De geneeskracht van rozenkransje

Rozenkransje is een vaste plant die in Nederland op de lijst met zeldzaam voorkomende soorten staat. Deze plant die behoort tot de asterachtigen is een mooie, medicinale sierplant om zelf in de tuin te zetten. De plant groeit van nature op heel het Euraziatische continent en in de bergen tot 2400 meter hoogte. De plant met de vrouwelijke bloemen heeft een magenta-paarsrode kleur en de mannelijke zijn wit. Hij wordt ongeveer 30 centimeter hoog en bloeit van mei tot augustus. De medicinale werkzaamheden van deze plant richten zich vooral op hoest en astma. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Rozenkransje in de geschiedenis
• Rozenkransje kweken
• Voorkomen in Nederland
• Naamgeving
• Zeldzaamheid
• Ziekten waarbij rozenkransje wordt gebruikt
• Inhoudsstoffen en eigenschappen
• Goed bij hoest en bronchitis
• Thee van rozenkransje
• Uitwendig gebruik rozenkransje
• Rozenkransje als gorgeldrank

Rozenkransje in de geschiedenis

Dioscorides, pionier der geneeskunde en kruidenwetenschap, beschreef het rozenkransje reeds. Hij noemde het leontopodium wat vertaald wordt met ´leeuwenvoet´. Galenus deelde deze plant bij de nuttige geneesplanten in. Ook Rembert Dodoens, de baanbrekende kruidenwetenschapper uit de 17e-eeuwse Nederlandse republiek beschreef rozenkransje en noemde het ´klein nagelcruydt´. Dodoens vertelt in zijn boek dat het kruid vroeger om de hals werd gehangen.

Rozenkransje kweken

Deze bodembedekker misstaat niet in de siertuin en wordt om deze reden verkocht bij tuincentra. Hij verspreidt zich langzaam maar zijn wortelstelsel is sterk en gaat een tapijt vormen. Rozenkransje kan langzaam een groter gebied in de tuin in beslag nemen, mits hij vooral het eerste jaar goed bijgewied wordt. Rozenkransje groeit uitstekend op een schrale grond zoals droge, kalkarme heidegronden, schrale hooglanden, bergweiden en bermen. De bodem moet voor rozenkransje niet al te vochtig zijn. Je hoeft hem niet bij te mesten. Het is een vrij gemakkelijke plant in de tuin.

Voorkomen in Nederland

In Nederland zie je het rozenkransje het meest rond Bergen aan zee en op het waddeneiland Schiermonnikoog. Hij staat graag in de buurt van waar konijnen leven omdat deze het gras kort houden zodat het rozenkransje meer groeikans krijgt toebedeeld.

Naamgeving

De Latijnse naam van rozenkransje is Antennaria dioica. Zijn Latijnse naam heeft het plantje te danken aan het feit dat de vrouwelijke bloemblaadjes lijken op de antennes van bijen. Dioica betekent ´tweehuizig´, wat slaat op het feit dat de mannelijke en vrouwelijke planten vaak apart in een kolonie wordt gevonden. Bijnamen in het Nederlands zijn: kattenpootje, zevenjaarsbloem en tweehuizig rozenkruid. Het is overigens zo dat enkele andere soorten net als deze plant de naam rozenkransje toebedeeld hebben gekregen: dat zijn Helichrysum arenarium en H. bracteatum. In het Engels wordt de plant pussy toes of catsfoot genoemd, wat beide vertaald kan worden met kattenpootje. De bloemen doen kwa vorm enigszins denken aan kattenvoetjes. Ook in het Duits wordt de plant Katzenpfötchen genoemd. In het Frans heet de plant eveneens hetzelfde: pied-de-chat.

Zeldzaamheid

De reden dat het rozenkransje minder vaak voorkomt wordt gevonden in zaken als ontwatering van het land, industrialisatie en overbemesting van landbouwgronden en daarmee vervuiling van de afwateringskanalen. We zouden het rozenkransje kunnen herintroduceren door ten eerste meer biologische landbouw toe te passen en ten tweede het in de eigen tuin aan te planten. Vanuit de tuinen kan de plant wellicht weer zich gaan verspreiden in de natuur. Omdat het in 2014 een zeldzame plant is wordt afgeraden het te plukken. Wie gebruik wilt maken van de geneeskracht van het rozenkransje dient het te kweken in eigen tuin. Het behoort tot de medicinale sierplanten, net als bijvoorbeeld calendula of goudsbloem, lavendel en valkruid.

Ziekten waarbij rozenkransje wordt gebruikt

Van oudsher wordt de plant met name ingezet bij bronchitis en galsblaasaandoeningen. Ook bij keelontsteking en de bof kan rozenkransje uitkomst bieden. Verder is het een natuurlijk middel bij leverproblemen zoals geelzucht. Het is een middel bij diarree. Volgens Mrs Grieve die het boek ´A modern herbal´ schreef is het een middel bij beten van giftige reptielen en kan het de ingewanden meer flexibel maken.

Inhoudsstoffen en eigenschappen

Van deze plant worden voor medicinaal gebruik de bloemhoofdjes geplukt van mei tot september. In rozenkransje zitten flavonoïden, kampferolieglycoside, bitterstoffen, etherische oliën, resine, olieachtige looistoffen of tanninen en coumarine. Door deze stoffen heeft de plant de volgende medicinale eigenschappen: hoestonderdrukkend, samentrekkend, cholagoog, diuretisch en verzachtend.

Goed bij hoest en bronchitis

Rozenkransje wordt soms als extra kruid in een thee gedaan tegen hoest. Je kunt ook een infuus van alleen maar rozenkransje maken als er sprake is van meer ernstige problemen. Mensen met bronchitis hebben last van hoest; daarom is deze plant voor bronchitispatiënten een aanrader. Er zitten veel slijmstoffen in de plant; dat is de reden dat hij goed is voor de longen.

Thee van rozenkransje

Je kunt een theelepel bloemen van rozenkransje gebruiken om een kop thee te zetten. Je giet het kokende water erover en laat het 10 minuten trekken. Neem hiervan een half kopje tot één kopje per dag. Andere bronnen vertellen dat een sterkere thee, van 30 gram bloemen bij 500 ml. Dat komt ongeveer neer op 10 gram bloemen per theekopje. De thee kun je eveneens aanwenden voor uitwendig gebruik.

Uitwendig gebruik rozenkransje

Rozenkransje wordt uitwendig gebruikt als vaginale douche en gorgeldrank. Als gorgeldrank is het een natuurmiddel bij keelontsteking en als vaginale douche wordt het aangewend bij vaginitis. Voor gebruik bij vaginitis kun je een thee van rozenkransje zetten en als gorgeldrank staat hieronder een goed recept.

Rozenkransje als gorgeldrank

Soms wordt rozenkransje als gorgelmiddel gebruikt bij keelprobelemen zoals tonsillitis. Je kunt een gorgeldrank maken door 30 gram bloemen te mengen met 30 gram bladeren van de frambozenstruik en hieraan 30 gram mirre toe te voegen. Als je dit met een liter water drinkt heb je genoeg gorgeldrank voor enkele dagen. De drank is enkele weken houdbaar.