De geneeskracht van geel nagelkruid

Geel nagelkruid, ook wel gewoon nagelkruid geheten, groeit volop in Europa en zelfs ver daarbuiten, tot in de Himalaya en Siberië aan toe. Je kunt het eveneens aantreffen in Noord-Afrika. Deze plant, die 80 centimeter hoog kan worden, kun je zelfs boven de poolcirkel aantreffen. Het is eetbaar en smaakt naar kruidnagel; daarom kreeg het zijn naam. Hij heeft kleine gele bloemetjes met vijf bloembladen die worden afgewisseld met groene puntige kelkbladeren. Uit kruidnagelwortel wordt een olie gewonnen welke eugenol wordt genoemd. De kruidnagelbloemen lijken een beetje op boterbloemen maar verwissel deze niet want de boterbloem is giftig.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening geel nagelkruid / Bron: Johann Georg Sturm (Painter: Jacob Sturm), Wikimedia Commons (Publiek domein)

Naamgeving

De Latijnse naam die we in de wetenschap gebruiken van Geel nagelkruid is Geum urbanum. Geum komt van ´geuein´ en betekent ´proeven´ wat een verwijzing naar de opvallende smaak van deze wortel is. het De naam urbanum komt van het feit dat deze plant graag in een stad groeit. De wortel van deze plant ruikt sterk naar kruidnagel. In het Nederlands kennen we enkele alternatieve namen voor deze geneesplant: Benedictuskruid, Gezegend kruid, Kruidnagelkruid, Gezegende wortel, Hasenvoet, Caryofyllate en Sanamunda. De naam sanamunda is een afkorting van ´quia sanat et mundat´ wat betekent: hij die geneest en zuivert.

Eetbaarheid nagelkruid

De bloemetjes van nagelkruid zijn eetbaar. Ze bloeien van mei tot september. Je kunt de bloemen en de bladeren toevoegen aan een salade, saus of een soep. Sommigen vinden de smaak lijken op eekhoorntjesbrood, een dure paddenstoelsoort. Anderen beschrijven de smaak als een lichte kruidnagelsmaak met een vleugje kaneel. De wortel wordt gekookt om een drank van te maken. De wortel zelf wordt niet in grote mate gegeten maar je kunt er wel kleine stukjes van eten die je gebruikt als vervanging van kruidnagel.

Traditioneel gebruik nagelkruid

Traditioneel is nagelkruid een maagmiddel. Daarnaast werkt het tegen heksen en de duivel, zo dacht men in vroegere tijden. De satan was niet bij machte iets kwaad te doen in een huis waar nagelkruid werd bewaard. Bovendien kon iemand die nagelkruid bij zich droeg niet door beesten worden gestoken. De duivel was ooit zeer kwaad op de plant nagelkruid omdat de duivel alle mensen kwalen en ziekten gaf, maar men wist snel weer te genezen met hulp van nagelkruid. Daarom beet hij uit woede de wortel af. Sindsdien heeft nagelkruid een korte wortel. Vroeger noemde men in Frankrijk nagelkruid ´mors deu diable´ wat zoveel betekent als ´duivelsbeet´. Nagelkruid zat vroeger in malefizpoeder omdat het heksen zou weerhouden. Malefizpoeder is een mix van anti-duivelskruiden. Mensen droegen vroeger nagelkruid in een zakje op het lichaam omdat de geur de hersenen zou versterken enhet gemoed verkwikken, tenminste dat schreef Rembert Dodoens, de baanbreker kruidenwetenschapper in de 17e eeuw. Verder zou de geur het hart vrijwaren van pest en bovendien is het gewoon een lekkere geur zodat vieze geurtjes minder snel opgemerkt worden. Doordat de hygiene vroeger niet zo goed geregeld was, kon het in steden soms behoorlijk vies ruiken.

Blad gewoon nagelkruid / Bron: Randy A. Nonenmacher, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Medicinale werkingen geel nagelkruid

Nagelkruid is een astringant. Het heeft een samentrekkende werking die vooral goed is voor problemen in de mond, keel en maag. Zacht weefsel wordt weer harder en mondzweren verdwijnen door deze plant. Het is vaak als gorgeldrank gebruikt voor problemen die in verband staan met de keel en de amandelen. Irritaties of lichte ontstekingen in de maag en het spijsverteringskaneel worden opgelost met nagelkruid. Alle delen van de plant hebben ontstekingsremmende, bacteriedodende, koortswerende en maagversterkende capaciteiten maar de wortel is het meest sterk in medicinale werking.

