De geneeskracht van wilde bertram

Wilde bertram is een vaste plant die zowel als sierplant als eetbaar gewas wordt gebruikt in de tuin. De bloemen zijn een culinair verantwoorde lekkernij en smaken enigszins peperachtig. De bladeren kunnen als groente rauw of gekookt gegeten worden. Het plantje groeit van oorsprong op het hele Euraziatische continent behalve in de Alpen. Hij groeit ook in het wild in Nederland en België en wordt 25cm tot een meter hoog. Deze plant heeft een aantal interessante medicinale eigenschappen.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Wilde en Roomse bertram

Wilde bertram werd geplukt in plaats van Roomse bertram. Roomse bertram was al sinds de oudheid bekend als pyretrum wat ´heftig vuur´ betekent. Dat slaat op het feit dat het zeer scherp smaakt in de mond, net als wilde bertram. Deze scherpheid is er onder andere verantwoordelijk voor dat het bacteriën die tandpijn veroorzaken bestrijdt.

De bladeren en de bloemen worden het meest in salades gebruikt om deze te kruiden. Je kunt de bladeren ook koken en ze met stamppotten mengen.

Traditionele geneeskunde

In de traditionele geneeskunde zijn de bitterstoffen in wilde bertram een middel bij kiespijn. Je kunt gewoon op de blaadjes kauwen om kiespijn te verdrijven. Volgens Rembert Dodoens, de baanbrekende kruidenwetenschapper, was het veel gebruikt door op de wortel te kauwen. Naast de tandpijn bestrijdende eigenschappen komt er veel speeksel vrij. Dodoens adviseerde een wortel in azijn te bewaren. De bladeren werden gedroogd en vervolgens gebruikt als niespoeder. Een andere toepassing is om de huid in te wrijven met de bladeren van de wilde bertram als middel om insecten af te weren.

Medicinale werkingen wilde bertram

Wilde bertram heeft zelden medicinale toepassingen in de praktijk van een fytotherapeut. Toch heeft deze plant belangwekkende medicinale eigenschappen waardoor ze in aanvulling op of als substituut van andere geneesplanten kunnen dienen. Wilde bertram werkt:

Wilde bertram / Bron: Karelj, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Als anti-diarreemiddel,
Windverdrijvend,
Tegen braakgevoelens,
Antireumatisch,
Eetlustbevorderend,
Spijsverteringsbevorderend,
Zweetuitdrijvend,
Tandpijnverdrijvend,
Niesreflexopwekkend en
Bloedvatenaanspannend.

In wilde bertram zitten 40 soorten etherische oliën.

Naamgeving wilde bertram

De Latijnse naam van wilde bertram is Achillea ptarmica. In het Engels wordt het sneezewort genoemd, oftewel nieskruid. In het Duits zegt men Sumpf-Schafgarbe oder Bertram-Schafgarbe. Ptairo betekent ´niezen´ in het Grieks. Dat is de verklaring van het tweede deel van de Latijnse naam van wilde bertram. Het is deel komt van de Griekse volksheld Achilles. Hij behandelde wonden van soldaten met een naast familielid van deze plant, genaamd gewoon duizendblad. In het Latijn hebben zowel duizendblad als wilde bertram achillea als voornaam. Wilde bertram wordt ook wel moerasduizendblad. Het woord moeras wordt ervoor gezet omdat hij vaker voorkomt in moerasachtige milieus. De naam Bertram komt van een andere plant die tegen kiespijn werd gebruikt in de oudheid, Romeinse bertram. Wilde bertram is wild omdat hij overal in de natuur vanzelf opkomt; het is geen kweekplant.

Voordelen van kweken van wilde bertram

Voordeel van deze plant voor de mensen die hem zelf willen kweken is dat hij het goed doet op arme grond en dat hij zelfs in een tuin aan zee, met zilte omstandigheden, het prima doet. Een tweede voordeel is dat het een inheemse plant betreft en deze zijn over het algemeen een stuk minder vatbaar voor ziekten dan uitheemse planten. Een derde voordeel is dat het zowel een nuttige plant als een mooie plant is. Het is een vrolijk bloeiende plant en zijn bloemetjes doen aan die van de kamille denken, zoals ook al werd opgemerkt door Rembert Dodoens. Je kunt de plant vermeerderen door hem in de lente of herfst op te graven en in delen uiteen te scheuren en terug te planten. De plant houdt vooral van moerasachtige vochtige gronden.