Depressief zijn: hoe kun je weer gelukkig worden?

Hoe word je gelukkig? Een belangrijke vraag voor veel mensen die depressief zijn. Al sinds eeuwen zijn mensen depressief en sinds eeuwen wil men gelukkig zijn. Geluk wordt door veel mensen gezocht in het geloof, religie, verdienen van geld, status en macht. Een andere manier om naar geluk op zoek te gaan is door middel van filosofie. Niet dat je persé gelukkig wordt van het lezen van zware filosofische boeken. Het gaat om leren wat filosofen hierover hebben gezegd en nagedacht. Om de vraag hoe je gelukkig wordt op te lossen kunnen we veel leren van de Stoïcijnen. Zij geven vanuit de filosofie een aantal verrassend praktische handvatten om gelukkig te worden.

Depressief zijn en een gelukkig leven

In 2016 is bekend dat bijna 20% van de volwassenen in zijn of haar leven wel eens te maken krijgt met een depressie. Dit kan tot uiting komen in vele symptomen: slecht slapen, slecht humeur, verdrietig en vermoeid zijn, geen interesse hebben in anderen of leuke dingen. Samengevat zou je kunnen zeggen dat je niet gelukkig bent. De vraag is dan hoe je weer een gelukkig leven kan leiden. Maar wat is dat nu precies, een gelukkig leven? En hoe kom je zo ver dat je geluk kan bereiken. Wat is geluk eigenlijk? Om die vragen te beantwoorden is het eerst zaak om te kijken naar welke definities er eigenlijk zijn van geluk.

Wat is geluk?

Geluk is het niet voelen van onvrede over de situatie waar je in zit of mee bezig bent. Het is een gevoel waarbij weerstand niet bestaat. Geluk is ook erg afhankelijk van degene die het wil ervaren. Wat voor de één geluk is, is dat niet voor de ander. In diverse woordenboeken en encyclopedieën wordt geluk op verschillende manieren gedefinieerd. Een definitie van geluk is 'de situatie waarin onze diepste behoeften zijn verwezenlijkt'. Een andere definitie vinden we in: 'toestand van volkomen tevredenheid'. Van Dale, het bekende dikke woordenboek, omschrijft het als volgt: gunstige loop van omstandigheden.

Behoeften en tevredenheid

Wat is precies je behoefte en wanneer ben je tevreden? Wanneer is een loop van omstandigheden gunstig? De gegeven definities zijn nog erg vaag en bieden geen houvast om werkelijk gelukkig te worden. Je komt er dus niet met enkel definiëren wat geluk is. Om een stap verder te zetten kunnen we kijken naar filosofie. Het klinkt wellicht vreemd in de oren omdat filosofie vaak wordt gezien als vaag en afstandelijk. Toch is het een zeer oude filosofische stroming gelukt om heel praktisch te kijken naar levensvragen en in het bijzonder het begrip geluk. Het gaat om de Stoïcijnen.

Gelukkig worden volgens de Stoïcijnen

De Stoïcijnen, de Stoa of het stoïcisme is een filosofische stroming die rond 300 voor Christus in Griekenland is begonnen. Het was in de Romeinse tijd een populaire filosofie en visie op het leven. En dat is niet vreemd. De stoïsche filosofie heeft zichzelf namelijk als doel gesteld om een praktische weg of handleiding te geven voor geluk. Het is dus een hele concreet toepasbare filosofie om een mens gelukkig te maken. Het stoïcisme is echter al zo oud dat het enigszins in vergetelheid is geraakt. Dat is jammer, aangezien er veel van te leren is. De bekendste Stoïsche filosofen zijn Seneca, Marcus Aurelius en Epictetus. Zij hebben zich gebogen over het vraagstuk van geluk. Zij komen uit op verschillende benaderingen die een leidraad biedt voor het vinden van geluk.

Seneca

Lucius Annaeus Seneca (bekend als Seneca) was een Romeins schrijver en stoïcijns filosoof. Hij verkeerde in de directe omgeving van de bekende keizer Nero. Met zijn werk 'Gelukkig Leven' en als ondertitel 'Gelukkig is hij die tevreden is met zijn huidige lot, hoe dat ook mogen zijn' omschrijft de titel al waar het in de basis op neer komt. Elk mens wordt geboren met bepaalde kwaliteiten en elk mens zal deze kwaliteiten tot volle wasdom kunnen laten komen als de kwaliteiten worden benut waar ze voor bedoeld zijn. Het lot is iets waar elk mens mee te maken krijgt en waar niemand iets aan kan doen. Een gelukkig leven bestaat uit het accepteren van dit lot. Juist omdat je er geen verdere invloed op het lot kan uitoefenen. Wel kun je je eigen reactie beïnvloeden ten opzichte van dit lot. Dit is een innerlijke vrijheid die je gelukkig kan maken. Je bent dus altijd vrij om te kiezen hoe je op bepaalde zaken reageert die je overkomen.

Marcus Aurelius

Marcus Aurelius was naast Stoïcijns filosoof een bekende Romeinse keizer. Hij werd door de Romeinen (en verschillende historici daarna) gezien als een voorbeeld van een rechtvaardig en menselijk heerser. Aurelius heeft als keizer vele oorlogen gevoerd. Dat maakt het bijzonder dat hij ook de tijd nam om als filosoof actief te zijn. Hij schreef zijn filosofische teksten tijdens zijn veldslagen. Tijdens de veldslagen aan de Germaanse grens heeft Aurelius zijn meest bekende werk opgeleverd. Ta eis heauton . Dit werk is in het Nederlands vertaald in het boek ' Overpeinzingen '.

