Lichaamsweetjes

Hoe snel groeien nagels, wat is nagelkunst of nail- art? Wat zijn sproeten? Wat is een blauwe plek? Waarom heeft de één kroeshaar en de ander krullend of sluik haar? Hoe snel groeit haar nu eigenlijk? Hoe komt er een korstje (roofje) op een wond? Waarom kan een koude sleutel of ijs in je nek een bloedneus stoppen? Waarom krijg je grijs haar als je ouder wordt? Boeiende weetjes over gewone lichaamsfuncties die zo vanzelfsprekend lijken, maar eigenlijk heel bijzonder zijn.

• Wat zijn sproeten?
• Hoe snel groeien nagels?
• Wat is een blauwe plek?
• Hoe snel groeit haar eigenlijk?
• Waarom krijgen we grijs haar als we ouder worden?
• Wat gebeurt er als er een korstje ontstaat op een wondje?
• Waarom kan een koude sleutel of ijs in je nek een bloedneus stoppen?
• Waarom hebben sommige mensen kroeshaar en andere sluik of krullend haar?

Wat zijn sproeten?

Sproeten (ephelide) zijn kleine kleurvlekjes in de huid en een opeenhoping van melanine onder de huid. De bruine kleur komt op dezelfde manier als gewoon bruin worden door de zon, echter de verdeling van melanine is niet egaal en dat laat zich zien in een sproet. Sproeten worden dus zichtbaar als de huid aan zonlicht wordt blootgesteld, omdat het kleine huidplekjes zijn die eerder bruin worden dan de huid er omheen, door de melanine. Roodharige mensen hebben relatief vaker meer sproeten. Op zich kunnen sproeten geen kwaad en zijn ook geen echte afwijking of huidaandoening. Wel blijken mensen met veel sproeten een iets groter risico te lopen op huidafwijkingen, zoals een melanoom (vorm van huidkanker met melaninebevattende pigmentcellen).

Hoe snel groeien nagels?

Nagels groeien ongeveer 0,1 mm per dag, dit is tussen de 2,5 en 5 centimeter per jaar. Bij mannen groeien nagels iets sneller dan bij vrouwen. Als je ze knipt, vervangen vinger- en teennagels zich ongeveer elke 6 maanden. Een nagel heeft circa 6 tot 8 maanden nodig om weer helemaal opnieuw aan te groeien. Zonder knippen groeien de nagels door. Bij de meeste mensen breken ze echter wel vanzelf af. Maar als ze wel helemaal doorgroeien, kunnen ze een lengte van om en nabij de 60 centimeter bereiken. De nagels krommen zich als ze erg lang worden, waardoor het moeilijk wordt om dingen op te pakken (of b.v. te typen). De functie van de nagels is bescherming van de zenuwuiteinden in de toppen van je vingers zodat er geen eelt ontwikkelt op de vingertoppen.

Verder heeft de nagel een nagelriem (huidrandje dat op de nagel aansluit) en een nagelbed (roze gedeelte van de nagel). De nagelplaat oftewel de zichtbare bovenkant heeft 3 lagen:

• Hoornlaag of schubbenlaag. Dit is de bovenste laag die bij uitdroging loskomt, hetgeen ook wel splijtende nagel of splijtnagel wordt genoemd
• Keratinelaag of sponslaag. Deze laag neemt alle voedingsstoffen op en houdt tevens vocht en vet vast
• Epitheellaag of onderste laag. Dit is waar de nagelwal aan is bevestigd, die aan de zijkant van de nagelplaat zit.

Nagelkunst Nailart. De nagel staat de laatste tijd meer in de belangstelling dan ooit. Hoewel m.n. vrouwen al langer hun nagels opsieren met nagellak of kunstnagels, is er nu nagelkunst of nailart ontstaan: van kunstnagel naar nagelkunst. Er zijn tegenwoordig vele nailstudio’s waar ze echte nagelkunstwerkjes maken.

Wat is een blauwe plek?

Je krijgt een onderhuidse blauwe plek (kneuzing), ook wel bloeduitstorting of hematoom genoemd, als iets je behoorlijk ter plekke raakt. Het wordt daar dan eerst rood , daarna diverse andere kleuren, later blauw en het doet ook zeer. Er ontstaat namelijk een kleine bloeding onder de huid en het bloed donkert daarna op. Door het uitwendige stoten, treedt er namelijk een kneuzing van bloedvaatjes op, waardoor bloed in het weefsel lekt. Dit wordt door het lichaam weer afgebroken. De plek verandert van kleur, wordt eerst rood, soms blauwig, soms geel of paars. Dit komt door het afgebroken hemoglobine. Hemoglobine is een eiwit in het bloed (bloedcellen). Doordat het afgebroken hemoglobine omgezet wordt in gele pigmenten, geeft de plek tezamen met de blauwe kleur, een groenachtige en later gelige kleur. Zo’n blauwe plek is onschuldig, tenzij de kneuzing ernstig is. Een blauwe plek als gevolg van je flink ergens tegen stoten, verdwijnt gewoonlijk na enkele dagen, soms enkele weken.

