Asperge vroeger en nu

"Die ionghe scuetkens van Coraelcruyt ghesoden ende met olie ende azijn gegheten / doen water maken / ende sijn goet tseghen die droppelpisse ende doen saechten camerganck hebben." Dit schreef Dodoens in zijn Cruyd-Boeck van 1554. Hij kende het woord asperge onder de namen Asparagus, Speragus en Sparagus, maar als volksnaam gebruikte hij het woord Coraelcruyt. Dat woord zou zijn oorsprong hebben in de rode kleur van de bessen die aan de sierlijke uiteinden van de plant bengelen. De wilde asperge werd in de tijd van Dodoens in Bourgondië en Duitsland gevonden.

Bij ons kwam de plant in de tijd van Dodoens 16de eeuw, alleen voor bij kruidenliefhebbers, wat in wezen zou moeten betekenen dat de plant nog niet algemeen als groente bekend was. Toch word al vermeld dat de "sceutkens", die in april boven de grond kwamen, werden gekookt en met olie en azijn gegeten. Naast de gekende aspergevorm uit de tuinen, vond hij ook een wilde aspergesoort (Asparagus acutifolius).
Volgens Dodoens groeide asperge in steenachtige, leem-achtige grond. Dit is een zeldzame vreemde vermelding uit die tijd en in tegenstelling met de teelttechniek uit de 20ste eeuw, want nu teelt men asperges immers in zandachtige grond met een lage grondwaterstand.

Teelt vroeger en nu.

Vandaag zijn er liggende en rechtgroeiende soorten. Asperge is een doorlevende plant die in cultuur wordt gebracht na het 3de of 4de jaar; vanaf dan gebeurt het oogsten elk jaar tot Sint-Jan (24 juni). Asperge werd al door Cato (234-149 v.Chr.) bij de Romeinen vermeld. Hij schrijft dat asperge werd gezaaid en pas na acht of negen jaar(!) werd uitgeplant om er vervolgens van te oogsten.

Asperge in de Dodoens keuken

In 1554: Ze werden gekookt en met olie en azijn gegeten (Dodoens).
In 1608: "De ionge scheutkens van Coraelkruyt, Asperges genaamd, worden somtijts in het vleeschsop gesoden ende gegeten oft men siedtse alleen in Water, ende men eetse met Olie, Azijn ende wat Saut, als ander Salaet. Sij zijn aengenaem van smaeck: worden haest verteert oft verdouwt: en doen sachten camergangck hebben'

Asperge in de urine

Tot de verbeelding spreekt natuurlijk ook de penetrante geur die de urine krijgt na het eten van asperges. Volgens sommigen zou dit wijzen op een reinigende werking van asperges. Waarschijnlijker is dat deze geur vooral ontstaat door de afbraak van zwavelbestanddelen . Volgens sommige onderzoeken zou die stof methaanethiol zijn en of S-Methyl thioacrylate and S-methyl 3-(methylthio)thiopropionate.

Hedendaags medicinaal gebruik

Aspergeswortels zijn vooral bekend om hun diuretische werking, te gebruiken bij oedeem en blaasstenen. Het is ook een hulpmiddel bij vermageringskuren en heeft mogelijk een bloeddrukverlagende werking. Recenter zijn er FOS gevonden die een postitief effect op de darmflora kunnen hebben. In het verleden heeft Asparagus enige bekendheid gehad bij de behandeling van een kater, uit onderzoek blijkt nu dat asparagus de enzymen stimuleert die alcohol afbreken. De 'activities of 2 key enzymes that metabolize ethanol, alcohol dehydrogenase and aldehyde dehydrogenase, were upregulated by more than 2-fold in response to treatment with the leaf- and shoot extracts' aldus de conclusies van het onderzoek.
Verder is ook gebleken dat asperge een goede anti-oxydantwerking heeft, al is dat bijna vanzelfsprekend voor de meeste geneeskrachtige planten.

Voor verder onderzoek

1. Richer, Decker, Belin, Imbs, Montastruc, Giudicelli: "Odorous urine in man after asparagus", British Journal of Clinical Pharmacology, May 1989
2. The chemical nature of the urinary odour produced by man after asparagus ingestion.In: Xenobiotica (1987 Nov) 17(11):1363-71
3. Yamamori A, Onodera S, Kikuchi M, Shiomi N. Two novel oligosaccharides formed by 1F-fructosyltransferase purified from roots of asparagus ( Asparagus officinalis L.). Biosci Biotechnol Biochem . 2002;66(6):1419-1422.
4. Science. 1975 Sep 5;189(4205):810-11.Occurrence of S-methyl thioesters in urines of humans after they have eaten asparagus.White RH.
5. Complete Asparagus information from Drugs.com