Tuberculose: wat is tbc?

Tuberculose (tbc) is een bacteriële infectieziekte die vooral in de longen voor komt. De bacterie kan echter ook op andere plaatsen in het lichaam voor komen. Als de ziekte niet of niet goed genoeg behandeld wordt, kan het dodelijk zijn. Behandeling van tuberculose duurt minimaal zes maanden en bestaat uit een mix van verschillende antibiotica.

Wat is tuberculose?

Tuberculose is een infectieziekte die wereldwijd voor komt. Jaarlijks zijn er negen miljoen mensen die de ziekte krijgen en meer dan één miljoen van hen komen te overlijden. In Nederland zijn deze cijfers respectievelijk duizend en vijftien.

De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie die ontstekingen veroorzaakt in het lichaam. De longen worden het meeste aangetast, maar ook andere delen van het lichaam kunnen door de ziekte beschadigd worden. Denk hierbij aan lymfeklieren, gewrichten, botten en de hersenen.

Ziekteverschijnselen

De meeste mensen die besmet zijn met tuberculose worden nooit ziek. Mensen die wel ziek worden, ervaren de symptomen pas zes weken tot jaren na de besmetting. Symptomen van tbc zijn:

Hoesten (soms met bloed in het speeksel)
Nachtzweten
Koorts
Vermoeidheid
Gewichtsverlies

Sommige mensen hebben geen of weinig klachten. Als je vermoedt dat je tuberculose hebt, kun je het beste contact opnemen met de huisarts. Deze kan je doorverwijzen naar het ziekenhuis voor een röntgenfoto. Ook wordt er een Mantoux-test gedaan. Dit houdt in dat een deel van de tuberkerbacil onder de huid gespoten wordt. Als je huid na een paar dagen rood en gezwollen wordt, betekent dit dat je afweerstoffen hebt en dat je in het verleden contact hebt gehad met de bacterie. Het kan echter ook betekenen dat je tegen tbc bent ingeënt.

Besmetting, behandeling en preventie

Besmetting
Tuberculose komt vooral voor in Azië, Zuid-Amerika en Afrika. Ook in enkele Oost-Europese landen komt tuberculose nog voor (zie voor meer informatie hierover de site van het RIVM). De bacterie die tbc veroorzaakt is mycobacterium tuberculosis. Tuberculose wordt in de meeste gevallen door de lucht verspreid door een patiënt met longtuberculose. Vroeger kon de ziekte ook overgedragen worden via de melk van besmette koeien. Tegenwoordig komt deze vorm in Nederland niet meer voor doordat Nederlandse koeien vrij zijn van de bacterie. Ook de pasteurisatie van melk draagt eraan bij dat besmetting via melk niet meer mogelijk is.

Behandeling en preventie
Bij de meeste Nederlandse patiënten wordt tbc vastgesteld door longartsen en andere ziekenhuisspecialisten. De GGD is verantwoordelijk voor onder andere screening en bestrijding. Hierdoor wordt ongeveer twintig procent van de patiënten met tuberculose gevonden. Tbc kan in Nederland goed behandeld worden met een mix van antibiotica. Zonder behandeling word je steeds zieker en kun je uiteindelijk overlijden. Om de bacterie zo snel en volledig mogelijk uit te schakelen, moeten de medicijnen minimaal zes maanden ingenomen worden.

In het westen komt tbc nog nauwelijks voor, in tegenstelling tot Afrikaanse landen. Bij het aanvragen van een visa, bijvoorbeeld naar Zuid-Afrika, moet je daarom documenteren dat je geen tbc hebt. Als je van plan bent om langer dan 12 maanden naar een land met tbc te reizen, wordt aangeraden om je te laten vaccineren tegen tbc. Kinderen van wie minimaal één ouder uit een land komt waar tbc nog veelvuldig voorkomt, worden in Nederland standaard gevaccineerd.

Tuberculose in de geschiedenis

Inentingen, antibiotica en een hogere levensstandaard hebben er voor gezorgd dat tbc in het westen nog maar weinig voor komt. Tot 1945 was dit wel anders: toen was tbc een ziekte die nog geregeld voorkwam en veel slachtoffers maakte. De sterfte van tbc was toen, relatief gezien, drie maal zo hoog als nu.