De verslaving van drugs

De wiet van tegenwoordig is zo goed, dat deze 'onschuldige' soft drug ernstige verslavingsverschijnselen kan veroorzaken. Maar wat doet thc, de werkzame stof in de wiet? En wat doen andere drugs als cocaïne, heroïne en XTC? Dat ga ik jullie vertellen. Het draait allemaal om de chemische stoffen die de werking van de hersenen beïnvloeden. Ze stimuleren of leggen lam.
Wat doen drugs in je hersenen? Van Cocaïne word je druk en van cannabis juist sloom, Je weet waarschijnlijk wel wat er gebeurt als je teveel alcohol drinkt, maar wat gebeurt er in je hoofd? Om te begrijpen wat voor effecten drugs op de hersenen hebben, moet je eerst weten hoe hersenen werken.

Werking van de hersenen

Hersenen zijn opgebouwd uit cellen die neuronen genoemd worden. In ons hoofd en ruggenmerg zitten ongeveer 100 miljard van die cellen. Neuronen geven informatie aan elkaar door en bepalen daarmee wat het lichaam doet en wat iemand voelt. De informatie wordt overgebracht door neurotransmitters, die van de ene neuron naar de andere springen. Wanneer drugs via het bloed naar de hersenen stromen, mengen zij zich in dit verkeer van neurotransmitters. Dat kunnen zij, omdat drugs en neurotransmitters vergelijkbare chemische stofjes zijn. Drugs verstoren het normale verkeer in de hersenen door zich – in plaats van de neurotransmitters – te hechten aan neuronen. Die kunnen daardoor geen andere neurotransmitters meer ontvangen of verzenden, of er komen juist veel te veel neurotransmitters. Op dat moment voelt iemand ongewoon veel of erg weinig, kan iemand zeer snel bewegen of juist heel traag. Kortom, dan functioneert het lichaam niet normaal meer en voelt iemand zich high (opgewonden) of stoned (rustig). Bovendien blijven drugs vaak veel langer aan de neuronen vastzitten dan natuurlijke neurotransmitters, waardoor het lichaam gewend raakt aan hun aanwezigheid. De hersenen kunnen dan bijvoorbeeld ophouden zelf bepaalde neurotransmitters te produceren. Op dat moment is er gevaar voor verslaving.

Wiet

De stof waar het omgaat bij wiet is delta-9-tetrahydrocannabinol, oftewel thc.
Via het bloed komt thc in de hersenen en imiteert daar de neurotransmitter Anadamide, die normaal de geheugenfunctie, de coördinatie en het evenwicht van je lichaam regelt.

• De thc hecht zich aan de ontvangers die anders anadamide krijgen en daarom wordt het moeilijker dingen te onthouden en normaal te bewegen.
• De 2e werking van thc in de hersenen zorgt indirect voor een prikkeling van het ´beloningscentrum`. Thc belemmert namelijk het werk van de neurotransmitter GABA, die een rem zet op de afgifte van de stof dopamine. Dopamine geeft een prettig gevoel.

Doordat de rem er gedeeltelijk vanaf is, krijgt een wietroker gevoelens van genot, geluk en bevrediging. Daarnaast bindt thc zich aan ontvangers en vermindert het korte termijn geheugen, wekt hongergevoelens op en verstoort het lichamelijke evenwicht. Omdat het lichaam gewend raakt aan een constant hoog gehalte dopamine, kan geestelijke afhankelijkheid ontstaan. Volgens sommige verslavingsdeskundigen kan de steeds grotere hoeveelheid thc in wiet tegenwoordig ook al tot lichamelijke verslaving leiden.

Cocaïne

De werkzame stof in cocaïne is cocaïne zelf. Als cocaïnemoleculen de hersenen binnenkomen, zorgen zij ervoor dat de neuronen in het beloningscentrum extra dopamine afgeven. Bovendien sluit de cocaïne de mogelijkheid voor dopamine af om terug te keren in de neuron waar zij uitkomen. Het gevolg is dat er een abnormale grote hoeveelheid dopamine blijft hangen, die steeds doorgaat de ontvangers te stimuleren. Hierdoor gaat de gebruiker zich ongelooflijk gelukkig en zelfverzekerd voelen. Daarnaast stimuleert cocaïne de neurotransmitter adrenaline, waardoor iemand buitengewone lichamelijke prestaties kan leveren. Het nadeel is dat er gewenning optreedt aan de grote hoeveelheid dopamine. Er ontstaat een voortdurend verlangen naar het geluksgevoel en dat kan leiden tot een verslaving. Bovendien vermoeden deskundigen dat de gevoeligheid voor dopamine afneemt, omdat de ontvangers verdoofd worden door de voortdurende stimulatie. Daardoor is er steeds meer dopamine nodig voor een goed gevoel. De normale hoeveelheid werkt niet meer, waardoor iemand depressief kan worden als hij of zij stopt met cocaïnegebruik.

