Alzheimer krijgen wanneer je in het buitenland woont

Het is al erg genoeg wanneer de ziekte van Alzheimer je treft, maar als je deze ziekte krijgt terwijl je in het buitenland woont, waar je in een andere taal met je partner spreekt en waar ze jou taal nagenoeg helemaal niet spreken, dan wordt het een heel moeilijk verhaal. Nog net te doen in het beginstadium van Alzheimer, bijna onhoudbaar wanneer de patiënt in een gevorderd stadium komt en niet te doen wanneer de patiënt moet worden opgenomen, of hulp in huis nodig heeft.

De ziekte

Alzheimer is een vorm van dementie en komt meestal voor op oudere leeftijd. Hoewel de vroege vorm van Alzheimer al tussen het dertigste en zestigste levensjaar kan voorkomen, neemt het risico toe naarmate men ouder wordt. Er wordt geschat, op basis van bevolkingsonderzoek, dat er in Nederland 179.000 patiënten met dementie zijn. De meest voorkomende vorm van dementie is Alzheimer. Vijfenzestig procent van de mensen met dementie lijdt aan Alzheimer.

Alois Alzheimer

De ziekte van Alzheimer is genoemd naar Alois Alzheimer, een Duitse psychiater, die zich heeft gespecialiseerd in neuropathologie. Alzheimer is een degeneratieve aandoening van de hersenen, dit wil zeggen dat het orgaan vermindert of dat de functie afneemt. Dit gebeurt vaak in hoog tempo en men kan dit merken aan verschillende symptomen.

Het ziektebeeld

Een neuroloog stelt vast of iemand Alzheimer heeft door middel van geheugentesten, een uitgebreide medische anamnese, met andere woorden wat een patiënt zijn arts aan medische voorgeschiedenis kan vertellen en door gesprekken met de familie. Het kenmerk van de ziekte is een voortschrijdende achteruitgang van de psychische functies. Het begint met geheugenstoornissen, dit merkt men doordat nieuwe informatie niet meer wordt opgenomen, het kortetermijngeheugen werkt niet meer naar behoren. Een voorbeeld hiervan is dat de persoon meerdere malen per dag hetzelfde vraagt en afspraken vergeet. Alle informatie die in het verleden is opgeslagen wordt nog wel herinnerd door de persoon, bijvoorbeeld herinneringen aan vroeger. Later kunnen er ook gaten in het langetermijngeheugen vallen.

Meer symptomen

Er ontstaan visueel ruimtelijke stoornissen. De persoon met Alzheimer kan de tafel niet meer dekken en verdwaalt wanneer hij alleen op straat loopt. Later kan een patiënt normale handelingen niet meer uitvoeren zoals zich aan- en uitkleden, ook gaat de persoonlijke hygiëne eronder lijden wanneer de persoon zichzelf niet meer kan verzorgen. Langzaamaan trekt de patiënt zich terug, het nemen van initiatief neemt af, hij verliest zijn interesse in de omgeving en hij wordt onverschilliger. Al in een vroeg stadium van Alzheimer ontstaan taalstoornissen, men kan bepaalde woorden niet meer zo snel vinden, men begrijpt niet meer wat anderen hen vertellen en het aantal woorden dat men kan produceren neemt af.

In het buitenland

Je kunt je voorstellen dat een Nederlandse Alzheimerpatiënt, die in Griekenland woont en de taal niet spreekt, een probleem heeft. Wanneer je daaraan toevoegt dat deze patiënt getrouwd is met een Griekse partner die geen Nederlands spreekt, zul je begrijpen dat er een nog groter probleem ontstaat. De partners communiceren al jaren in het Engels dat zij beiden heel goed spraken en lazen. Maar sinds de Nederlandse partner, aan Alzheimer lijdt gaat het met de communicatie niet zo best. Ook al doordat een Alzheimerpatiënt in zijn eigen taal een taalstoornis heeft: hij vergeet woorden in zijn eigen taal, hij begrijpt in zijn eigen taal niet meer zo goed wat een ander bedoelt. Ook als hij de taal van het land waar hij is gaan wonen wel had begrepen, dan was hij waarschijnlijk meer dan de helft van deze taal al vergeten in het beginstadium van de ziekte van Alzheimer. Zelfs het Engels, dat deze patiënt al bijna net zo lang als zijn eigen taal spreekt en schrijft, is hij nu grotendeels vergeten.

