Is alcohol gezond of niet?

Rondom alcohol is er veel te doen. Van een aanvaarde harddrug tot een gezondheidselixer. Zo is volgens sommige rode wijn gezond. Een glaasje per dag goed voor de doorbloeding. Volgens anderen vernietigd alcohol hersencellen. Medisch wetenschappelijk bekeken is de controverse er niet minder om. En de lijn tussen gezond en ongezond is veel dunner dan werd aangenomen tot nu toe.

Dagelijkse alcoholconsumptie

Het Nederlandse voedingscentrum doet de aanbeveling om dagelijkse niet meer dan 1 (vrouwen) a 2 (mannen) glazen alcohol te nuttigen. Daarbij onderschrijft ze wel duidelijk dat het voor gezondheidsbevordering niet verstandig is om alcohol te gaan nuttigen. [1]

Controverse

De vele alcoholonderzoeken geven nogal tegenstrijdige berichten:

• Zo blijkt de dagelijkse consumptie van een glas alcohol zowel goed als slecht te zijn voor het beendergestel. Maar ook slaap te bevorderen en te verstoren. [2]
• Er zijn onderzoeken die ronduit positief over alcohol spreken. Zo beweert een Amerikaans onderzoek dat de kans op een beroerte afneemt bij dagelijks 1 glas alcohol consumptie. [3]
• Bij dementie zou er ook sprake zijn van een klein positief effect. Maar binchdrinkers (zie verderop) hebben juist een verhoogd risico op dementie en mentale achteruitgang [4]
• En 30% minder kans op diabetes 2 bij zeer matig drinken volgens een ander onderzoek. [5]
• Ook overgewicht zou minder voorkomen bij matige drinkers. [6]
• Rode wijn bevat de stof resveratol. Deze blijkt de kans op longkanker bij rokers en ex-rokers met 60% te verkleinen. [7]
• Vrouwen die alcoholarm (<1%) bier drinken hebben een verminderde kans op verlies van botweefsel. [8]
• Maar er zijn ook onderzoeken die zeer negatief zijn over alcoholgebruik. Zoals het Duitse onderzoek naar het risico op borstkanker wat enorm toeneemt bij dagelijks 1 glas alcohol consumptie. [9]
• Acute alvleesklierontsteking wordt al bij de inname van slechts 1 glas alcohol per dag verhoogd. Met name andere dranken dan bier en wijn geven een sterk verhoogde kans. Whisky steekt hierbij met kop en schouders boven de andere uit. [10]
• De kwaliteit en de herstellende vermogens van het lichaam gedurende de slaap nemen al af na het nuttigen van 1 glas alcohol. De schade die hierdoor ontstaat is op langere duur pas zichtbaar. [11]
• Vrouwen die gedurende de zwangerschap drinken verhogen het risico op een te laag geboortegewicht, te vroeg geboren en complicaties. [12]
• Osteoporose wordt bevorderd door veel drinken. De genen die zorgen voor aanmaak en ontwikkeling van botweefsel worden uitgeschakeld door alcohol. [13][14]

Kanker

Kanker wordt niet veroorzaakt door een gen nog door enige voedingsstof afzonderlijk. Als er al een gen voor kanker zou zijn dan wordt dit geactiveerd door de epigenetische factoren. [15] En daarbij speelt o.a. alcohol wel degelijk een rol. De kans op de ontwikkeling van kanker aan mond, keel, stemband, slokdarm, borst, darm, lever en alvleesklier neemt door de inname van alcohol sterk toe. En hiervoor is al een kleine hoeveelheid alcohol inname verantwoordelijk, aldus het grootste onderzoek op gebied van kanker en lifestyle wat werd uitgevoerd door de W.C.R.F. (World Cancer Research Fund) en het A.I.C.R. (American Institute for Cancer Research). Dit hoeft niet te verbazen want pure alcohol, ethanol, staat op de lijst van kankerverwekkende stoffen van het I.A.C.R. (International Agency for Cancer Research). De aanbeveling van de W.C.R.F. en A.I.C.R. is dat er totaal geen gebruik van alcohol dient te zijn. [16]

Hart- en vaatziekten

Aan hart- en vaatziekte gerelateerde ziekten bleken bij de dagelijkse consumptie van 1 glas alcohol tussen de 14 en 25% lager te liggen. Daarbij werd direct aangetoond dat meer dan 1 glas alcohol consumptie per dag de kans op een dodelijk herseninfarct deed verhogen. [17] Het HDL (‘goede’) cholesterol zou door kleine hoeveelheden alcohol (rode wijn) worden verhoogd. [18]

Binch drinking

Het Centre for Addiction and Mental Health in Toronto deed onderzoek naar de gevolgen van 1 keer per maand binch drinking (veel drinken). Onder ’veel’ verstond men 4 (vrouwen) á 5 (mannen) glazen per keer. Daaruit bleek dat slechts 1 maal per maand binch drinking alle gezondheidsbevorderende effecten van niet tot licht drinken direct te niet werden gedaan. [19] Een metastudie van 44 onderzoeken naar de effecten van alcohol en hart en vaatziekte wees uit dat voor lang niet alle geringe drinkers uitwees dat alcohol een beschermend effect had. [19] Een vergelijkend onderzoek tussen mannen van middelbare leeftijd uit Frankrijk en Noord-Ierland bevestigde deze uitkomst. De Franse mannen drinken dagelijks, maar hebben minder kans op een kransslagader verkalking dan de Noord-Ieren die niet dagelijks drinken, maar per keer wel meer drinken. [20] Daarbij drinken Fransen in verhouding meer rode wijn en veel minder bier en whisky.

Harddrugs

Alcohol is net als iedere andere harddrug een zeer verslavende stof. Dagelijks gebruik betekent dat het aantal receptoren dat reageert vermindert. Het ‘tolerantieniveau’ verandert hierdoor. Om het effect te houden moet men steeds meer gaan gebruiken. De kans op dagelijks binch drinking (en die ligt voor vrouwen bij 4 en bij mannen op 5 alcoholische drankjes per keer) neemt hierdoor sterk toe. Maar de meeste alcohol verslaafden blijven stellig ontkennen dat ze aan alcohol verslaafd zijn. De gezondheidsrisico’s zijn echter enorm. Alleen al de schade aan het grootste orgaan, de lever, geeft een kans op fatale ziekten. De lever heeft meer dan 500 functies in het lichaam. Daarbij is de lever direct van levensbelang. Een beschadigde lever kan zich herstellen, mits hij hiervoor de juiste omstandigheden krijgt aangeboden. [21] Zowel Prof I. Gilmore (Royal College of Physicians) als N. Sheron (Universiteit Southhampthon) melden dat dagelijks of bijna dagelijks gebruik van alcohol de kans op leverziekten enorm doet toenemen. Levercirrose (verbindweefseling) komt zelfs vrijwel uitsluitend bij mensen die dagelijks drinken voor. Wekelijks alcoholvrije dagen zijn dan ook een aanbeveling van beide professoren.

Alcohol ja of nee?

Bij zeer matig gebruik is de kans op een langer leven iets hoger dan dat van geheel onthouders. [22] Maar daarbij geldt als strikte voorwaarde dat er wekelijks alcohol vrije dagen zijn om de tolerantie laag te houden en de lever de kans te geven de schade te herstellen. Voor geheel onthouders is het echter niet de moeite waard om te starten met drinken. Gezonde (paleo) voeding en beweging levert veel meer gezondheidsvoordelen op.