Munchausen by proxy: doen alsof je kind ziek is

Munchausen by proxy of het syndroom Von Münchausen by proxy valt onder kindermishandeling of mishandeling: het is het bewust medische hulp zoeken voor derden, terwijl deze persoon niet ziek is. Munchausen by proxy is een psychische stoornis die vaak ontstaat door een eigen verwaarloosde jeugd of een geschiedenis van mishandeling. Artsen herkennen de stoornis vaak niet. Een aantal symptomen geven aan dat het om Munchausen by proxy kan gaan.

Wat is Munchausen by proxy?

Munchausen by proxy, een van de meest gecompliceerde en soms dodelijke vorm van kindermishandeling, maar soms ook dierenmishandeling. Deze psychische stoornis wordt het meest toegepast op kinderen die er het slachtoffer van zijn. In de meeste gevallen is de moeder de dader, maar ook een pleegouder, oma of andere verzorger waarvan het kind afhankelijk is. Minder vaak is de vader de dader, maar vaders houden de moeder soms wel een hand boven het hoofd en grijpen niet in.

Munchausen by proxy is een verlengde versie van het Munchausen-syndroom. Dit zijn mensen die net doen alsof ze ziek zijn. Bij Munchausen by proxy doen mensen net alsof een derde persoon ziek is. Proxy betekent 'plaatsvervanger'. In Nederland is deze stoornis nagenoeg onbekend, waardoor er jaarlijks veel slachtoffers vallen zonder dat de waarheid ooit naar buiten is gekomen. Kinderen die het slachtoffer waren van een Munchausen by proxy-patiënt, lopen een groter risico diezelfde stoornis op latere leeftijd te ontwikkelen.

De oorzaak

Niemand wordt geboren met Munchausen by proxy oftewel MBP. Er is altijd een oorzaak waarom iemand deze stoornis ontwikkelt. Mensen die zelf het slachtoffer waren van Munchausen by proxy, hebben een grotere kans dezelfde stoornis te ontwikkelen. In een gedeelte van de gevallen is dit de oorzaak. Andere oorzaken zijn verwaarlozing of mishandeling in de jeugd. Vaak heeft de patiënt ook een andere stoornis zoals een depressie, het stockholmsyndroom, een angststoornis of narcisme. Soms ligt de oorzaak in het niet goed om kunnen gaan met stress en spanning of het zich niet gewaardeerd voelen.

Doen alsof je kind ziek is

Door de onderliggende oorzaak zoekt de patiënt aandacht, waardering, verzorging en sympathie. Door te doen alsof het (eigen)kind ziek is, krijgt de patiënt de mogelijkheid om met het kind naar artsen en ziekenhuizen te gaan. Er wordt opgekeken tegen artsen en medisch personeel en de patiënt zoekt zoveel mogelijk contact en bevestiging bij artsen. Dat het eigen kind hier het slachtoffer van is, wordt niet ingezien en ontkent.

Vaak heeft de patiënt zelf positieve herinneringen overgehouden aan een arts of medische behandeling. Mensen die voor medische behandeling in aanmerking komen, worden gehoord en er wordt aandacht aan besteed. De patiënt kan een band met de arts opbouwen en voelt zich gewaardeerd als moeder (of verzorger) zijnde. En dat is precies wat we Munchausen by proxy-patiënt zoekt.

Er wordt gedaan alsof het kind ziek is door verschillende artsen te bezoeken met wisselende medische klachten. Soms wordt het kind expres ziek gemaakt door het toedienen van bedorven voedsel, medicijnen of verwondingen toe te brengen. Het kind wordt door de moeder vaak omschreven als een kind met een ontwikkelingsstoornis of een laag IQ. De moeder kan een psychische stoornis bij het kind verzinnen, maar ook een lichamelijke ziekte. Vaak wisselen deze zich af. De moeder is erg meegaand met de artsen en geeft voor ieder onderzoek of operatie direct toestemming. In sommige gevallen dringt de moeder zelfs aan op een operatie. Het kind wordt vaak ondervoed en ontzien van de nodige zorg en liefde. Hierdoor ontstaat er een beeld van een ziekelijk mager kind dat stil en teruggetrokken is.

Waarom het kind meewerkt

Een kind is afhankelijk van zijn of haar ouders en kent vaak een onvoorwaardelijke liefde voor de ouders. Zo ondergaan veel kinderen zware mishandelingen en vertellen dit tegen niemand, uit respect en sympathie voor hun ouders. Een kind dat het slachtoffer is van een Munchausen by proxy-patiënt zal alle medische onderzoeken en behandelingen vaak zonder tegenstribbelen ondergaan. Enerzijds uit sympathie voor de ouder, anderzijds vaak ook uit angst. De moeder kan op het kind inpraten dat het erg ziek is en de medische hulp nodig heeft, of er wordt gedreigd met de dood. De wat oudere kinderen hebben vaak goed in de gaten dat er iets niet klopt, maar ondergaan alles toch gelaten.

Kennis van medische zaken

De moeder die met het kind bij de arts komt, heeft een grote kennis van allerlei medische klachten. Voor de arts is dit vaak een teken dat de moeder zich grote zorgen maakt over het kind en erg meedenkend is. Hierdoor herkennen veel artsen Munchausen by proxy niet. Vaak worden er klachten verzonnen die zo vaag zijn, dat de artsen voor raadsels staan. Diarree, overgeven, niet kunnen plassen, niet eten, hoofdpijn, duizeligheid zijn allemaal verschijnselen die aan heel veel ziekten en stoornissen toegeschreven kunnen worden.

De Munchausen by proxy-patiënt heeft thuis vaak verschillende medische handboeken of zoekt veel informatie op het internet op. Ook zijn er bij deze mensen grote hoeveelheden medicijnen te vinden, allemaal bedoeld voor het kind. De moeder wisselt makkelijk van arts of ziekenhuis wanneer er niet voldoende aandacht wordt besteed aan haar. Opvallend is dat broertjes en zusje vaak ook een vage medische geschiedenis kennen. In een aantal gevallen zijn broertjes of zusjes eerder al overleden als gevolg van een niet nader te verklaren ziekte. Pas wanneer het volgende kind bij artsen verschijnt, worden sommige van deze artsen argwanend. De moeder zal altijd alles blijven ontkennen en zelfs vertellen dat het kind zelf een psychische stoornis heeft. ook berust alles volgens haar op misverstanden.

Munchausen by proxy is te herkennen doordat het kind, zodra het bij de moeder wordt weggehaald, plots genezen is en geen medicijnen of medische hulp nodig heeft. Het kind vertoont weer ziekteverschijnselen zodra het weer teruggebracht wordt bij de moeder. De moeder houdt niet echt van haar kind maar heeft het kind nodig voor haar eigen behoeften. En hier lijdt het kind enorm onder.