Zo help je je kind bij rouwverwerking

Vroeg of laat krijgen we allemaal te maken met het overlijden van een dierbare. Zo ook kinderen. Negen van de tien kinderen in groep acht hebben al eens een verlies van dichtbij meegemaakt. Hoe gaan kinderen om met zo’n verlies? En hoe kun je ze als ouder zijnde hierbij helpen?

Betrek je kind bij een afscheid

Omdat we onze kinderen graag willen beschermen hebben we vaak de neiging om ze juist niet in dit soort zware situaties te betrekken. We laten de kinderen bijvoorbeeld thuis tijdens de wake of de begrafenis. Wanneer je kind inderdaad nog erg jong is en niet helemaal meekrijgt wat er aan de hand is dan is dit ook geen probleem. Vanaf een jaar of vier, echter, zal je kind gaan begrijpen dat er iets aan de hand is en hij/zij zal de overledene ook (her)kennen. In zo’n geval is het juist beter om ze wel te betrekken bij een begrafenis. Dan zou je ze bijvoorbeeld kunnen meenemen naar de wake en/of begrafenis. Gaat het om een familielid waar je kind een hechte band mee had dan is het belangrijk om ze ook deel te maken van het afscheid en ook het afscheid nemen als bijvoorbeeld opa/oma op sterven ligt. Laat je kind bijvoorbeeld later ook in de kist kijken. Dit alles natuurlijk alleen als je kind hier zelf achter staat. Laten ze een angst zien, dan is het beter om dit niet te doen. Het klinkt misschien cru om een kind van zo dichtbij een afscheid/overlijden te laten meemaken, maar denk wel dat je kind dit net zoals jij moet kunnen verwerken en een plekje moet kunnen geven. Het leert ze ook de realiteit van het leven en geeft een stukje bewustwording. Geeft je kind aan dat het wil helpen tijdens een wake/begrafenis, laat dit dan ook toe. Ook al is het een kleine rol, zoals het aansteken van een kaarsje of een tekening maken, het gaat erom dat je kind hierdoor het gevoel geeft dat het iets bij kan dragen.

Hoe beleven kinderen het verlies (van een dierbare)?

Het is belangrijk je te realiseren dat kinderen een overlijden en rouwproces heel anders beleven dan volwassenen dat doen. Het ene moment kunnen ze bedroeft zijn, en wat later spelen ze vrolijk verder. Dit hoort bij een verwerkingsproces, maar ook bij het feit dat kinderen niet lang in eenzelfde bui kunnen blijven hangen. Wanneer het verdrietig zijn ze even teveel wordt, proberen ze het even te vergeten door iets anders te doen. Dit gedrag is eigenlijk heel gezond. Hoe kinderen de dood van een dierbare beleven hangt ook af van de leeftijd.

Vier tot zes jaar

Een kind van vier tot zes jaar leeft nog wat in een fantasie wereld en begrijpt nog niet dat de dood voor altijd is. Ze zullen vaak na de begrafenis nog vragen wanneer opa/oma (of andere overledene) op bezoek zal komen. Een kind van deze leeftijd zal ook vaak praktische vragen hebben om duidelijkheid te krijgen. Wees eerlijk in je antwoorden, ook al zijn de vragen soms wat vreemd. Een voorbeeld kan zijn “ waarom ligt…in de kist?” Of “Waarom is de kist van hout?”.

Zes tot acht jaar

Kinderen tussen de zes en acht jaar zullen beseffen dat de dood een afscheid voor altijd is. Ze zullen zich ook meer zorgen maken, dus het is belangrijk dat ze zich kunnen uiten. Probeer aandacht te geven aan deze uitingen, ook al heb je het er zelf ook moeilijk mee.

Negen tot elf jaar

Het besef van de dood is zeker aanwezig, maar daarnaast merken ze ook hoe de omgeving (andere familieleden/vrienden) reageren en een afscheid meemaken. Dit maakt het voor hen extra zwaar. Op deze leeftijd zullen kinderen ook vaak aangeven dat ze iets willen doen tijdens een begrafenis/afscheid. Het is hier ook belangrijk om veel met je kind te praten en op te letten of je kind zich verdrietig of boos voelt in deze tijd. Luister naar je kind en praat erover.

De verwerking

Rouwverwerking doorgaat een aantal fases dat gaat van verdriet naar ongeloof en uiteindelijk het loslaten. Een aantal dingen waar je als ouder rekening mee kunt houden en helpen is:
Wees eerlijk; als je kind een vraag heeft, beantwoord deze dan eerlijk en ga niet iets verzinnen. Vragen als "wat is een crematie?" of "komt.... nog terug?" horen bij een verwerkingsproces en eerlijkheid schept hierin een bewustwording en ook vertrouwen.
Verberg je eigen verdriet niet; als je verdrietig bent mag je kind dit best weten en zien. Dit laat aan je kind zien dat het zelf ook verdrietig (of boos) mag zijn en emoties mag tonen.
Praag met je kind; geef hem/haar de ruimte om juist in deze tijd gevoelens te uiten. Merk je dat je kind na een begrafenis/crematie stil, teruggetrokken of boos is, probeer er dan over te praten. Lukt het niet om je kind uit deze buien te krijgen, dan kun je ook verschillende hulpgroepen/specialisten inschakelen om jij en je kind te helpen over het verlies te komen.

Loslaten

Alle gebeurtenissen moeten een plekje krijgen in je gedachten en in je hart. Soms helpt het om beter te kunnen loslaten wanneer je een herinnering maakt/hebt aan de overledene in de vorm van een foto, of een object wat/hij of zij vaak gebruikte of leuk vond. Helemaal loslaten gebeurt niet, want er zullen altijd gebeurtenissen plaatsvinden of herinneringen naar boven komen die je weer aan de persoon doet denken. Deze kunnen je of gelukkig maken of bedroefd doen zijn, maar het hoort allemaal bij het verwerken. Loslaten betekent ook niet dat je zult vergeten, maar dat je het een plekje kunt geven.