Een gewone blauwe plek, wordt ecchymose genoemd. Een grotere net onder de huid liggende blauwe plek is een purpura. Mensen die medicatie gebruiken die de stolling van het bloed beinvloed (b.v. aspirine of middelen bij trombose) hebben eerder blauwe plekken, die er vaak ook bonter (erger) uitzien.

Hoe snel groeit haar eigenlijk?

Over het algemeen groeit je haar zo’n 15 centimeter per jaar, dus iets meer dan 1 centimeter per maand. Als je je haar niet knipt, groeit het gewoonlijk tot je middel, maar niet veel verder. De haren op je hoofd blijven weliswaar groeien, maar als elke haar zijn maximale natuurlijke lengte heeft, valt hij uit. In zijn plaats gaat er dan een nieuwe haar op je hoofd groeien. Haar bevat het eiwit keratine. De dikte van 1 haar is om en nabij 1/20 mm. Haar heeft buiten een esthetische ‘voor de mooi’ functie, een beschermende functie tegen kou of juist tegen warmte (zonnesteek).

Het haar van vrouwen is sterker dan het haar van mannen, maar mannen hebben vaak meer haar dan vrouwen. Een vrouw heeft circa 130.000 tot 150.000 haren. Een man tussen de 150.000 en 180.000.

Haarkleur. Haar bevat pigment c.q. melanine. Er bestaan 2 soorten: zwart pigment (eumelanine) en rood/geel pigment (pheo-melanine). Haarkleur hangt af van het type en de concentratie melanine. Zo is bruin haar b.v. een mix van zwart met rood pigment.

Waarom krijgen we grijs haar als we ouder worden?

Je haar heeft dus kleur, omdat het een pigment (kleurstof) bevat, namelijk melanine. Je haar is lichter of donkerder naarmate het meer of minder of een ander soort melanine bevat. Als mensen ouder worden, kan de aanvoer van melanine tot staan komen, c.q. de melanineproductie (pigmentvorming) stoppen. Het haar blijft wel groeien, maar het wordt grijs of wit in plaats van de oorspronkelijke kleuring. Grijs haar is eigenlijk kleurloos haar, hetgeen komt doordat het haarzakje geen pigment meer aanmaakt. De leeftijd waarop je grijs wordt, kan per persoon (en familie) verschillen. Over het algemeen komen de eerste grijze haren zo tussen 38 en 50- jarige leeftijd. Tegenwoordig blijken mensen in vergelijking tot vroeger eerder grijs te worden (hoe en waarom weet men nog niet).

Wat gebeurt er als er een korstje ontstaat op een wondje?

Als je een wond hebt, vormt zich al snel een korstje (roofje) boven de beschadigde huid. Dit korstje bestaat uit gedroogd bloed en andere stoffen. Het bloed dat uit de wond stroomt verdikt zich, klontert en vormt een soort web dat bloedlichaampjes verder opvangt en tegenhoudt. De bloedlichaampjes drogen uit, slinken en vormen een korstje; een soort schildje dat voorkomt dat bacteriën de (nog) beschadigde huid binnendringen. Onder het korstje geneest de huid verder en als de huid weer genezen is, valt het korstje er vanzelf af.

Waarom kan een koude sleutel of ijs in je nek een bloedneus stoppen?

Soms is het mogelijk een neusbloeding te stelpen door een grote koude sleutel of wat ijs op je nek te leggen en eveneens tegen je neus zelf. De plotselinge kou ter plaatse helpt de kleine slagaders, die bloed naar de neus aanvoeren, te sluiten. Hierdoor kan de bloeding tot staan komen c.q. stoppen.

Waarom hebben sommige mensen kroeshaar en andere sluik of krullend haar?

Je hebt op je hoofd grofweg tussen de 100.000 en 200.000 haren (verschillend bij mannen en vrouwen, zie boven). Deze groeien vanuit zeer kleine openingetjes in je huid, follikels of haarzakjes geheten. Als een haar groeit, perst deze zich door de bovenkant van het haarzakje, op een soortgelijke manier als tandpasta uit een tube wordt geknepen.

Follikelvorm

Het is de follikelvorm die bepaalt of haar sluik, krullend of kroezend wordt. Ronde follikels leiden tot rechte (sluike) haren, ovale tot krullend haar en rechthoekige follikels brengen kroeshaar voort. Ook de structuur van het haar verschilt. Zo is het haar van (blanke) Europeanen fijner van structuur dan b.v. Aziatisch haar.

Lees verder

• Het Menselijk Lichaam
• Welk dier? Weetjes
• Dieren en hun jongen
• Aparte plantenweetjes
• Hoe Hoeveel..? Weetjes