Placebo: medicijn kan genezen door suggestie

Een placebo is een medicijn zonder werkzame bestanddelen, dat desondanks kan genezen door suggestie. Het bevat alleen vulstoffen zoals lactose en zetmeel. Het best genezen rode pillen en spuiten in de bloedbaan, alleen dán werkt medicijn. Psychologisch uiteraard. De patiënt wil immers bedrogen worden. Als men echt zou weten welk medicijn artsen altijd voorschrijven, zou menige kwaal lang niet zo voorspoedig genezen.

Genezen zonder medicijn absurd

Ieder van ons herkent dit vast wel. De collega arriveert merkbaar geïrriteerd op kantoor. Ze had pijn aan schouder, taille en knieën en eigenlijk ook aan de hele wervelkolom. En voortdurende hoofdpijn. En wat heeft "die kwakzalver" – dat zijn háár woorden - gedaan? Hij heeft haar geadviseerd om te ontspannen en af te wachten, waarna de klachten vanzelf voorbij zullen gaan. Niet eens een recept heeft hij haar gegeven.

Alleen poeders, pillen en injecties genezen

De arts in kwestie had beter aan een oude dokterswijsheid kunnen denken: “Als patiënten op meer dan drie plekken tegelijk pijn hebben, dan heeft dat óf te maken met een ongeval, óf is het psychisch". Maar hoe dan ook, hij heeft verkeerd gehandeld. Juist in moeilijke momenten als deze mag men een hulpzoekende niet aan zijn lot overlaten, maar moet men hem op zijn minst poeders of pillen meegeven en in hardnekkige gevallen meteen een injectie toedienen.

Het arsenaal dat een moderne arts tegenwoordig ter beschikking staat, heeft op patiënten eenzelfde uitwerking als de glinsterende parels en kettingen in vroeger tijden op inboorlingen. We voelen ons gepaaid en het gaat ons onmiddellijk beter.

Wat telt is de kleur van de pillen

Nee, dán een pluim voor de arts die mijn collega opzocht en haar een injectie in de bil gaf van een formaat zoals men die alleen in de cabaretwereld kent. Vervolgens schreef hij haar de meest kleurrijke capsules voor die er bestaan, éénmaal daags in te nemen. Dié man is op de hoogte van de huidige stand van de wetenschap. Want artsen weten onderhand precies hoe cruciaal de symbolische kracht van hun daden is voor het welslagen van de behandeling.

En spuiten zijn beter dan pillen

Van de patiënt uit bezien zijn spuiten trouwens beter dan pillen, ook al gaat het in beide gevallen om dezelfde suikeroplossing. En zoals placebo-onderzoekers hebben ontdekt, is de werking van tabletten erg afhankelijk van het design. Patiënten vertrouwen capsules en dragees veel meer dan tabletten. En grotere pillen werken beter dan kleine. Zelfs de kleur speelt een belangrijke rol: rode, oranje en gele tabletten worden beschouwd als stimulerend, groene en blauwe als kalmerend.

Injectie liefst rechtstreeks in de bloedbaan

Ook voor het spuiten bestaat er een duidelijke hiërarchie:

• Subcutane injecties, dat zijn prikjes direct onder de huid, zijn iets voor watjes. Doen nauwelijks pijn en worden niet zo effectief geacht als spuiten die dieper gaan.
• Uitermate werkzaam zijn naar het oordeel van de patiënt daarom spuiten in de spier. Die zijn vaak pijnlijk en moeten alleen al daarom helpen.
• Of injecties direct in de bloedbaan.

Placebo: houdbaarheidsdatum is bepalend

In veel landen doen artsen hun voordeel met deze wetenschap. In de VS toonde onlangs een studie aan dat meer dan de helft van de internisten regelmatig een placebo voorschrijft. Ze gebruiken daarvoor echter niet alleen suikeroplossingen, maar ook antibiotica, kalmeermiddelen en pijnstillers, kortom alles wat kort tegen het einde van de houdbaarheidsdatum aanzit.

Met zorg gekozen placebo 's werken ook bij de psycholoog

Misschien kunnen met zorg gekozen placebo's ook op de gele sofa voor niet verwachte therapeutische successen zorgen. Het eerste proefkonijn zou de collega kunnen zijn die zijn onschuldige verkoudheid door middel van zelfdiagnose al had toegeschreven aan (in deze volgorde):

• longkanker;
• astma;
• en allergische shockaanvallen.

De behandelaar zou hem duidelijk kunnen maken dat hij aan een milde vorm van zomergriep lijdt, die louter seizoensgebonden is en snel zal verdwijnen. Hij zal perplex staan, het voor het seizoen inderdaad best fris vinden en voldaan zijn biezen pakken. Bij hém moet het kunnen werken.