Hoe kun je invloed uitoefenen op negatieve gevoelens?

De meeste mensen hebben het vermogen om negatieve gevoelens om te zetten in positieve. Daarbij kunnen positieve woorden helpen. Evenals het denken aan en vergroten van leuke meegemaakte situaties. Ook het stellen van een doel, hoe klein ook, helpt. Er zijn echter situaties waarbij het moeilijk is om negatieve gevoelens om te zetten in positieve. Bijvoorbeeld bij het overlijden van een naaste, het krijgen van een ernstige ziekte of het hebben van aanhoudende onbestemde gevoelens. Maar ook dan zijn er mogelijkheden, eventueel met hulp van een deskundige.

Gevoelens en emoties

Gevoelens zijn gewaarwordingen in jezelf. Ze zijn te onderscheiden van emoties. Emoties berusten op gevoelens en zijn zichtbaar voor anderen. Gevoelens hoeven voor anderen niet zichtbaar te zijn.(1) Omdat gevoelens en emoties dicht bij elkaar liggen worden ze in literatuur vaak niet onderscheiden.

Twee soorten algemene gevoelens

Gevoelens kunnen in het algemeen worden onderscheiden in twee soorten: positieve en negatieve gevoelens. We noemen gevoelens positief als je je prettig, blij en zinvol voelt. Je ziet perspectief. Bij negatieve gevoelens zit je niet goed in je vel, je voelt je somber, onprettig en soms zinloos.

Negatieve gevoelens

Deze zien we onder andere bij angstige, zorgelijke of boze mensen. Ze leiden vaak tot negatieve gedachten. Er is een gevoel van machteloosheid. Machteloosheid kan leiden tot vlucht- of agressief (boos) gedrag. Hieronder voorbeelden van gebeurtenissen en de negatieve gevoelens die ze oproepen.

• Je hebt verloren met tennis, de volgende keer zal het wel weer zo zijn.
• Je relatie is uit, je zult wel nooit weer iemand vinden.
• Je kind kan niet goed meekomen op school, het wordt een stumper in de maatschappij.
• De sfeer op je werk is niet goed, alles is hopeloos.
• Je haalt een onvoldoende op tentamen, je kunt het niet, je vertikt het om het weer te doen.

Positieve gevoelens

Hierdoor worden dingen in een ruimer perspectief gezien. Tegenover iets wat onprettig is, wordt iets geplaatst wat hoop biedt.

• Je hebt verloren met tennis, dat kan gebeuren, maar je had ook goede spelmomenten.
• Je relatie is uit, maar het beknelde je ook wat, er komt wel een nieuwe relatie.
• Je kind kan niet goed meekomen op school, maar het heeft andere goede kwaliteiten.
• De sfeer op je werk is niet goed, maar je doet je werk goed en hebt leuke vrienden.
• Je haalt een onvoldoende op een tentamen maar je bent niet de enige en je weet hoe je het de volgende keer kunt aanpakken.

Waardoor ontstaan negatieve en positieve gevoelens?

Er zijn veel oorzaken die negatieve gevoelens kunnen doen ontstaan. Vaak zijn het omstandigheden veroorzaakt door iets van buitenaf zoals problemen op het werk, in relaties, eenzaamheid, verslaving of een ontstane handicap of ziekte. Maar er zijn ook mensen waarbij het in de genen kan zitten zoals erfelijke depressiviteit of een hersenafwijking.

Positieve gevoelens komen vooral voor als het je mee zit. Dat kan onder andere in de relatiesfeer liggen, het werk zijn of behaalde resultaten. Sommige mensen hebben een aangeboren positieve houding en weten tegenslagen te overwinnen door een positieve, volhardende instelling.

Wat kan helpen om positieve gevoelens te krijgen?

Je kunt je zelf al helpen door drie eenvoudig toepasbare wijzen van aanpak te gebruiken. Je moet er echter wel voor open staan en ze willen toepassen. Dat eist wel enige inzet.

Woorden gebruiken die positieve gevoelens uitdrukken

Woorden kunnen helpen om positieve gevoelens te krijgen. De Amerikaanse sociaal psychologe Frederickson (2) noemt o.a.:
tevredenheid, dankbaarheid, hoop, trots, inspiratie, vreugde en liefde. Hoe meer je deze woorden gebruikt in jezelf en naar anderen toe hoe beter je je voelt. Woorden als woede, minachting, afkeer, ergens mee verlegen zijn, angst, verdriet en schaamte roepen volgens haar juist negatieve gevoelens op.

Aan iets prettigs denken en dit vergroten

Tegenover een onprettige gebeurtenis en daarmee samenhangende gevoelens wordt iets positiefs gezet. Dat is er meestal wel, hoe klein ook. Als je aan iets positiefs denkt voel je je prettiger, blijer. Je kunt dit zelf proberen toe te passen door aan iets negatiefs te denken wat je hebt meegemaakt en hier iets positiefs tegenover te zetten. Hoe meer je de positieve gedachte groter maakt, hoe prettiger je je gaat voelen. Hierbij kunnen de hierboven geschreven woorden helpen.


