Zwangerschap en werk

Als je erachter komt dat je zwanger bent, verandert er ineens een heleboel. Als je daarnaast ook nog een baan hebt, komen daar ook nog een aantal vragen bij, zoals: 'wanneer moet ik mijn werkgever inlichten', 'wat gaat er allemaal veranderen' en 'wat zijn mijn rechten als ik mijn dagelijkse taken niet goed meer kan uitoefenen'? Hoewel sommige rechten en plichten afhankelijk zijn van je werkgever, zijn een aantal dingen ook voor iedereen gelijk en kun je al een goede indicatie krijgen van waar je recht op hebt, als je de algemene regels doorleest.

Wanneer licht je je werkgever in?

Als je erachter komt dat je zwanger bent, hoef je het niet gelijk aan te kondigen bij je werkgever. Wettelijk gezien moet je je werkgever uiterlijk 3 weken voordat je met zwangerschapsverlof gaat inlichten. Echter, het is wel aan te raden om iets wat eerder te doen. Mensen zouden er meer begrip voor hebben als je iets rustiger aan moet gaan doen en je werkgever kan alvast opzoek gaan naar een vervanger. Voor de administratie moet je een verklaring regelen bij je verloskundige.

Risico’s op je werk

Je werkgever moet jou inlichten over de risico’s van jouw zwangerschap en de mogelijke gevaren voor jezelf en het ongeboren kind die jouw werkzaamheden wellicht teweeg kunnen brengen. Het kan zijn dat je regelmatig zwaar lichamelijk werk moet doen (zoals sommige mensen in de zorg), of dat je zo nu en dan met gevaarlijke stoffen werkt (in een laboratorium bijvoorbeeld). Dit zou gevolgen kunnen hebben voor je ongeboren kind of voor de zwangerschap en daarom zou je misschien met bepaalde werkzaamheden moeten stoppen of bepaalde hulpmiddelen moeten gebruiken. De maatregelen hangen helemaal af van het soort werk dat je doet en de gevaren die je zou kunnen lopen.

Rechten en plichten

Wanneer je je werkgever vertelt dat je zwanger bent, mag je niet zomaar worden ontslagen. Wel mag je werkgever besluiten om je contract niet te verlegen als je geen vaste baan hebt, maar op contractbasis werkt. Je zou dit kunnen aanvechten met een rechtszaak als je duidelijk kan maken dat je contract niet wordt verlengd vanwege je zwangerschap, maar dit is geen gemakkelijk proces.

Daarnaast gelden er een aantal regels omtrent de rechten die je hebt terwijl je zwanger bent.

• Tot 6 weken na je verlof mag je niet worden ontslagen. Echter, als er andere, dringende, redenen zijn waardoor je op staande voet ontslagen wordt die niet gerelateerd zijn aan je zwangerschap (zoals een grove overtreding of het failliet gaan van het bedrijf waar je werkt), geldt dit niet.
• Je werkgever moet accepteren dat je geen overuren maakt en geen lichamelijk zwaar werk doet. Als je normaal gesproken wel aan de orde was en er is geen minder zwaar werk dat je zou kunnen uitoefenen, kan je werkgever je tijdelijk vrijstelling geven.
• Tijdens je zwangerschap heb je recht op aangepaste werkuren en rusttijden. Als je na je verlof weer aan het werk gaat, heb je ook recht op extra pauzes en tijd om borstvoeding te geven of om te kolven. Deze extra tijd bedraagt maximaal 1/8e van je werkdag (dus als je 8 uur per dag werkt, heb je 1 uur daarvan extra tijd om pauze te nemen.
• Als je na je zwangerschapsverlof weer naar het werk terug keert, heb je het recht om je oude functie weer te beoefenen. Als dat niet mogelijk is, moet je werkgever je functie aanbieden met gelijkwaardige arbeidsvoorwaarden.
• Als je na het aflopen van je zwangerschapsverlof niet in staat bent om te werken, omdat je door complicaties nog niet fit genoeg bent om aan de slag te gaan, kun je voor een langere periode een uitkering krijgen. Dit is 100% van je loon en duurt maximaal een jaar. De reden waarom je niet kunt werken moet wel gerelateerd zijn aan je zwangerschap.

Tijdens je zwangerschapsverlof bouw je gewoon je vrije dagen op, ook tijdens het eerste halve jaar van een eventueel verlengd verlof). Als je na je zwangerschapsverlof weer terug komt heb je ook de nodige rechten:

Tijd voor kolven en borstvoeding

Tot 9 maanden na de bevalling mag je de tijd nemen om op het werk te kolven of om je kind borstvoeding te geven. Hiervoor mag je maximaal een kwart van je werktijd de tijd nemen (dus als je normaal gesproken 8 uur werkt, is dat 2 uur de tijd voor kolven en borstvoeding geven).

Aparte ruimte voor borstvoeding en kolven

Op bijna elke werkplek zijn er aparte ruimtes aanwezig waar je gebruik van kunt maken als je de tijd wilt nemen om borstvoeding te geven of om te kolven. Je hebt er recht op om van deze kamers gebruik te maken, ook als je eventjes wilt uitrusten. Meestal staat er in zo'n kamer een bed, of een bank of prettige stoel.

Regelmatige werk- en rusttijden

Tot 6 maanden na de bevalling heb je recht op regelmatige werk- en rusttijden, net zoals wat je tijdens de zwangerschap had. Ook heb je het recht om overwerk te weigeren en heb je recht op extra (doorbetaalde) pauzes tot maximaal 1/8e van de werktijd.

Ouderschapsverlof

Als moeder (en als vader) heb je het recht om ouderschapsverlof op te nemen, als je minstens 1 jaar in dienst bent ben je huidige werkgever. Je hebt recht op 13 weken aan ouderschapsverlof (onbetaald verlof) en met je werkgever kun je overleggen hoe je die gaat opnemen (dat kan bijvoorbeeld door 1 dag per week in een bepaalde periode op te nemen). Een addertje onder het gras is wel dat je in 2014 per opgenomen uur een bepaald bedrag kon terugkrijgenvan de overheid. Vanaf 2015 krijg je niks meer terug en is het dus volledig onbetaald verlof.

Zorgverlof

Ook is er de mogelijkheid om zorgverlof op te nemen. Dit is twee keer het aantal uren dat je per week werkt, binnen een periode van 12 maanden. De werkgever is verplicht om minimaal 70% van het salaris door te betalen (dat kan per werkgever verschillend zijn).

Langdurig verlof

En dan is er ook nog de mogelijkheid om langdurig verlof op te nemen om bijvoorbeeld voor een langdurig ziek kind te zorgen. Dit verlof is zes keer het aantal uren dat je per week werkt. In overleg met de werkgever bepaal je hoe lang en verspreid over hoeveel weken het langdurige verlof wordt opgenomen (minimaal 6 volledige weken tot maximaal 18 weken waarin je een derde van je werkweek verlof neemt). De werkgever betaalt dit verlof niet door, hoewel je wel vakantiedagen opbouwt. Je kunt er maar beter wel rekening mee houden dat deze vorm van verlof gevolgen kan hebben voor je pensioenopbouw, tegemoetkoming van kinderopvang en eventuele andere betalingsregelingen.

Deze regels zijn in sommige gevallen niet voor alle werkgevers exact gelijk, maar geven wel een indicatie over wat er mogelijk is. De precieze details kun je zelf op je werk even nalezen of navragen.