Probleem of stoornis: Paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Mensen met deze stoornis staan buitengewoon wantrouwend tegenover hun medemens. In elke nieuwe situatie en relatie brengen ze een argwanende manier van denken en zich gedragen mee en ze interpreteren de bedoelingen van anderen steevast op de negatiefst mogelijke wijze.

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Voortdurend tussen de regels door lezend ontdekken ze tegengestelde betekenissen achter ogenschijnlijk onschuldige opmerkingen. Ze zijn ook uiterst kritisch, geven anderen de schuld van hun eigen falen, en accepteren geen kritiek voor hun eigen fouten.

Dikwijls wordt de betrokkene verteerd door twijfels over de trouw en betrouwbaarheid van zijn echtgeno(o)t(e), vrienden of familie. Een man wordt bijvoorbeeld beslopen door het bange gevoel dat zijn vrouw weleens een affaire zou willen beginnen en kan deze gedachte maar niet van zich a&etten, in weerwil van haar oprecht gemeende liefdesuitingen en heftige ontkenningen van een interesse in die richting. Hij zeurt haar onafgebroken aan het hoofd over de meest onnozele en intieme details van al haar vroegere relaties, vraagt of ze allerlei kennissen en filmacteurs aantrekkelijk vindt, wil weten hoe ze haar tijd doorbrengt, vraagt zich af met wie ze belt en kijkt haar tas en kleren na op belastend bewijsmateriaal.

Voortgedreven door een heftige jaloezie en angst voor verraad tracht deze moderne Othello het doen en laten en de vriendschappen van zijn vrouw van Atot Z in de gaten te houden. Uiteindelijk komt zijn vrouw inderdaad in opstand op een manier die ons volstrekt begrijpelijk toeschijnt, maar in zijn ogen bewijst dat zijn angst gegrond was en dat ze hem altijd ontrouw is geweest.

Er is sprake van een sterke neiging om grieven te koesteren, bewijzen van onrechtvaardige bejegening te verzamelen en zich te wentelen in het gevoel dat anderen de betrokkene ernstig emotioneel lijden aandoen. Een vrouw gelooft bijvoorbeeld dat ze de langverwachte loonsverhoging niet heeft gekregen omdat haar collega’s hebben samengespannen om haar zwart te maken.

Ze denkt dat haar leidinggevende haar opzettelijk opdrachten geeft die weinig perspectieven bieden om haar uiteindelijk te kunnen ontslaan. Ze kan niemand in vertrouwen nemen, uit angst dat alles wat ze zegt tezijnertijd tegen haar zal worden gebruikt. Omdat aldus niemand haar misvattingen kan ontkrachten, nemen haar angsten in de eenzaamheid van een toenemend isolement toe. Ze stelt zich strijdlustig op en reageert meteen met een tegenaanval op wat zij als steeds vernederender beledigingen en een reële lichamelijke bedreiging ziet. Wanneer ze zich niet onomwonden vijandig gedraagt, is ze gemelijk, op haar hoede en toont ze nauwelijks enige tie, en ze legt zich er stoïcijns bij neer dat men haar discrimineert.

Het zal niemand verbazen dat deze houding en manier van doen angst en vijandigheid bij haar collega’s oproepen, die het steeds prettiger gaan vinden als ze zo min mogelijk met haar te maken hebben. Hun afstandelijkheid bevestigt haar overtuiging dat niemand haar mag en dat iedereen haar tegenwerkt.

Wanneer men u vraagt uzelf te beschrijven, beroept u zich op uw vermogen bedrog en kwade wil bij uw vrienden en relaties te ontmaskeren. Het leven is én gevecht tegen de bierkaai om u staande te houden te midden van ongunstige omstandigheden en de vijandige bedoelingen van de mensen om u heen. U moet niets hebben van mensen die anders zijn dan u en voelt zich aangetrokken tot sekten of militante groeperingen die uw ideeën en vooroordelen onderschrijven.

Diagnose volgens de DSM IV

U vertoont een patroon van overheersend wantrouwen en achterdocht ten aanzien van de motieven van anderen. Dit patroon blijkt uit het feit dat u minstens vier van de volgende slecht aangepaste eigenschappen ten toon spreidt:

• U verdenkt anderen er zonder goede reden van dat zij u uitbuiten of bedriegen.
• U wordt geheel in beslag genomen door ongerechtvaardigde twijfels ten aanzien van de trouw of betrouwbaarheid van uw vrienden, collega’s of studiegenoten.
• U kunt anderen niet in vertrouwen nemen omdat u bang bent dat deze informatie valselijk tegen u gebruikt zal worden.
• U ontwaart een verborgen denigrerende of bedreigende boodschap in onschuldige opmerkingen of gebeurtenissen.
• U blijft grieven jarenlang koesteren en kunt vroegere beledigingen, kwetsingen of kleineringen maar niet vergeten.
• Bij elke kleine of ingebeelde aanmerking op uw karakter of reputatie slaat u meteen terug.
• U maakt zich voortdurend zorgen of uw echtgeno(o)t(e) of partner u niet ontrouw is (geweest).