Wat te doen?

Het communiceren met de partner vergt enorm veel energie. Vaak vergeet de patiënt dat de partner geen Nederlands spreekt en wordt boos wanneer deze hem niet begrijpt. De partner kan ook geen hulp inroepen want in Griekenland is geen Nederlandstalige hulp. De patiënt is de hele dag samen met zijn partner en heeft daardoor weinig stimulatie door middel van sociale contacten. Er is ook geen stimulatie door bijvoorbeeld het oplossen van puzzels of andere spellen waarbij de hersenen geactiveerd worden. Zo versnelt de achteruitgang door gebrek aan stimulatie. De partner doet wat in haar macht ligt en neemt de Alzheimer patiënt mee naar gelegenheden waarin hij met mensen in contact komt die zijn taal spreken. Zij probeert hem te stimuleren om te lezen, iets wat hij altijd graag heeft gedaan. Zij betrekt hem bij het wegzetten van de boodschappen of bij het aansteken van de open haard. Ook heeft zij een Nederlandse aangetrokken die regelmatig wandelingen met de patiënt maakt.

Hoe nu verder?

De vooruitzichten zijn niet positief. Wanneer het probleem zo groot wordt dat de Alzheimerpatiënt niet langer thuis kan wonen, moet hij uit huis worden geplaatst. Voordat het zover is kan er eerst nog iemand in huis worden gehaald, die de hele dag aanwezig is. Maar waar vind je, in Griekenland, een Nederlands/Grieks sprekende verpleeghulp die daartoe bereid is. Daarna pas de volgende stap, het uit huis plaatsen van de patiënt. Thuis waar zijn partner al meer dan achttien jaar zijn hele leven is, blijkt het zeer moeilijk om een uurtje zonder deze partner te vertoeven. Wanneer de partner iemand in huis heeft gehaald om de patiënt gezelschap te houden worden steeds weer dezelfde vragen gesteld: wanneer de partner terugkomt of waar deze naartoe is gegaan. Het huis wordt keer op keer doorzocht, er wordt op het balkon gekeken of zij er al aankomt. De deur naar de gang waar de lift is wordt geopend steeds wanneer de patiënt de lift hoort. Bij het opnemen van de telefoon wordt door de patiënt, in het Nederlands, aan de meestal Griekse beller meegedeeld dat hij niet weet waar zijn partner is. Bij het gaan van de bel rent de persoon met Alzheimer naar de deur om open te doen en is vreselijk blij zijn partner daar te zien.

Uit huis plaatsen

Je begrijpt dat het uit huis plaatsten van deze patiënt geen makkelijke keuze is voor de partner. Ook al doordat de patiënt met geen mogelijkheid in Griekenland zou kunnen blijven wanneer dat zou gebeuren. Zodat de partner zich gedwongen ziet om haar man met Alzheimer terug te sturen naar Nederland, waar hij in een tehuis voor mensen met Alzheimer kan worden geplaatst. Zij zal hem, dat zal duidelijk zijn, niet regelmatig kunnen bezoeken. Het breekt het hart van de partner wanneer zij aan deze enige oplossing op de lange termijn denkt. De partner vraagt zich af hoe zij hem dat aan kan doen. Het enige dat zij altijd heeft gewild was samen met deze man oud worden.

Tot slot

Oplossingen voor het probleem Alzheimer zijn er vooralsnog niet. Een oplossing voor deze specifieke situatie is er ook niet. Het voorkomen van deze problemen is misschien wel mogelijk. Een mogelijkheid zou zijn om, wanneer je een partner hebt die niet dezelfde taal spreekt als jij, deze taal alsnog te leren. Leer beide de taal van je anders sprekende partner zodat je, wanneer je partner onverhoopt Alzheimer mocht krijgen, zijn of haar taal spreekt.