Welke effecten heeft muziek op ons lichaam?

Dat muziek ons kan raken, weet iedereen. Muziek heeft echter nog veel meer effecten op de mens. Er is de afgelopen jaren al veel onderzoek geweest naar wat muziek dan precies met ons doet. Daaruit blijkt dat dat ontzettend veel is. Slimmer worden, sociaal vaardiger, gelukkiger worden en beter presteren: allemaal effecten van muziek die je wel eens hoort, maar wat is hier nou echt waar van en hoe komt dat? Muziek heeft allerlei effecten op ons lichaam. Als we naar muziek luisteren gebeurt er ontzettend veel. Vaak ontstaat er een meer geconcentreerde en ontspannen houding van de hersenen. Ook heeft de mens een soort van verwachtingspatroon van wat er gaat komen in de muziek. Ook als dit muziek is die je nog nooit gehoord hebt. Als er wat anders komt dan je verwacht, wordt dat geregistreerd in de hersenen.

Koppeling aan gebeurtenissen

Muziek wordt door mensen gekoppeld aan periodes of gebeurtenissen. Waarschijnlijk herkent iedereen wel dat je bij een bepaald liedje weer terug denkt aan een gebeurtenis waarbij je dat liedje gehoord heb. Maar het kan dus ook een herinnering aan een periode zijn. Denk aan een liedje dat je veel geluisterd hebt in een vakantie. Als je het liedje later nog eens luistert, denk je weer terug aan die periode.

Genezende werking

Muziek heeft ook een soort van genezende werking op mensen. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat zenuw- en hersenziektes tegengehouden of gedeeltelijk tegengehouden kunnen worden door muziek. Uit onderzoek van meneer Kravkov is bijvoorbeeld aangetoond dat je je gezichtsvermogen met 25 procent kan verbeteren door middel van muziek. Een ander voorbeeld is dat je door muziektherapie chronische, soms ernstig invaliderende pijn bij kankerpatiënten kan verminderen. Dit blijkt uit een onderzoek van de Stanford universiteit uit 2007. Er is ook een overzichtsstudie van 23 klinische onderzoeken waaruit blijkt dat muziek een positief effect heeft op de bloeddruk en hart- en ademhalingsfrequentie. Dit onderzoek is gedaan met ongeveer 1500 hartpatiënten. Uit ditzelfde onderzoek bleek ook dat de angst en pijn bij de hartpatiënten afnamen.

Al deze voorbeelden van genezing door muziek hebben onder andere met het stresshormoon cortisol te maken. Als we naar muziek luisteren wordt dit stresshormoon minder afgegeven waardoor we ons kunnen ontspannen. Muziek activeert ook het beloningssysteem in onze hersenen waardoor we ons beter gaan voelen. Dit systeem is ook actief bij bijvoorbeeld lekker eten. Door muziek gaan we ons dus goed voelen en ontspannen. Daarom is muziek vaak ook een goed middel bij depressies. Doordat muziek zoveel invloed heeft op de hersenen worden ook andere lichaamsdelen via het zenuwstelsel beïnvloed en kunnen we die met een ontspannen houding (gedeeltelijk) genezen.

Slimmer worden door muziek? Het Mozart-effect!

Er is ook nog het zogenaamde Mozart-effect. Dat houdt in dat je slimmer wordt van het luisteren naar de muziek van de klassieke componist Mozart. Echt slimmer word je natuurlijk niet, maar het zorgt wel voor een meer ontspannen en geconcentreerde houding van je hersenen. Het luisteren naar de muziek van Mozart kan je hersenactiviteit flink verbeteren. Dat is in 1993 aangetoond door Amerikaanse onderzoekers. Door voorafgaand aan testjes een Mozart sonate te laten horen, konden ze mensen wel 8 tot 9 punten hoger laten scoren op een IQ-test. Mozart’s muziek staat hiermee ruimschoots bovenaan. Er wordt aangenomen dat de werking van Mozart's muziek bij andere klassieke componisten gelijkwaardig is. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat het niet om alle stukken gaat en dat de geconcentreerde houding van je hersenen niet permanent is. Het is tijdelijk als je net klassieke muziek hebt geluisterd. Vlak voor een moeilijke repetitie voortaan dus even naar Mozart's muziek luisteren.

Een eerste reden om het Mozart-effect te verklaren is dat het luisteren naar (sommige) klassieke muziek ervoor zorgt dat de hartslag, ademhaling en hersengolven in balans komen. Hierdoor kan je beter je hersenen gebruiken en dat leidt tot betere prestaties. Hier zit ook gelijk de reden in dat het niet bij elk stuk het geval is. Tragere stukken hebben dit effect bijvoorbeeld meestal niet.

Een tweede reden is dat de verbinding tussen de rechter en de linkerhersenhelft verbetert als je naar complexe muziek luistert als die van Mozart. Eenvoudige muziek wordt alleen ontvangen door de rechterhersenhelft. Deze verbinding is erg belangrijk en speelt ook een rol als je zelf muziek maakt. Hoe dit precies zit wordt bij het volgende kopje uitgelegd.

Wat als je zelf muziekmaakt?

Uit onderzoek blijkt ook dat muziek veel invloed heeft op mensen die zelf muziekmaken. Als je muziekmaakt ben je daar op allerlei manieren tegelijk mee bezig: je maakt bewegingen om de muziek te laten klinken, je ziet de bladmuziek voor je en je hoort je muziek. Er zijn al verschillende onderzoeken geweest bij kinderen die muziekmaken en kinderen die geen muziekmaken. Bij die onderzoeken zijn er twee gelijke groepen kinderen genomen. Beide groepen bestaan uit kinderen met een gemiddeld IQ. Na een paar jaar muziekles voor de ene groep blijkt dat die groep een hoger IQ heeft. Dit komt doordat bij mensen die muziekmaken de linker- en de rechterhersenhelft beter verbonden zijn. De verbindingsbalk die de centrale schakel is tussen de linker en rechterhersenhelft groeit als je muziek maakt. Dit is erg positief omdat de hersenenhelften verschillende functies hebben waarbij het belangrijk is dat die goed samenwerken en goed op elkaar afgestemd zijn.

Muziekmaken zorgt er ook voor dat pubers beter om kunnen gaan met hun gevoelens. Muziekmaken kan innerlijke verscheurdheid en sterk wisselende stemmingen namelijk opvangen. Ook dit heeft te maken met de grotere verbindingsbalk in de hersenen die net is beschreven.

Conclusie

Muziek heeft dus hele positieve effecten op ons lichaam. De effecten gaan vele malen verder dan alleen ontspannen. Dit geldt voor het luisteren naar muziek, maar al helemaal voor het zelf muziekmaken. Muziekmaken verbetert de leerprestaties maar ook de sociale en maatschappelijke vaardigheden. Veel wetenschappers op dit terrein vinden dan ook dat muziek meer geïntrigeerd moet worden in ons onderwijssysteem om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de toekomstige maatschappij.