Zo zorgen we voor een gezond beendergestel

Gezonde botten en beenderen vormen de basis van ons bewegingsapparaat. Zowel onze botten als onze beenderen, ondergaan dagelijks een merkwaardige verjongingskuur. Oud bot wordt afgebroken en afgevoerd, en nieuwe botmassa wordt gevormd. Maar wat als dit dagelijks vernieuwingsproces vertraagd of, in sommige gevallen, zelfs helemaal stil valt? Hoe houden we ons beendergestel gezond, en wat kunnen we er zélf aan doen om ons bewegingsapparaat in topconditie te houden?

Meer dan tweehonderd beenderen

Ons skelet wordt gevormd door in totaal 206 beenderen. Daar zijn toch wel enkele opmerkelijke uitschieters bij. Veruit het grootste been van ons lichaam is het dijbeen, dat maar liefst één kwart van onze lichaamslengte in beslag neemt. Het kleinste beentje staat hiermee in schril contrast. Onze stijgbeugel, een gehoorbeentje dat zich in ons oor bevindt, is amper twee millimeter lang. Onze botten geven in de eerste plaats structuur aan ons lichaam, maar doen uiteraard veel meer dan dat. Zij stellen ons immers in staat allerlei bewegingen probleemloos uit te voeren. Ons skelet doet ook dienst als beschermheer van ons lichaam. Onze ribben beschermen onze interne en vitale organen, en onze schedel neemt de noodschadelijke bescherming voor ons brein voor zijn rekening.

Rust roest

Een oude volkswijsheid wil dat rust ook roest, en dat is zéker het geval voor wat ons beendergestel en ons bewegingsapparaat betreft. Het is onder druk van ons lichaamsgewicht, dat onze botopbouw en botvernieuwing voortdurend wordt gestimuleerd. Tijdens onze lichamelijke inspanningen, trekken onze spieren immers volop aan onze botten. Dit proces is erg belangrijk voor een gezond bewegingsapparaat. Op deze manier wordt onze dagelijkse botopbouw niet alleen extra gestimuleerd, maar ook onze botafbouw sterk afgeremd.

Risicogroepen

Het bewijs van deze dagelijkse botvernieuwing, wordt ongetwijfeld geleverd door langdurige en bedlegerige patiënten. Na een periode van amper enkele maanden, hebben ze al maar liefst dertig procent van hun botmassa verloren. Een ander sprekend voorbeeld hiervan zijn astronauten, die tijdens hun ruimtevlucht weinig of geen hinder ondervinden van de zwaartekracht. Hun lichaam wordt, tijdens hun verblijf in de ruimte, nauwelijks belast. Als gevolg daarvan moeten ze, eens terug op aarde, zelfs weer leren lopen.

Dynamisch systeem

Wie dus dacht dat er van bij onze geboorte nog nauwelijks wat aan ons bewegingsapparaat verandert, heeft het dus wel degelijk bij het verkeerde eind. We merken er nauwelijks wat van, maar ons beendergestel is een bijzonder dynamsich systeem, dat zich telkens weer vernieuwd. Dagelijks wordt verouderd bot afgebroken, en vervangen door nieuwe botmassa.

Calcium voor sterke botten

Zowel ons botten als onze beenderen, zijn in belangrijke mate vergelijkbaar met gewapend beton. Uiteraard niet wat sterkte betreft, maar zeker wel op de manier waarop ze zijn samengesteld. De basis van elk bot wordt gevormd door de botmatrix. Deze botmatrix is op zijn beurt opgebouwd uit collageen, en vormt daardoor erg plooibare vezels. Het collageen in onze beenderen heeft dezelfde functie als het ijzer in gewapend beton. Rond en tussen deze plooibare vezels, zorgt een ganse neerslag van calciumfosfaatverbindingen voor een vaste en stevige structuur van ons bewegingsapparaat. Dit is zowat het cement van onze botten. Calcium zorgt dus voor sterke, onplooibare botten.

Botafbraak zorgt voor fors calciumverlies

Elke dag wordt dus verouderd bot afgebroken en vernieuwd. Deze dagelijkse botafbraak veroorzaakt belangrijk calciumverlies. Dagelijks verliezen we zo'n vierhonderd milligram calcium via onze stoelgang, onze urine en ons zweet. Willen we problemen met ons beendergestel voorkomen, dan dient dit dagelijks verlies aan calcium uiteraard te worden gecompenseerd. Het is dus van groot belang dat we, via onze dagelijkse voeding, voldoende calcium opnemen.

Vitamine D in de hoofdrol

Vitamine D vervult een hoofdrol in de opname van calcium. Bij onvoldoende vitamine D in ons bloed, slaagt ons lichaam er nauwelijks in calcium op te nemen via onze darmwand. Op termijn zorgt dit voor ernstige calciumtekorten met weke, broze en dus breekbare beenderen als gevolg. We kunnen dus pas voldoende calcium opnemen in de mate van de aanwezigheid van vitamine D in ons bloed. Zonder vitamine D dus ook geen opname van het voor de gezondheid van onze beenderen erg belangrijke calcium.

Gevarieerde voeding

Om ons dagelijks calciumverlies te compenseren moeten we, volgens wetenschappers, dagelijks minstens één gram calcium via onze voeding kunnen opnemen. Vooral opgroeiende kinderen hebben logischerwijze nood aan voldoende calcium, maar deze nood blijft dus tot op latere leeftijd bestaan. We kunnen onze calcium-bloedspiegel op peil houden, door een gevarieerde voeding. Melk en zuivelproducten, groenten, noten en peulvruchten zijn de belangrijkste leveranciers van calcium.

Zonlicht, bron van vitamine D

Om de opname van calcium mogelijk te maken, moet er dus in de eerste plaats voldoende vitamine D in ons bloed aanwezig zijn. Waar halen we voldoende concentraties van deze belangrijke vitamine? Zonlicht is ongetwijfeld een belangrijke bron van vitamine D. Het is het ultraviolette licht van de zon, dat ook verantwoordelijk is voor ons bruin kleurtje, dat onze huid ook in staat stelt vitamine D aan te maken. Voldoende zonlicht is dus erg belangrijk. Wetenschappelijk onderzoek toonde recent aan dat maar liefst zes procent van onze landgenoten met een vitamine D- tekort kampt. Voedingssupplementen kunnen deze belangrijke tekorten wegwerken.

Risicogroepen

De belangrijkste risicogroepen op ernstige vitamine D en calciumtekorten zijn:

• Vegetariërs.
• Veganisten.
• Bejaarden.
• Zij die meer achter hun computerscherm zitten dan in de buitenlucht vertoeven.