Heroïne

Heroïne is een opiaat, dat gewonnen wordt uit papaverplanten. Andere bekende opiaten zijn opium en morfine. Het lichaam produceert zelf een vergelijkbare stof, de neurotransmitter endorfine. Endorfine prikkelt het beloningscentrum en beperkt het voelen van pijn. Als iemand heroïne inneemt, wordt die in het lichaam omgezet in morfine. Die morfine imiteert de werking van endorfine. Morfine kan ervoor zorgen dat de afgifte van dopamine niet meer beperkt wordt. Net als cocaïne levert dat een buitengewoon geluksgevoel op. Daarnaast blokkeert morfine de neurotransmitters die pijnsignalen doorgeven. Natuurlijke endorfine doet dat ook, bijvoorbeeld als iemand gewond is maar toch moet vluchten. De pijn wordt dan verzwakt. Morfine werkt echter langer dan endorfine. Morfine blokkeert daarbij ook nog eens de ontvangers van de pijnsignalen. De pijn wordt helemaal uitgeschakeld. Morfine beïnvloed ook de ademhaling. Die wordt normaal gesproken geregeld door neuronen in de hersenstam, die de hoeveelheid zuurstof en koolstofdioxide in het bloed in de gaten houden. Morfine kan zich hechten aan deze neuronen. Daardoor worden de signalen van deze neuronen onderdrukt en wordt de ademhaling zwakker. Er is sprake van een overdosis als de ademhaling helemaal stopt. Daarnaast remt heroïne de darmwerking en de hoestreflex en simuleert het braakneigingen.

XTC

De werkzame stof in XTC is 3,4-metyleendioxymethamfetamine, ofwel mdma. In de hersenen zorgt mdma voor een verhoogde afgifte van de neurotransmitter serotonine en in mindere mate adrenaline.

• Serotonine is van invloed op je stemming, leervermogen en geheugen.
• Een tekort kan depressie veroorzaken.
• Daarnaast is het stofje betrokken bij slaap/waakritme, eetlust en temperatuursregeling.

Mdma blokkeert de terugkeer van serotonine naar de neuron waar het vandaan komt. Daardoor blijft het tussen het zendende en ontvangende neuron in zitten. Telkens als het in aanraking komt met de ontvanger, wordt er een signaal gegeven. Daarbij zorgt mdma dat er ook nog eens meer serotonine dan normaal vrijkomt. De gebruiker krijgt een heel goed humeur en voelt een sterke verbondenheid met andere mensen. De extra adrenaline zorgt voor een groter uithoudingsvermogen. De nadelen zijn dat de lichaamstemperatuur, slaapgevoelens en het geheugen ontregeld worden. Bovendien kan serotonine in het lichaam opraken. Het lichaam breekt verstuurde serotonine af als deze niet terugkeert naar de eigen neuron.
Uiteindelijk kan er meer serotonine afgebroken worden dan er in de hersenen gemaakt wordt. Als de voorraad opraakt, in de kans op een depressie groot. Antidepressiva bevatten daarom serotonine.

Speed

Amfetamine, ofwel Speed, heeft een oppeppende werking op zowel lichaam als geest. Verhoogde afgifte van de neurotransmitters Dopamine en Adrenaline vormt de basis van de effecten die speed veroorzaakt. Dopamine en Adrenaline zijn beide als neurotransmitters betrokken bij de informatieoverdracht tussen neuronen.

Adrenaline zorgt ervoor dat je je energiek voelt. Het prikkelt dat gedeelte van het zenuwstelsel waardoor je lichaam in een actieve toestand terechtkomt en in staat is tot een grotere fysieke prestatie. De hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur nemen sterk toe. De luchtwegen verwijden zich, spieren krijgen meer zuurstof en spannen zich. Ook de pupillen worden groter. Dopamine wordt afgegeven in het beloningscentrum. Dit systeem koppelt gevoelens van plezier aan bepaalde gedragingen zoals eten, drinken en seks.