Een zon probeert geen regen te zijn. Dat vat de gedachten van Marcus Aurelius samen. In zijn boek geeft Aurelius antwoord op de vraag hoe je gelukkig kan worden: word wie je bent. Zorg dat je het leidend beginsel (je innerlijke kompas) kunt verstaan en hier gehoor aan geeft. Geluk is, volgens Aurelius, leven naar wat je bedoeld bent te worden. Wat betekent dit concreet? Iemand die bijvoorbeeld heel goed is in metselen zal waarschijnlijk ongelukkig worden in een kantoorbaan. Iemand die het in zich heeft om automonteur te zijn, zal minder makkelijk huizen verkopen of hier veel tegenzin in ervaren. Blijf dicht bij jezelf. Blijf bij waar je goed in bent en wat automatisch gaat. Luister naar de richting die innerlijk aan je wordt gegeven. Het is in feite samen te vatten als een historische variant op 'go with the flow'.

Epictetus

Epictetus was tevens een Romeins filosoof en leefde in de eerste eeuw na Christus. Hij stelde dat filosofie niet alleen theoretisch zou moeten zijn maar juist een praktische levenswijze moet kunnen bieden. De theorie in praktijk brengen. Handig voor als je geluk praktisch wil benaderen. Epictetus geeft in zijn Verzameld Werk aan dat er zaken zijn die binnen je invloed liggen en waar je geen invloed op hebt. Mensen laten zich vaak leiden door zaken waar ze geen invloed op hebben. Bijvoorbeeld het 'waarom overkomt mij dit'-gevoel. Dit gevoel kun je alleen hebben als je in eerste instantie denkt dat je invloed hebt op de gang van zaken. Als je dochter of zoon overlijdt is dat natuurlijk erg vervelend en droevig maar je hebt er geen invloed op. Elk mens zal overlijden. Als het net begint te regenen als je naar buiten gaat zou dat volgens Epictetus geen invloed moeten hebben op je geluksgevoel. Of het al dan niet regent ligt namelijk volstrekt buiten je invloed. Focus jezelf dus op wat je wél in de hand hebt en volbreng dat op een zo goed mogelijke manier. Als je bovendien kunt accepteren wat buiten je invloed ligt dan ben je op weg naar een gelukkig leven. Vermijd het kwade en volg het goede.

Een praktische handleiding voor geluk

Van de Stoïcijnen kunnen we leren hoe gelukkig te worden. Bovendien geven zij heel praktisch aan hoe dat in zijn werk gaat. De praktische zaken die de Romeinse Stoa aankaarten komen neer op: accepteer je lot, word wat je bent en focus waar je invloed op hebt.

Accepteer je lot

De dingen in het leven gebeuren zoals ze gebeuren. Op veruit de meeste zaken heb je geen invloed. Accepteer daarom de vervelende zaken die gebeuren, in het bijzonder waar je geen invloed op hebt. Het bestaan van een mens houdt automatisch in dat deze persoon gaat sterven. Treur niet om het sterven maar accepteer het als iets wat er bij hoort. Net als de regen of onweer op een ongelukkig moment. Of het al dan niet boos zijn van je baas omdat hij of zij ruzie heeft gehad met zijn man of vrouw. Accepteer wat je overkomt. Je hebt namelijk de vrijheid om te kiezen hoe je reageert op het lot. Besef dat je die vrijheid hebt en maak er gebruik van. Op die manier kun je keuzes nemen die je gelukkiger maken.

Word wat je bent, schaam je niet voor hoe je moet zijn

Daarnaast is het belangrijk om voor jezelf te beseffen dat je gaat doen wat je leuk vindt. Dit klinkt heel eenvoudig, maar mensen laten zich maar al te makkelijk leiden door externe zaken. Denk aan geld of status. Een heel goed betaalde baan die je tegen staat of waar je enorm veel energie in moet stoppen zal je waarschijnlijk niet gelukkiger maken. Vraag jezelf af wat voor jou belangrijk is. Een gelukkig leven of veel geld verdienen? Jezelf goed voelen of doen wat je omgeving van je verwacht? En juist als je omgeving iets anders van je verwacht dan je zelf wil, helpt het misschien om te denken aan een dier. Een dier schaamt zich er namelijk niet voor een dier te zijn. Een tijger doet wat een tijger moet doen en vraagt zich daarbij niet af wat de andere tijgers er van denken. De kunst is om erachter te komen wat je precies bent of wat goed bij je past. Dat kun je vervolgens nastreven om gelukkiger te worden.

Doe goed voor alles waar je invloed op hebt. Vermijd zoveel mogelijk het slechte wat je tegen komt

Tot slot is het belangrijk te beseffen dat veel zaken buiten je invloed liggen. Zoals gezegd: het slechte weer, het slechte humeur van je baas, de lamp die kapot springt maar ook de mensen of dieren om je heen die overlijden. Het ligt allemaal hooguit beperkt binnen je invloed. Geluk komt dichterbij als je je invloed zo goed mogelijk probeert te gebruiken. Vermijd vervolgens zaken waar je geen invloed op hebt en die 'slecht' zijn. Of zaken die naar jouw idee niet bijdragen aan jouw geluk. Op die manier kom je steeds dichterbij een gevoel van acceptatie. Of het verwezenlijken van je behoeftes. Gebruik alles wat binnen je invloed ligt om het doel van geluk te benaderen en de kans is groot dat je het gaat vinden.