Persoonsvolgende financiering in Belgisch Vlaanderen

Op 1 januari 2017 werd in Belgisch Vlaanderen de persoonsvolgende financiering ingevoerd voor volwassenen met een beperking. Plots werden persoonsvolgend budget, basisondersteuningsbudget en rechtstreeks toegankelijke hulp courant gebruikte termen in het vraaggestuurde hulpverleningslandschap. Wat betekent dit nu eigenlijk? Wat kan je doen met een budget? Of zonder een budget? Hoe stemt de hulpverlening zich op de cliënt af? Cliënt en hulpverlener zoeken beiden het bos door de bomen.

'Persoonsvolgende financiering': wat en waarom?

Aanbodgerichte vs. vraaggerichte zorg

Vroeger was de zorg in Vlaanderen veelal aanbodgericht georganiseerd. Dit betekent dat het de hulpverlener en de zorginstelling zelf waren die bepaalden welke zorgvormen werden aangeboden. Met het 'Perspectiefplan 2020', dat vanaf 1 januari 2017 van start ging, werd de zorg meer vraaggestuurd gemaakt: de specifieke zorgvraag van de cliënt bepaalt de hulpverlening, wat wil zeggen dat het aanbod afgestemd wordt op de behoefte van de cliënt. Deze aanpak gaat uit van de emanciperende gedachte dat iedere volwassene het recht heeft om zelf de keuzes in zijn of haar leven te maken. Met de persoonsvolgende financiëring (PVF) krijgt de cliënt zelf een persoonsvolgend budget (PVB) in handen om ondersteuning op maat 'in te kopen'. De omvang van dit budget is afhankelijk van de ondersteuningsnood, en dit wordt beoordeeld door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH).

Rechtstreeks Toegankelijke Hulp

Hoe krijg je dan toegang tot de hulpverlening wanneer je beperking (nog) niet erkend is door het VAPH? De wetgeving reikt in dit geval het basisondersteuningsbudget (BOB) aan – dit is een vast bedrag per maand om naar keuze in te zetten dat besteed kan worden aan bijvoorbeeld een poetshulp of aanpassingen thuis, maar ook aan het aanbod rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH). In dit geval krijgt de cliënt een aantal punten per jaar die vrij zijn in te zetten voor verblijf in een residentiële voorziening, dagopvang of mobiel-ambulante begeleiding. De eigen financiële bijdrage kan dan bekostigd worden met het BOB of met eigen middelen.

PVF: basisondersteuningsbudget of persoonsvolgend budget?

De persoonvolgende financiering baseert zich dus op de ondersteuningsnood. Aan iemand met een beperkte nood wordt een basisondersteuningsbudget toegereikt, terwijl iemand met een zwaardere zorgvraag en een erkenning door het VAPH van een persoonsvolgend budget geniet.

Persoonsvolgend budget

Het PVB kan enkel door volwassenen worden aangevraagd. Wanneer de aanvraag door het VAPH wordt goedgekeurd, krijgt de cliënt toegang tot verschillende hulpvormen:

Dag- en/of woonondersteuning

De cliënt verblijft overdag en/of ’s nachts in een residentiële voorziening

Individuele ondersteuning

Dit kan in de vorm van psychosociale begeleiding, praktische hulp en globale individuele ondersteuning

• Psychosociale begeleiding is de inhoudelijke ondersteuning in het organiseren van het dagelijks leven
• Praktische hulp daarentegen ondersteunt de cliënt tijdens activiteiten van het dagelijks leven, zoals koken, de was doen of werken
• Globale individuele ondersteuning combineert de twee voorgenoemde hulpvormen, en neemt vaak de vorm aan van coaching

PVF in de praktijk

Deze vorm van financiering stimuleert maximale inclusie, vraaggestuurd werken, autonomie en keuzevrijheid van de cliënt. De regie van de zorg is direct in de handen van de persoon die de zorg ontvangt.

De PVF roept ook enkele (kritische) vragen op, zoals “Hoe worden cliënten wiens beperking het moeilijk maakt keuzes te maken begeleid in deze keuzevrijheid?”, “Wat is het effect op het financieel draagvlak van voorzieningen?”, en vooral “Kan er verwacht worden van een cliënt dat hij of zij over de juiste vaardigheden(en kennis) bezit om de weg te vinden in de wetgeving?”.

Zowel voor cliënt als voor hulpverlener kan het zoeken zijn naar het bos tussen de bomen, maar samen gaan zij op pad naar ondersteuning die steeds meer op maat wordt georganiseerd.