Patiëntenzorg: wassen zonder water op bed

Voor de meesten is het een vanzelfsprekendheid dat je jezelf kunt wassen. Helaas is dat niet voor iedereen zo. Sommige patiënten zijn bedlegerig en zijn afhankelijk van een zorgverlener. Als je in het ziekenhuis komt te liggen is lichaamsverzorging een van de belangrijkste taken van een verpleegkundige. Als de patiënt zichzelf niet kan wassen, wordt hij gewassen door één of twee verpleegkundigen in bed. Dit gebeurt tegenwoordig niet altijd meer met water en er zijn speciale doekjes voor, zodat het wassen sneller gaat. Hoe gaat wassen zonder water in zijn werk?

Afhankelijk van hulp met wassen

Niet voor iedereen is het vanzelfsprekend dat hij zichzelf kan wassen. In Nederland zijn er per dag ongeveer 115.000 mensen die zichzelf niet kunnen wassen. Er is ook een groep mensen die zichzelf maar deels kunnen wassen. Dit zijn met name oudere mensen. Voor velen is het een grote stap om hulp te moeten vragen. Als je op bed komt te liggen in een ziekenhuis, ben je afhankelijk van de hulp van een verpleegkundige. Ook al heeft een verpleegkundige al vele blote lichamen gezien, het kan voor de patiënt zeker in het begin schaamte en een ongemakkelijk gevoel geven. Wassen op bed gebeurde vroeger altijd met waskommen met water. Tegenwoordig wordt er meestal gekozen voor wassen zonder water.

Wassen op bed

Het wassen van de patiënt is een belangrijk contactmoment voor de verpleegkundige. In het ziekenhuis wordt de patiënt meestal in de ochtend gewassen. Afhankelijk van de mobiliteit, wordt er gekozen voor wassen aan de wastafel, in de douche of in bed. Een bedlegerige patiënt kan zichzelf niet wassen en het wassen moet op bed plaatsvinden. Normaal gesproken wordt de patiënt op bed door één of twee verpleegkundigen gewassen. Er wordt gebruik gemaakt van een waskom, washandje en een handdoek. Verder wordt er zeep en bodylotion gebruikt en zonodig wordt het bed verschoond. Het lichaam wordt per lichaamsdeel in een aantal handelingen gewassen: het wordt ingezeept, afgespoeld, afgedroogd en ingesmeerd met bodylotion.

Hoe gaat het in zijn werk

De verpleegkundige begint met het ontkleden van het bovenlichaam en was meestal in de volgende volgorde: gezicht, hals, armen, borstkas, buik en rug. Daarna wordt het bovenlichaam weer aangekleed en zal het onderlichaam worden ontkleed. Ook het water wordt ververst en er wordt een nieuw washandje gebruikt. De geslachtsdelen worden afgedekt met een handdoek. Dan worden de benen, billen en geslachtsdelen gewassen. Voor de billen en geslachtsdelen wordt een nieuw washandje en water gebruikt. Deze manier van wassen wordt al eeuwenlang toegepast. De laatste jaren wordt er steeds vaker gekozen voor een nieuwe methode: wassen zonder water.

Wassen zonder water

Dit wordt ook wel verzorgend wassen genoemd. Bij deze methode is geen waskom, washandjes, zeep en handdoeken nodig. Er wordt gebruik gemaakt van kant-en-klare wegwerpwashandjes of wegwerpdoekjes die een speciale lotion bevatten om het lichaam te reinigen. Deze doekjes en washandjes zijn verpakt per acht stuks en met voor elk lichaamsdeel kan er een washandje of doekje worden gebruikt. De volgorde is als volgt:

• Gezicht, hals en borst
• Armen en oksels
• Voorzijde onderlijf
• Benen
• Rug
• Onderlijf achterzijde

De verpakking met acht stuks is standaard, maar er zijn ook verpakking die zes stuks bevatten. In dat geval worden beide armen en benen met één doekje of washandje gewassen. De lotion die het doekje bevat verdampt snel, waardoor het afdrogen met een handdoek niet meer nodig is. Het doekje werkt huidverzorgend en heeft een vochtinbrengende werking. Soms worden de doekjes verwarmd zodat het wassen aangenamer is. De verpleegkundige kan op deze manier veel sneller en met minder inspanning een patiënt wassen.

De voordelen

Voor een patiënt die bedlegerig is, is deze methode van wassen erg geschikt. Het is comfortabeler dan het wassen met een waskom, het gaat sneller en is daardoor minder vermoeiend voor de patiënt. De patiënt hoeft minder vaak bloot te liggen en het is fysiek minder belastend. Voor dementerende ouderen is deze wasmethode een uitkomst. Zij zijn vaak onrustig en weigeren onder de douche te gaan. Het wassen zonder water kan ook thuis geschikt zijn als de patiënt na het verlaten van het ziekenhuis nog op bed ligt. Ook voor de (mantel)verzorger kan het prettiger zijn, omdat het wassen sneller gaat zonder dat het beddengoed nat wordt.

Hygiëne

Het wassen met deze doekjes is hygiënischer. Bij elk nieuw lichaamsdeel wordt een nieuw doekje of washandje gebruikt. Bij het traditionele wassen worden er meestal twee tot drie washandjes voor het hele lichaam gebruikt. De waskommen zijn niet persoonsgebonden en er kunnen wat zeepresten en vuil in achterblijven. De kans om infecties, zoals ziekenhuisbacteriën te verspreiden is verkleind.