Frederickson stelt dat wil het goed werken dan moet je tegenover een negatieve gevoelen drie positieve plaatsen. en deze dan vergroten. Bij een echtscheiding zou je volgens haar tegenover een negatieve zelfs vijf positieve moeten plaatsen.(2,3)

Je bewust zijn dat een positief gevoelen een doel inhoudt

Als je tegenover een gebeurtenis, welke negatieve gevoelens oproept, iets positief kunt plaatsen dan kun je je een doel, hoe klein ook, stellen. Een positief gevoel houdt al een doel in: je wilt immers het positieve gevoel het liefst zo lang mogelijk vasthouden. Je kunt dan nagaan hoe je dat zou kunnen doen. Het doel moet leiden tot een plan van aanpak. Bij de voorbeelden hierboven:

• Je goede spelmomenten nog sterker maken, deze gaan inoefenen.
• Je richten op nieuwe relaties, je niet afsluiten maar contact zoeken.
• Goede eigenschappen van het kind waarderen en uitbouwen.
• Je richten op je vrienden, leuke dingen gaan doen.
• Een aanpak zoeken om volgend keer succes te hebben.

Heb je geen doel voor ogen dan kan er sprake zijn van een vlucht. Dat zien we bij mensen die angstig, zorgelijk en futloos zijn.

Waardoor het zo moeilijk kan zijn om aan positieve gevoelens te werken

Twee veelvoorkomende situaties worden toegelicht waarom het zo moeilijk is iets aan negatieve gevoelens te willen of kunnen doen.

Doelen stellen maar ze niet uitvoeren

Je kunt je wel een doel stellen maar er is dan nog een voorwaarde: je moet het ook doen! Zo kun je bijv. wel zeggen dat je het tentamen de volgende keer anders gaat aanpakken en voorbereiden maar als je het daarbij laat dan verval je in feite ook in een negatieve gevoelen.


Binnen in je zegt dan iets dat het toch niets oplevert, dus het heeft geen zin. De oorzaken hiervan kunnen diep liggen zoals futloosheid, luiheid, een andere belangstelling hebben, drugsgebruik. Negativisme blijft overheersen. Als je dit zelf inziet dan kun je het beste hulp vragen. Dat kan zijn: een arts, psycholoog, decaan, ouder, partner, vriend e.d. In ieder geval iemand waar van je denkt die hulp te krijgen die je verder kan helpen. Maak je hier niet gebruik van dan verval je in een vorm van negativisme dat zelfs kan leiden naar ernstige depressiviteit. Je blijft je dan onprettig, lamlendig en vervelend voelen.

Ingrijpende situaties die moeilijk of niet kunnen worden omgezet in positieve gevoelens

• Je krijgt te horen dat je een ernstige ziekte hebt.
• Er overlijdt een naaste van je.
• Je krijgt voor de zoveelste keer een afwijzing van een sollicitatie.
• Je voelt je ongelukkig maar kunt niet aangeven waar het aan ligt (een aanhoudend onbestemd gevoel).

Dit zijn situaties die met grote negatieve gevoelens gepaard kunnen gaan. Het is dan te gemakkelijk te zeggen dat je er positieve gevoelens tegenover moet zetten.


Barbara zocht naar medische oplossingen voor haar probleem. Dit was haar doel en hoop. Zij heeft dit met grote vasthoudendheid aangepakt.

Aanhoudende onbestemde negatieve gevoelens waar niet direct een oorzaak voor is aan te wijzen zijn moeilijk te veranderen in positieve. Het betreft gevoelens die je somber, lusteloos en zelfs depressief kunnen maken. Onbestemde gevoelens zal een ieder wel eens hebben. Het worden echter gevoelens bedoeld die wekenlang aanhouden en steeds terugkeren. Erfelijke oorzaken kunnen hieraan ten grondslag liggen. Als je tot deze groep behoort is het zinvol om therapeutische hulp te vragen.

Wat kan helpen om negatieve gevoelens in moeilijke situaties te wijzigen?

Mensen blijken een enorme veerkracht te hebben en kunnen van hieruit negatieve gevoelens een plaats geven. Dat vraagt tijd en warme, inlevende hulp. De hierboven beschreven vrouw heeft door het breiplan van haar verongelukte moeder inspiratie gehaald waardoor ze haar moeilijke situatie enigszins heeft weten om te zetten in iets positiefs. Ze kreeg hierdoor positieve gevoelens.

Sommigen veranderen hun negatieve gevoelens met behulp van hun geloof in iets bovenaards. Dat kan een God zijn. Anderen kijken terug op de positieve gevoelens die ze ooit beleefd hebben en drukken hiermee het negatieve (soms even) weg.

In rouwadvertenties en toespraken op uitvaarten zien we vaak dat nabestaanden in verdriet omzetten in gevoelsvolle woorden als liefde, dankbaarheid en tevredenheid. Door deze woorden sterk naar voren te laten komen kunnen ze het verlies voor zichzelf en naasten draaglijker maken.

Samenvatting

Negatieve gevoelens kunnen we krijgen door bepaalde onprettige gebeurtenissen of door een aanhoudend onbestemd gevoel waarvan we de oorzaak niet direct kunnen aanwijzen. We hebben de mogelijkheid tot op zekere hoogte invloed op onze gevoelens uit te oefenen. We moeten dan nagaan of in onplezierige gebeurtenissen ook iets positiefs kan zitten

Als dat het geval is kunnen we dat uitvergroten, een plan maken en uitvoeren. Woorden met een positieve klank kunnen hierbij helpen. Bij ernstige gebeurtenissen zoals overlijden van een naaste is dit moeilijk. Maar ook dan blijken mensen veerkracht te hebben en uit moed te kunnen putten. Bij onbestemde negatieve gevoelens, die moeilijk weg te krijgen zijn, zal therapeutische hulp al dan niet met medicatie meer voor de hand liggen.