Maarts viooltje als fytotherapeutisch medicijn

Maarts viooltje is een vaste plant die 15 centimeter hoog kan worden. Het is een sierplant met medicinale toepassingen. Daarnaast zijn de bloembladeren eetbaar; je kunt ze door een salade doen maar ook in de soep, over een dessert, over een taart en door een saus. Maarts viooltje is niet inheems in Nederland en België, maar wordt er wel als sierplant verkocht. Hij komt voor in het zuidelijke deel van Europa, in en rond het Middellandse Zeegebied. Hij groeit tot net over de grens in Azië. Zijn meest oostelijke voorkomen is in het Kaukasusgebergte en in Koerdistan. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Ontstaan maarts viooltje
• Traditioneel gebruik maarts viooltje
• Viooltjes in de keuken
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• Maarts viooltje bij bronchitis en hoest
• Maarts viooltje
• Dosis en veiligheid
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Ontstaan maarts viooltje

Atlas, de Griekse god die de wereld draagt, had een zeer mooie dochter. Deze werd echter door de zonnegod met zijn hete stralen achtervolgd. Het meisje wist niet waarheen te vluchten en haar vader Atlas kon ook niet helpen. Het meisje vroeg aan de oppergod Zeus om raad. Zeus had medelijden met haar en om haar te beschermen voor de zonnestralen veranderde hij haar in een viooltje dat graag in de schaduw van de bomen groeide.

Traditioneel gebruik maarts viooltje

Zowel Hippocrates als Dioscorides, twee belangrijke pioniers van de westerse geneeskunde en fytotherapie, raadden het gebruik van viooltje aan als natuurlijk geneesmiddel bij eczeem. Lang werd een thee van viooltjes gedronken bij luchtwegenproblemen. In de homeopathie wordt een verdunning op basis van viooltjes gebruikt bij oorpijn, oogaandoeningen en een kuchhoest.

Viooltjes in de keuken

Je kunt zelf viooltjesthee maken door twee ijslepels met gedroogde violenblaadjes toe te voegen aan 100 gram zwarte thee. In Frankrijk wordt een violensiroop gemaakt en vioolbloemblaadjes worden in Frankrijk ingelegd met suiker en eiwit zodat er een natuurlijk snoepje ontstaat. Vioolbloemetjes worden gebruikt om een taart of dessert mee te decoreren. Soms worden vioolbloemetjes op de markt verkocht; ze zijn dan niet goedkoop. Je kunt ze beter zelf in de tuin kweken.

Naamgeving

In het Latijn wordt maarts viooltje Viola odorata genoemd. Odorata betekent: lekker geurend´. Hij heeft de naam ´maart´ in het Nederlands gekregen omdat dat de maand is dat hij begint te bloeien.

Werkzame stoffen

Van het maarts viooltje wordt voor fytotherapeutische doeleinden voornamelijk de wortel gebruikt. Heel soms wordt de bloem gebruikt. De rest van het kruid wordt zelden aangewend. In de wortel van het maarts viooltje zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen: de saponinen violine en myrosine, de fenolglycosiden gaultherine en methylsalicylaat, de flavonoïden rutine, violarutine en violamine, alkaloïden en sporen van odoratine, een stof die sterkt lijkt op emetine afkomstig van de braakwortel of ipecawortel.

Maarts viooltje bij bronchitis en hoest

De wortel van het maarts viooltje bevat saponinen die een expectorerende of slijmoplossende werking hebben voor de luchtwegen. In eerste instantie wordt het maagslijmvlies geprikkeld. Dat leidt in het lichaam tot een reactie waarbij meer slijm via de luchtwegen wordt afgescheiden. De kans is zeer groot dat de alkaloïde odoratine hierin een rol speelt maar zeker weten doen wetenschappers dat nog niet. Geneesmiddelen op basis van de wortel van maarts viooltje worden door fytoterapeuten ingezet bij de volgende indicaties:

• Chronische bronchitis of luchtwegenontsteking,
• Hoest door taaie slijmen.

Maarts viooltje

Maarts viooltje heeft naast de werkingen op slijmvliezen een bloedzuiverende werking. Soms is het nodig voor het bloed om gezuiverd te worden, bijvoorbeeld als het bloed teveel een opvangcentrum wordt voor afvalstoffen die door andere organen niet goed verwerkt kunnen worden. Wanneer de lever of de nieren niet goed werken, blijven afvalstoffen in het lichaam achter en kunnen deze voor ziekte zorgen. Zo kunnen sommige afvalstoffen via de huid naar buiten komen en constitutioneel eczeem veroorzaken. Reumatische aandoeningen zijn een ander mogelijk gevolg van een overschot aan afvalstoffen in het lichaam. Het wordt in de fytotherapie ingezet bij:

• Eczeem,
• Reumatische aandoeningen.

Dosis en veiligheid

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

• Thee of infuus: een koffielepel wortel per kopje, vijf tot 10 minuten zachtjes laten doorkoken
• Moedertinctuur: driemaal 30 druppels per dag.

Bij deze therapeutische doseringen zijn geen bijwerkingen bekend. Wanneer de doseringen overschreden worden kunnen er bijwerkingen optreden zoals braken en diarree.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.