de communicatie tussen arts en patiënt. Uit het onderzoek blijkt dat patiënten het vooral belangrijk vinden:

• dat ze serieus genomen worden;
• dat hun arts open is, goed luistert en advies en informatie geeft.

Zij vinden het van minder belang:

• dat medicijnen worden voorgeschreven;
• onderzoek wordt gedaan.

Conclusie

Prof. dr. Bensing constateert dat:

• artsen de leiding nemen in het gesprek;
• het accent van het gesprek vooral ligt op medisch advies en informatie;
• het accent van het gesprek minder ligt op empathie of emotionele steun.

• Vrouwelijke artsen meer empathie of emotionele steun tonen dan mannelijke collega's;
• Huisartsen meer oog hebben voor de emotie van de patiënt dan de specialisten;
• Een patiënt meestal aan vier vragen toekomt en daarbij gemiddeld na 18 seconden wordt onderbroken door de arts.

Rechten en plichten van de patient

Patiënten hebben een aantal rechten en plichten.

Rechten

Recht op:

• goede en volledige informatie over de aandoening en de mogelijke behandeling. Daar hoort ook bij informatie over alternatieven, risico's, bijwerkingen, etc.;
• instemming met de behandeling;
• inzage in zijn dossier;
• second opinion (mening van een tweede arts);
• respect.

Plichten

De plicht om:

• duidelijke en volledige informatie te geven over de aandoening;
• na instemming met de behandeling mee te werken;
• adviezen op te volgen;
• te betalen voor de zorg.

Twee belangrijke zaken

Twee zaken zijn belangrijk wanneer iemand zich voorbereidt op een gesprek met de huisarts of met de specialist:

• 1. wat wil ik vertellen?
• 2. wat wil ik weten?

Voorbereiding heeft tot doel het gesprek met de (huis)arts beter te laten verlopen en te komen tot:

• een gerichte hulpvraag;
• een duidelijke klachtenomschrijving;
• het uitspreken van de verwachtingen.

Résume

Onderstaand volgt op een rijtje alle adviezen:

1. zet vooraf vragen en opmerkingen op papier;
2. maak een overzicht van de klachten, bevindingen, medicijngebruik etc.;
3. vertel aan het begin van het gesprek met de huisarts dat er vragen zijn. De huisarts kan daar dan rekening mee houden;
4. mannelijke (huis)artsen staan niet zo open voor verhalen over ervaringen van de patiënt. Wijdt dan dus niet zo uit (verlies van aandacht van de huisarts). Geef alleen de relevante informatie;
5. als het kan neem dan iemand mee. Twee horen meer dan een en achteraf kun je het samen nog eens doorspreken;
6. schrijf tijdens het gesprek met de arts kort op wat hij antwoordt of het advies dat hij geeft;
7. zeg het als je bepaalde medische termen niet begrijpt. Vraag de arts het in gewone taal uit te leggen;
8. laat weten dat je niet getutoyeerd wilt worden, geen operatie wilt ondergaan, geen moeilijke keuzes wilt maken, of geen verwachting wil horen over het verloop van de ziekte;
9. stel de vraag opnieuw als het antwoord van de arts niet duidelijk is of vat samen wat je denkt gehoord te hebben;
10. vraag bij moeilijke beslissingen om bedenktijd;
11. vraag om een nieuwe afspraak als er nieuwe vragen zijn. Maak desnoods een dubbele afspraak als je veel te bespreken hebt;
12. maak gebruik van het recht om de mening van een andere arts (second opinion) te horen, wanneer je twijfels hebt over de behandeling;
13. vragen over medicijngebruik kun je ook aan de apotheek stellen;
14. wees eerlijk en duidelijk. Als het niet klikt met de arts, vraag dan om een collega;
15. de arts geeft advies, maar zelf beslis je over de behandeling en het gebruik van medicijnen;
16. zoek vooraf informatie op. Bijna ieder ziekenhuis heeft een website met uitleg over aandoeningen en behandelmethoden of vraag om patiëntenfolders en informatiebrochures over de aandoening;