Omgevingsfactoren, verschillende soorten slaap en melatonine

We brengen ongeveer één derde van ons leven slapend door. Ons lichaam heeft slaap nodig om te herstellen en om te groeien voor diegene die nog groeien moet. De een heeft iets minder slaap nodig dan de ander. De een slaapt meteen in en de ander heeft moeite met inslapen. Bij de een komt Klaas Vaak iets eerder dan de ander, zeggen we dan. Het hormoon melatonine bepaalt ons slaap- en waakritme en reageert op het licht en de radiogolven van alle draadloze apparaten.

• Wat is slaap?
• Slaapzand of gedroogd traanvocht
• Melatonine en het slaap- en waakmechanisme
• Wetenschappelijk bewijs van minder melatonine
• Winter of zomer

Wat is slaap?

Het lichaam gaat, als het goed is elke vierentwintig uur naar bed, gemiddeld zo‘n acht uur. Om je lichaam te laten rusten en de spieren te ontspannen, de hersenen reageren dan amper tot niet op prikkels van buitenaf. Je lichaam herstelt zich van de dag om de volgende dag weer uitgerust, monter en fris te zijn. Tijdens de slaap doorloopt het lichaam ongeveer vijf maal een slaapcyclus en iedere slaapcyclus bestaat uit vier fasen, elk gekenmerkt door verschillende hersenactiviteit. Een slaapcyclus duurt ongeveer anderhalf tot twee uur. De vier fasen van een slaapcyclus bestaan uit:

• de sluimerfase
• de lichte slaap
• de diepere slaap en de
• droomslaap

Sluimerfase (non-remslaap1-NREM1)

De eerste fase van de slaap is een soort van wegzakken. De ademhaling wordt traag, de hartslag wordt regelmatig, de temperatuur daalt, de bloedtoevoer naar de hersenen wordt minder en de hersengolven langzamer. Je ‘drijft’ langzaam binnen tien minuten naar de lichte slaap.

Lichte slaap (NREM2)

De slaap begint lichtjes en duurt zo’n dertig tot twintig minuten. Je lichaamsfuncties vertragen verder, de oogbewegingen nemen af en de hersengolven worden trager. Je wordt niet wakker van de geluiden om je heen, maar bent nog gemakkelijk te wekken. Je komt steeds verder in de diepere slaap.

Diepe slaap (NREM4)

Dit is de fase van de diepe slaap die ongeveer een half uur tot drie kwartier duurt. De hersengolven zijn traag, de zogenaamde deltagolven, afgewisseld door de iets snellere hersengolven en later in de diepe slaap, alleen deltagolven. Deltagolven zijn verbonden met het fysiek herstel, empathie, intuïtie, en zesde zintuig (een soort van radar die op onbewust niveau uitzendt en ontvangt). Tijdens het begin van de nacht duurt deze fase langer dan in de volgende cyclus. In deze fase komen groeihormonen vrij, je lichaam herstelt zich en doet nieuwe kracht op.

Droomslaap (REM-slaap)

Deze slaapfase kenmerkt zich door de REM-slaap (Rapid Eye Movement). Er is sprake van een snelle oogbeweging onder de oogleden en de ademhaling versnelt. De hersengolven zijn vrij groot en de hersenen zijn actief, alsof iemand wakker is. Actief met dromen en verwerken van informatie. Gedurende de nacht herhaalt de hele slaapcyclus zich een aantal keer, waarbij de REM-fase steeds langer wordt en de diepe slaap steeds korter. De remslaap duurt ongeveer 18 tot 24 minuten.

Slaapzand of gedroogd traanvocht

Het verhaal van Klaas Vaak is dat hij voor het slapen gaan, slaapzand in de ogen strooit en dat je dan in slaap valt. Een kern van waarheid zit er wel in. Hoe vaak vinden we bij het wakker worden niet het slaapzand of pietjes in de ogen? Het is opgedroogd traanvocht van jezelf. Traanvocht is opgebouwd uit onder andere water, verschillende eiwitten en slijmhoudende componenten. Het traanvocht kan 's nachts uit de ogen lopen, en droogt dan op in de ooghoeken. ’s Morgens zit er een opgedroogd korreltje in je ogen. Het slaapzand van Klaas Vaak.

Melatonine en het slaap- en waakmechanisme

Ons lichaam heeft een natuurlijk slaap-en waakmechanisme. Melatonine is een natuurlijk hormoon dat geproduceerd wordt in de epifyse (pijnappelklier) en via het bloed naar de hersenen gaat. Melatonine is direct gekoppeld aan licht. Dit hormoon wordt in de schemering (het moment waarop onze oogzenuwen minder licht detecteren) al door de pijnappelklier aangemaakt en regelt het slaapmechanisme. Wanneer in de ochtend het eerste voldoende licht weer aanwezig is, dan stopt de epifyse met het aanmaken van melatonine.

Wetenschappelijk bewijs van minder melatonine

Professor Martin Pall, natuurkundige, geneticus en celbioloog in de biochemie en medische wetenschappen en werkzaam op de Washington State University heeft zich jarenlang gericht op het onderzoek naar biologische uitwerkingen van elektromagnetische velden (EMV) op het menselijk lichaam. Elektromagnetische velden veroorzaakt door onder andere smartphone, tablet en draadloze laptop. Hij zegt in 2014 n.a.v. vele onderzoeken: “Er zijn vele studies waaruit blijkt dat melatonineniveaus bij nacht sterk zijn afgenomen door blootstelling aan elektromagnetische velden met een aanzienlijke slaapverstoring tot gevolg”. Veel wetenschappers zijn het erover eens dat de uitstoot van melatonine door magnetische wisselvelden geremd wordt. Er zijn al schadelijke effecten bij waarden die ver onder de huidige normen liggen en die als veilig worden beschouwd. Voorbeelden van schadelijke effecten zijn:

• een verzwakt immuunsysteem,
• overweldigende moeheid,
• hoofdpijn
• slecht in en doorslapen en zelfs slapeloosheid,
• hartritmestoornissen en –kloppingen
• onwillige spieren

Winter of zomer

In de winter is het aantal uren daglicht minder en ook het aantal uren zon is veel minder. Het hormoon melatonine werkt dan veel eerder en veel langer. Het daglicht is vaak minder sterk dan in de zomer en het slaaphormoon kan zelfs overdag aangemaakt worden. We hebben dus echt meer slaap nodig in de winter dan in de zomer.