Scheidend vermogen van het oog

Het scheidend of oplossend vermogen van het oog stelt ons in staat om op grotere afstand voorwerpen van elkaar te onderscheiden, of om kleine voorwerpen te registreren. Wanneer dit met het blote oog niet mogelijk is, kunnen we gebruik maken van een microscoop of telescoop, die ook een scheidend vermogen heeft. In sommige gevallen is er een correctie van het oog nodig.

Wat is het scheidend vermogen?

Het scheidend vermogen wordt ook wel het oplossend vermogen genoemd, en beschrijft het vermogen van het oog om aan elkaar grenzende kleine voorwerpen gescheiden waar te kunnen nemen. Het gaat hierbij om de maximale afstand waarmee we kleine voorwerpen van elkaar kunnen scheiden. Zo zijn de milimeterstreepjes op een liniaal op een afstand van 1.5 meter van elkaar te onderscheiden, mits het oog normaal werkt. Gaan we op een grotere afstand staan, dan lopen de strepen in elkaar over en kunnen we de afzonderlijke milimeterstreepjes niet meer apart onderscheiden.

Hoe werkt het oog en het scheidend vermogen?

Een beeld dat het oog binnen komt, valt op netvliescellen. Een beeld is pas herkenbaar wanneer het op meerdere netvliescellen valt. Het beeld dat op het netvlies valt, wordt via de zenuwcellen naar de hersenen overgebracht, en daar omgezet tot een beeld dat we waarnemen.

Het scheidend vermogen is goed waar te nemen wanneer we een boek lezen. Wanneer dit boek te ver van ons oog afstaat, vallen de afzonderlijke letters niet meer op meerdere netvliescellen. Door de grote afstand worden de lettertjes zo klein, dat meerdere letters op één netvliescel kunnen vallen. Hierdoor kunnen de letters niet meer afzonderlijk onderscheiden worden en zien we ze als één zwart geheel.

Een bacterie bijvoorbeeld is absoluut niet met het blote oog te zien. Dat heeft twee redenen: ten eerste weerkaatst een bacterie veel te weinig licht om op ons netvlies te projecteren. Zonder licht, zie we het voorwerp of in dit geval de bacterie niet. Wanneer de bacterie wel voldoende licht zou weerkaatsen, dan zou het beeld van de bacterie op slechts één netvliescel vallen, of zelfs maar op een halve netvliescel. Hierdoor kan de bacterie niet worden waargenomen.

Scheidend vermogen: gebruik een microscoop of telescoop

Met een microscoop of een telescoop wordt het scheidend vermogen van het oog vergroot. Een microscoop kan een voorwerp sterk vergroten. Zo is een vergroting van 800x heel normaal bij een microscoop. Dit stelt ons in staat om bacteriën, virussen en cellen waar te nemen, die met het blote oog niet te zien zijn. Een microscoop werkt altijd met een lichtbron en met een lens die het voorwerp uitvergroot. Door de vergroting van bijvoorbeeld de bacterie, valt het beeld hiervan op meerdere netvliescellen in ons oog. Het beeld kan dus door de hersenen geregistreerd worden.

Een telescoop wordt gebruikt om over grote afstanden te kunnen zien. Het haalt het beeld dichterbij. Het boek wat te ver van ons afligt om te kunnen onderscheiden. wordt met een telescoop als het ware dichterbij gehaald oftewel uitvergroot. Hierdoor kunnen we op een grote afstand toch de letters op het boek van elkaar onderscheiden. Een simpele telescoop met een objectiefdiameter van 100 mm kan tot ongeveer 200 maal vergroten. Zou je hiermee naar de maan kijken, dan zie je de maand dus 200 maal zo groot, waardoor je wat meer details kan zien van de maan. In feite kan je het vergelijken met het dichterbij komen van de maan:iets dat dichterbij staat, kan je beter onderscheiden.

Om in de natuur details beter zichtbaar te maken of om op grote afstand naar dieren te kunnen kijken, wordt veelal een verrekijker gebruikt. Een verrekijker vergroot een voorwerp, waardoor het scheidend vermogen van het oog vergroot wordt. Een klein beeld kan daardoor op meerdere netvliescellen vallen en wordt zichtbaar.

Wanneer het scheidend vermogen van het oog niet werkt

Door achteruitgang van het oog kan het scheidend vermogen niet meer optimaal werken. Het scheidend vermogen van het oog is onder andere afhankelijk van de lensopening. Door de lensopening te verkleinen, komt er minder licht binnen, waardoor het scheidend vermogen groter wordt. Dit is waar te nemen door in het donker naar een woning te kijken: op zo een afstand dat de afzonderlijke bakstenen goed te zien zijn. In het volle daglicht kan opgemerkt worden dat op dezelfde afstand de bakstenen niet goed meer onderscheiden kunnen worden. Dit komt omdat bij minder licht de pupil groter wordt, waardoor de hoekresolutie verbetert.

De gezichtshoek moet groter zijn dan 1 boogminuut. Op een afstand van 2 mm praten we over 1 boogminuut. Op een afstand van 25 cm, moet de onderlinge afstand tussen twee voorwerpen dan ook 0.07 mm bedragen. Dit is bij een gezond menselijk oog. Echter, de meeste mensen hebben al een minimale afstand van 0.1 tot 0.2 mm nodig om de twee voorwerpen te kunnen onderscheiden. Wanneer de ogen in kwaliteit achteruit gaan, komt ook de scherpstelling om de hoek kijken. Lichtinval, scherpstelling en een te kleine gezichtshoek zorgen ervoor dat we soms geen voorwerpen meer kunnen zien of kun en onderscheiden.

Middels een correctie van de ogen is het meestal wel goed mogelijk om weer goed te kunnen zien. Een correctie van de ogen kan met behulp van een bril. contactlenzen of een laserbehandeling van de ogen.