Daartoe ben je geneigd deze gedragingen te herhalen. Drugs kunnen het beloningscentrum ook prikkelen en geven daarom gevoelens van genot.
Speed verhoogt de afgifte van Dopamine en Adrenaline. Met behulp van de heropname van eiwitten dringt Speed neuronen binnen. In het axon-uiteinde zorgt speed ervoor dat de neurotransmitter blaasjes al hun Adrenaline/Dopamine moeten loslaten. De neurotransmitters drijven nu via de synaps naar de receptoren op de volgende cel waarna het signaal doorgegeven kan worden.

• De Dopamine of Adrenaline wordt door de heropname-eiwitten teruggevoerd naar het axon. Amfetamine blokkeert dit proces.
• Ook het afbreken van dopamine en adrenaline wordt door de amfetamine geblokkeerd. Hierdoor komen er grote hoeveelheden Dopamine en Adrenaline in de synaps die continu signalen doorgeven. Dopamine prikkelt het beloningscentrum waardoor het gelukzalige gevoel ontstaat.

Aangetoond is dat zenuwen als gevolg van langdurig speedgebruik beschadigen.

• De dopamine axonen verschrompelen.
• De dopamine neuronen raken beschadigt, waardoor het moeilijker wordt plezierige gevoelens te ervaren en depressieve gevoelens ontstaan.

Door het effect van amfetamine op het beloningscentrum kan afhankelijkheid ontstaan. Door afname van de receptoren is er meer speed nodig om de effecten nog te voelen.

Alcohol

De alcohol in drank wordt ook wel ethanol genoemd. Ethanol zwakt de prikkels in de hersenen af. Glutamaat, dat normaal gesproken de signalen versterkt, wordt tegengewerkt en de remmende neurotransmitter GABA wordt juist gestimuleerd.

• Ethanol zorgt ervoor dat glutamaat zich niet meer aan ontvangers kan hechten en dat GABA juist vaker en langer dan normaal op de ontvangers blijft zitten. De beperkte werking van neuronen leidt tot een rustig, ontspannen gevoel. Maar er wordt meer tot rust gebracht dan alleen de gemoedstoestand. Ook het geheugen, de fijne motoriek en vele andere hersenfuncties werken veel langzamer dan normaal.

Aan de andere kant groeit de eetlust en het dopamine-, serotonine-, endorfine- en opiaatgehalte neemt toe, met de bijbehorende geluks- en verdovingseffecten. Waarneer iemand stopt met alcohol drinken, vallen deze effecten weg. De hersenen krijgen moeite om nog geluks- en verdovingsgevoelens tot stand te brengen. De remmingen door GABA werken minder, zodat iemand snel overprikkelt wordt. Rusteloosheid en angst kunnen het gevolg zijn. De stimulatie door glutamaat werkt juist veel beter, ook omdat de hersenen daardoor extra ontvangers aanmaken om de tegenwerking door de alcohol te omzeilen. Slapeloosheid, zweten en een onbereikbaar geluksgevoel doen mensen weer naar de fles grijpen.

Tabak

Tabak bevat duizenden chemische stoffen, maar de belangrijkste daarvan is nicotine. Nicotine bootst in de hersenen de werking van de neurotransmitter acetylcholine na. Die zorgt voor de beweging van de spieren en bevordert de afgifte van dopamine in het beloningscentrum. Nicotine bindt zich aan de ontvangers van acetylcholine en geeft zelf signalen door. Nicotine blijft echter veel langer zitten dan natuurlijke acetylcholine en werkt dus veel intensiever. De ontvangers waar de nicotine zich aan hecht, raken door de overprikkeling tijdelijk ongevoelig. De neuron waar de ontvangers op zitten merkt dat en maakt zelf nieuwe ontvangers aan om nog signalen te kunnen opvangen. Zodra de nicotinetoevoer stopt, worden de ontvangers weer actief. Er zijn dan echter meer ontvangers bijgekomen, waardoor de prikkelingen veel sterker doorkomen. De roker wordt daardoor rusteloos, geïrriteerd of depressief. Zodra er weer nicotine arriveert, worden de ontvangers weer minder gevoelig. De gemoedsrust van de roker keert dan terug. Nicotine stimuleert ook de afgifte van adrenaline. Dat geeft een opgewekt en fit gevoel. Maar waarneer de hoeveelheid nicotine verder toeneemt, verandert die fitheid in kalmte. Ook wordt er meer glucose afgegeven in het bloed en gaat de stofwisseling sneller. Het lichaam denkt daardoor dat er net gegeten is, zodat hongerprikkels afnemen en verwerkt het eten sneller zodat rokers gemiddeld een lager lichaamsgewicht hebben.