De geneeskracht van duizendguldenkruid

Duizendguldenkruid is een mooie laagblijvende plant met roze bloemetjes die van nature voorkomt in Europa, Azië en Noord-Afrika. De soort is inmiddels genaturaliseerd in Australië en grote delen van Noord-Amerika. In gebieden waar de plant oorspronkelijk voorkomt wordt het als geneesplant gebruikt. Er wordt een thee van gezet die bij verscheidene ziekten kan worden ingezet zoals maagproblemen en leverziekten. De thee is een sterke antioxidant.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening duizendguldenkruid / Bron: Johann Georg Sturm (Painter: Jacob Sturm), Wikimedia Commons (Publiek domein)

Naamgeving

De Latijnse naam voor duizendguldenkruid is Centaurium erythraea. In het Nederlands wordt deze plant ook aardgal, kleine santorie, koortsbloem, ruigbloem, roodschoone, saffraan en centaurea genoemd. Hij heet centaurium omdat het is gebruikt door de beroemde centaur Chiron, uit de Griekse mythologie. Een centaur is een wezen met een menselijk bovenlichaam en het onderlichaam van een paard. Chiron leerde onder andere Herakles, Jason en Asklepios dat je er wonden mee kunt genezen. In de middeleeuwen had men een alternatieve verklaring voor de Latijnse naam. Het zou bestaan uit het voorvoegsel ´centum´ wat honderd betekent en het achtervoegsel ´aurum´, wat goud beduidt. Gulden is oorspronkelijk een ander woord voor goud. Het woord honderdguldenkruid is daarvan afgeleid. Dat zou de plant waard zijn om zijn geneeskrachtige werking.

In de middeleeuwen werd duizendguldenkruid als koortsmedicijn gebruikt; vandaar de naam koortsbloem.

Toverkruid

Vroeger werd duizendguldenkruid gezien als toverkruid. Als je een krans van duizendguldenkruid maakte op Walpurgisnacht, dan kon je zonder nare gevolgen de heksen zien vliegen naar de Brocken, de berg in Noord Duitsland waar de heksen zich eenmaal per jaar verzamelen. Een andere magische toepassing was: pluk precies om 12 uur ´s middags op st Jansdag duizendguldenkruid, stop het in je portemonnee en deze zal altijd gevuld blijven.

Werkzame stoffen

Duizendguldenkruid is rijk aan flavonoïden, xanthonen, fenolzuren en bitterstoffen. Van duizendguldenkruid worden alleen de bloeiende toppen geplukt voor medicinale toepassingen. Hierin zitten de volgende werkzame stoffen: polyfenolen zoals de bittere secoiridoïden en alkaloïden zoals swertiamarine, sweroside, gentiopicrine, centaurine, centapicrine, desacetylcentapentapicrine, amarogentine, gentianine,

Duizendguldenkruid / Bron: Javier martin, Wikimedia Commons (Publiek domein)

gentianidine en gentiaflavine. Er zitten voorts de triterpenen betasitosterol, stigmasterol, brassicasterol, campesterol, alfa-amyrine, beta-amyrine en erythradiol.

De medicinale werkzaamheden van duizendguldenkruid lijken sprekend op de geneeskracht van gele gentiaan maar die van duizendguldenkruid zijn minder geprononceerd.

Goed voor de spijsvertering

Duizendguldenkruid is een goed bittermiddel. Het zorgt ervoor dat er meer speeksel en leversappen vrijkomen waardoor de kwaliteit van spijsvertering verhoogd wordt. Er worden meer voedingsstoffen opgenomen, vandaar dat het een goed middel is om aan te sterken. Het wakkert de eetlust aan en is aldus een spijsverteringsbevorderend kruid. Het werkt galvormend. Het heeft licht laxerende eigenschappen maar kan niet als laxeermiddel worden ingezet; daarvoor is het niet sterk genoeg. Bovendien is het een bloedzuiverend kruid, mede door het grote aantal antioxidanten. Om deze redenen wordt in de fytotherapie duizendguldenkruid voorgeschreven bij de volgende indicaties:

Dyspepsie,
Lever- en galstoornissen,
Flatulentie.

Duizendguldenkruid bij koorts

Swertianine en gentiopicrine werken antibacterieel. Bovendien wordt swertianine in de darmen omgezet in gentianine, wat een rustgevend kruid is. De bitterstoffen in deze geneesplant hebben een verkoelend effect. Door deze medicinale werkzaamheden is het een prima inzetbaar middel bij:

Koorts,
Koortsopstoten,
Pijnlijke maandstonden of dysmenorree.

Dosis en bijwerkingen

Je kunt een thee van één gram duizendguldenkruid per kopje zetten. Dit kun je driemaal daags drinken om gebruik te maken van de medicinale eigenschappen. Daarnaast is het mogelijk om 3 tot 30 druppels moedertinctuur in te nemen, driemaal per dag, een half uur voor de maaltijden. Er zijn geen bijwerkingen bekend als men deze doses aan houdt. Wanneer men teveel duizendguldenkruid gebruikt loopt men kans op misselijkheid en maagklachten.