Vroeger werd nagelwortel gebruikt in de linnenkast om de motten buiten te houden.

Inwendig gebruik nagelwortel

Een thee van deze geneesplant wordt aangewend bij diarree, darmproblemen, maagstoornissen, prikkelbaredarmsundroom en leverproblemen. De reden dat het tegen koorts werkt is omdat er kinine in zit; een stof die tevens malaria geneest. Er is een thee van nagelkruid te maken maar er zijn ook tincturen en poeders te koop.

Uitwendig gebruik geel nagelkruid

Nagelkruid wordt uitwendig gebruikt om aambeien te genezen. Voor dit doel wordt een klein beetje wortelpuree op de aambeien gedaan. Je kunt een thee zetten van de wortel of de bladeren om daarmee de anus te wassen. Verder wordt deze plant gebruikt voor vaginale wassingen. Deze afgekoelde thee of dit infuus is eveneens goed om te gebruiken bij een grote verscheidenheid aan huidproblemen. Verder worden winterhanden en-voeten, kiespijn en ontstoken slijmvliezen behandeld met geel nagelkruid. De laatste twee aandoeningen kunnen met een gorgeldrank op basis van de wortel of het blad worden bestreden.

De hele plant / Bron: Frank Vincentz, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Alle in dit artikel behandelde medicinale toepassingen op fytotherapeutisch of kruidengeneeskundig gebied, gelden ook voor gebruik in de homeopathie.

Inhoudsstoffen geel nagelkruid

Voor medicinale doeleinden kan in feite zowel het blad als de wortel worden gebruikt maar meestal gebruikt men de wortel omdat deze een grotere geneeskracht biedt. De wortel van nagelkruid wordt geoogst in de lente omdat hij dan het meest aromatisch is. Er zitten looistoffen of tanninen in die met name voor de samentrekkende werking zorgen. Daarnaast bevat de wortel etherische olie zoals eugenol en bitterstoffen. Verder zit er geïne in en leucoanthocyaninen.

12 leuke weetjes over gewoon nagelkruid

[OLIST]Nagelkruid werd vroeger gebruikt om sterke drank te maken en te voorkomen dat het bier zuur werd.
Nagelkruid kan worden aangewend om een nare mondgeur of halithosis tegen te gaan.
Vroeger werd nagelkruid gebruikt bij de behandeling van beten van giftige dieren en hondenbeten.
Paracelsus kwam erachter dat nagelkruid bij maagproblemen werkt.
Omdat de bladeren van nagelkruid per drie groeien maakten men een vergelijking met de drieëenheid in het Christendom; het zou een christelijke geneesplant zijn.
Nagelkruid is familie van de roos.
Geel nagelkruid komt voor in 53 landen, voornamelijk op het Noordelijk Halfrond, maar ook in Nieuw-Zeeland en Australië, op het Zuidelijk Halfrond van de planeet Aarde.
Plinius die tot de antieke Romeinen behoorde, schreef nagelkruid voor bij borstbezwaren. Nu wordt het alleen bij keelpijn gebruikt.
Hildegard von Bingen is een vrouwelijke, kerkelijke wetenschapper uit de Middeleeuwen en de enige kruidendeskundige die dacht dat geel nagelkruid een afrodisiacum was.
Nagelkruid is vernoemd naar kruidnagel, terwijl in Europa men nagelkruid van oudsher kent en kruidnagel pas in de 17e eeuw werd ontdekt.
Nagelkruidwortel bevat 9% looistoffen; daarom werd er vroeger leer mee gelooid.
Van oudsher worden de bladeren van nagelkruid als voedsel voor mens en dier gebruikt. [/OLIST]

Uitgebloeide bloem gewoon nagelkruid / Bron: Randy A. Nonenmacher, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Geel nagelkruid kweken

In de 16e eeuw werd geel nagelkruid nog volop gekweekt in potten. Iedereen wilde deze plant dicht bij zijn huis of in huis hebben omdat het een groot aantal kwalen geneest en voorkomt. De plant is makkelijk te kweken en groeit prima in de schaduw. Hij houdt van aarde die rijk is aan organisch materiaal; dat betekent rijk aan stikstof. Deze plant kun je het best in een koude periode zaaien; hij behoort tot de planten die een koude tijd nodig hebben om te ontkiemen. Als je de planten kweekt is het een goed idee om ze na een jaar of drie a vier weer opnieuw te planten zodat ze hun levendigheid behouden. De geoogste wortel kun je vervolgens drogen en gebruiken als medicijn.