Is volkorenbrood echt zo gezond?

Een vers geurend Frans witbrood, heerlijk knapperig pizzadeeg bij de Italiaan, een kom dampende basmatirijst in een Aziatisch restaurant. Al deze lekkernijen hebben één ding gemeen: ze zijn gemaakt van geraffineerde granen. Daarbij worden de tarwe- of rijstkorrels van hun vliesjes (zemelen) en de kiem ontdaan. Wat overblijft is vooral zetmeelrijk graan. Maar daarmee gaan alle graanbestanddelen verloren, die bijzonder rijk zijn aan vezels, vitaminen en sporenelementen. Volkorenproducten worden beschouwd als het gezonder alternatief voor geraffineerde graanproducten. Daarover zijn alle voedingsdeskundigen het wel eens.

Inhoud

• Bestanddelen en betekenis van volkorenbrood
• De smaak van volkorenbrood
• Volkorenbrood uit de supermarkt
• Volkorenbrood bevat relatief weinig calorieën
• Verlaagt volkorenbrood de kans op vroegtijdige sterfte?
• Volkorenproducten tegen kanker, hartproblemen en diabetes

Bestanddelen en betekenis van volkorenbrood

Volkorenbrood behoort tot de meest populaire broden in ons land. Het brood wordt, zoals de naam al aangeeft, uit volle granen bereid. Meestal zijn dat bekende graansoorten als tarwe en rogge. Volgens voedselautoriteiten mag een voedingsproduct alleen de naam ‘volkoren’ dragen als tenminste 90% daarvan uit volkorenproducten is gemaakt. Daarom moet het zuurdesem een zuurmengsel-aandeel van tweederde ervan bevatten. Andere bestanddelen van volkorenbrood zijn zout, water, en afhankelijk van de regio en de wijze van bereiden, verschillende kruiden. Volkorenbrood kan ook gemengd zijn uit meerdere granen, maar moet in totaal 90% aan volkorenproducten bevatten.

De smaak van volkorenbrood

Volkorenbrood smaakt meestal erg krachtig, kruidig en zuur. Maar afhankelijk van de mate waarin kruiden zijn bijgevoegd kan het ook licht zoet en nootachtig smaken. Het brood bezit een heel nadrukkelijke smaak, omdat die smaak van alle soorten brood het meest intens is. Om die reden heeft het brood vele fans, maar ook veel mensen die het niet verdragen.

Volkorenbrood uit de supermarkt

De smaak van volkorenbrood uit de supermarkt laat vaak te wensen over. Vijf heren met veel verstand van brood (ambachtelijke bakkers), namen in december 2016 zitting in een panel om volkorenbrood uit de supermarkt te testen. Ofschoon men over een enkel brood ronduit complimenteus was, was de algemene indruk: "brood dat veel te snel gebakken is", "brood waaraan smaak nog kraak zit". Of zoals ambachtelijke bakker en panellid Hein Raat het formuleerde: "maak er voor mijn part tochtstrip van, dan hoeft het tenminste niet in de prullenmand te belanden." In ambachtelijk bereid volkorenbrood hoopt men zo min mogelijk hulpgrondstoffen te proeven. Geen suiker dus! Puurt natuur, daar gaat het om. Een kwalitatief goed volkorenbrood, is niet alleen brood bereid uit 100% volkorenmeel maar is ook brood dat 'langer onderweg geweest'. Met dat laatste wordt bedoeld dat het een goed ontwikkeld brood is met veel aroma en een mooie korst. Hoewel 'fabrieksbrood' doorgaans niet goed scoort bij testpanels, bleek 'Goudeerlijk fijn volkoren van de Jumbo" het in de test eind 2016 verrassend goed te doen. Volgens de panelleden bleek dit het enige supermarktbrood te zijn dat kon concurreren met een volkorenbrood van de echte bakker. De volledige resultaten van dit onderzoek werden overigens gepubliceerd in een bijdrage van Dagblad De Limburger van dinsdag 27 december 2016, getiteld 'De smaak van volkoren'.

Volkorenbrood bevat relatief weinig calorieën

Volkorenbrood geeft in vergelijking met andere populaire broden, een zeer verzadigd gevoel omdat het veel vezels (ballaststoffen) bevat. Daardoor bevat het relatief weinig calorieën en koolhydraten, wat het brood terecht een zeer gezonde reputatie geeft. Enig nadeel is wellicht het feit dat het voor maag- en darmpatiënten moeilijker te verteren is dan ander brood.

Voedingswaarde per 100 gram volkoren brood

• calorieën 196 kcal
• eiwitten 6,5 g
• koolhydraten 35 g
• vetten 1,9 g
• ballaststoffen 6,5 g
• watergehalte 41%

Verlaagt volkorenbrood de kans op vroegtijdige sterfte?

Waarschijnlijk wel. Mensen die in plaats van voedsel op basis van geraffineerd meel volkorenproducten eten, leven waarschijnlijk langer en lopen waarschijnlijk een lager risico op het ontwikkelen van kanker en hart- en vaatziekten.

Langer leven met volkorenbrood

De smaak van pasta van ongeraffineerd meel mag dan wel ongewoon zijn, en ook bruine rijst zal niet meteen tot het meest favoriete voedsel worden gerekend, maar in termen van gezondheid betalen volkorenproducten op het menu zich dubbel en dwars uit. Dat wijzen onderzoeken uit waarbij de eetgewoonten van duizenden mensen gevolgd werden en hun gezondheid aansluitend tien jaar of langer, soms zelf meer dan 20 jaar lang, gemonitord werd. Aan het eind van die onderzoeksperioden waren van mensen die volgens eigen zeggen veel volkorenproducten gegeten hadden, er aanmerkelijk meer in leven dan uit de groep mensen die volkorenproducten verguisd hadden. Lezers die geïnteresseerd zijn in meer details over bedoelde onderzoeken, worden verwezen naar een drietal links naar Pubmed-publicaties, onder dit artikel vermeld bij de geraadpleegde bronnen.

Volkorenproducten tegen kanker, hartproblemen en diabetes

Wie vaak zijn toevlucht zoekt tot volkorenproducten, krijgt minder gauw te maken met kanker of hart- en vaatziekten. Ook de stofwisselingsaandoening Diabetes is bij degenen de voorkeur geven aan de gehele tarwekorrel aanzienlijk minder. Mensen bij wie volle granen een belangrijke rol in de dagelijkse voeding spelen, lijken dus langer en gezonder te leven. Maar hoe indrukwekkend alle wetenschappelijke onderzoeksresultaten ook mogen zijn, de waargenomen gezondheidseffecten zijn ongetwijfeld niet alleen te danken aan volkorenbrood of havermout. Ook veel andere aspecten zoals leefstijl, erfelijke aanleg of milieu zijn eveneens van invloed op de vraag of iemand ernstig ziek wordt of zelfs in een vroeg stadium overlijdt.