Gevolgen van HIV/AIDS in Afrika

Geen continent is zo zwaar door hiv/aids getroffen als Sub-Sahara Afrika. De epidemie is een ramp voor veel landen, waar de ziekte de economie en het sociale leven totaal ontwricht. In dit artikel aandacht voor gevolgen die de ziekte voor het continent heeft.
Tweederde van de mensen geïnfecteerd met hiv woont in Sub-Sahara Afrika, terwijl daar slechts 12% van de wereldbevolking woont. Het leed dat de ziekte veroorzaakt is onvoorstelbaar groot. Hoewel er inmiddels medicamenten op de markt zijn die de ziekte verlichten, heeft minder dan de helft van de mensen in Afrika die daar behoefte aan hebben daadwerkelijk toegang tot.

Gevolgen voor de Gezondheidszorg

Gezondheidszorg is in veel landen in Afrika niet goed. Hiv/aids zorgt voor extra druk op de gezondheidszorg. Meer dan de helft van de ziekenhuisbedden wordt inmiddels bezet door mensen met aids. Veel ziekenhuizen zijn overbezet en mensen hebben alleen toegang in de laatste fasen van de ziekte. Hiv/aids heeft ook zijn tol geëist van het ziekenhuispersoneel in Afrika, veel mensen zijn tijdens hun werk besmet geraakt.

Gevolgen voor Gezinnen

Hiv/aids heeft ook enorme invloed op het gezinsleven in Afrika. Dat geldt voor alle klassen, maar omdat de ziekte meestal het hardste toeslaat bij de armste klassen, is daar het effect ook het grootst. Het geval is dat gezinnen uiteenvallen, ouders overlijden, kinderen worden naar familie gezonden of komen in weeshuizen of op straat terecht. Wie door hiv/aids niet meer kan werken wordt een last voor het gezin en vaak valt daardoor de kostwinner weg. Dit heeft vervolgens invloed op het gehele gezin, het onderwijs voor kinderen kan niet meer betaald worden en sommige vrouwen richten zich op prostitutie als enige bron van inkomsten. Hiermee weer nieuwe besmettingen veroorzakend. Een ziek persoon kost daarnaast ook geld, wat ook weer op het inkomen van het gezin drukt. In veel landen is de totale opbrengst van de landbouw al teruggelopen als gevolg van hiv/aids. Veel mensen kunnen eenvoudigweg niet meer deelnemen aan het arbeidsproces. Waren het vroeger de bejaarden die door de rest van de familie verzorgd werden, nu moeten die bejaarden vaak noodgedwongen voor hun kleinkinderen zorgen, omdat de ouders ziek of overleden zijn. Spaargeld wordt uitgegeven, kostbare producten (een fiets, vee en zelfs land) worden verkocht en uiteindelijk worden er schulden gemaakt. De kans dat zo’n gezin weer terugkomt op het niveau van vroeger zijn verwaarloosbaar. Vrouwen worden in nieuwe rollen gedwongen, omdat hun zieke of overleden partner geen geld meer binnen brengt. Ze hebben daardoor minder tijd voor hun gezin.

Gevolgen voor Kinderen

Het leed dat hiv/aids voor kinderen veroorzaakt is enorm. Vaak verliezen ze hun ouders en vaak zelfs hun jeugd. Wanneer ouders ziek worden of overlijden nemen veel kinderen het werk over om zo toch wat inkomsten te hebben. Basis zaken als voedsel, gezondheidszorg, onderwijs en kleding worden vaak een luxe. Omdat het vooral de generatie met jonge kinderen is die getroffen wordt door hiv/aids heeft de ziekte enorm veel wezen gemaakt. Veel kinderen komen terecht bij familieleden, andere kinderen worden gedwongen om zelf het huishouden te leiden, met de zorg voor jongere broertjes en zusjes. Sommige kinderen komen terecht in weeshuizen of op straat.

Gevolgen voor Onderwijs

Onderwijs en aids zijn een vicieuze cirkel. Hoe meer mensen lijden aan aids, hoe minder kinderen adequaat onderwijs krijgen en hoe minder onderwijs hoe meer mensen besmet raken met de ziekte. Onderwijs is een belangrijke manier ter preventie van hiv/aids. Minder kinderen op school is een duidelijk effect van de ziekte. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die de basisschool hebben afgerond 50% minder kans hebben om besmet te raken als kinderen die eerder uitvallen. Veel onderwijzend personeel is zelf ook besmet en kan daardoor minder vaak les geven, of men heeft een ziek familielid wat hulp nodig heeft waardoor men absent is. Vooral op het platteland is de dood van een onderwijzer rampzalig, dorpsscholen hebben vaak maar één of twee geschikte onderwijzers en wanneer die wegvallen heeft dat een dramatische effect.

Gevolgen voor de Economie

Omdat het grootste deel van de besmette mensen tussen de 15 en 49 jaar oud is, heeft de ziekte een enorme invloed op de economie. Productiviteit neemt af, ervaren mensen vallen weg, kosten nemen toe. Door de toenemende armoede neemt ook de vraag naar producten af. Het aantal arbeiders neemt af en veel arbeiders zijn ziek. Ook de inkomsten die overheden binnen zien komen nemen af, de belasting brengt minder geld in het laatje en de kosten van gezondheidszorg worden hoger.

Gevolgen voor de Levensverwachting

In veel Afrikaanse landen was de gemiddelde levensverwachting al niet zo hoog, maar hiv/aids heeft die nog verder af laten nemen. In de zwaarst getroffen landen is de gemiddelde levensverwachting afgenomen met twintig jaar. In Swaziland, het land met het hoogste aantal hiv-besmettingen ter wereld is de gemiddelde levensverwachting 48,7 jaar. In Sub-Sahara Afrika is telt het aantal doden tussen 20 en 49 jaar 60%, terwijl tussen 1985 en 1990 (toen de epidemie nog in haar kinderschoenen stond) nog maar 20% was. Het is de generatie die de crisis te lijf zou moeten gaan, die wegvalt.

De Toekomst

Hiv/aids in Afrika hangt samen met andere problemen zoals armoede en een slechte infrastructuur. Er wordt hulp gegeven, veel mensen en organisaties zetten zich in om de problemen te lijf te gaan, maar er is nog een lange weg te gaan, en voor veel mensen zal hulp te laat komen. Het belangrijkste op dit ogenblik zijn bewustwording en preventie. Daarnaast is het belangrijk dat medicamenten beschikbaar komen voor iedereen die daar behoefte aan heeft.