Nachtdiensten uit de tijd?

Onder een nachtdienst wordt formeel verstaan: langer dan één uur werken tussen 00.00 uur en 06.00 uur. Doorwerken tot 01.00 uur en beginnen om 05.00 uur valt dus net niet onder een nachtdienst. Verder zijn er allerlei regels zoals bijvoorbeeld: zeven nachtdiensten achter elkaar wordt teveel gevonden. De kans op ongevallen neemt bij veel nachtdiensten achtereen toe. Ook in het verkeer, tijdens het naar het werk rijden en terug naar huis, is er een verhoogd risico. Maar in talrijke beroepen zijn nachtdiensten nog steeds nodig. Er bestaan speciale tips voor mensen die in ploegendienst werken.

Flexibel schema met minder nachtdiensten

Veel nachtdiensten achter elkaar kan voorkomen worden met een flexibele ploegendienst. Bij het opstellen van een rooster voor ploegendienst is het goed om tussen de diensten door minimaal 15 uur rust te plannen. Na de nachtdienst een lange periode vrij geven bevordert de rust en geeft meer ruimte voor sociale contacten. Een flexibel schema kan beter niet met een nachtdienst beginnen en laat een ochtenddienst liever niet vóór 07.00 uur aanvangen. Het schema zou zo ingericht moeten worden dat er zoveel mogelijk maaltijden in gezinsverband mogelijk zijn.

Vergrijzing

Jarenlang nachtdienst draaien kan op den duur niet zonder klachten. Als vroeger iemand de vijftig was gepasseerd werd een baan voor overdag gevonden. Jongeren namen het nachtwerk over. Tegenwoordig gaat dat moeilijker omdat de banen niet meer voor het oprapen liggen voor de ouderen. Noodgedwongen gaan ouderen zo lang ze kunnen door, maar de problemen zijn voorspelbaar met het vergrijzen van de werknemers in veel branches. Jarenlange nachtdiensten leidt dan vaak tot slaapproblemen en hart- en vaatziekten, of tot problemen met de spijsvertering.

Welzijn van werknemers

Sommige bedrijven trachten ploegendiensten in te delen met zo min mogelijk nachtwerk. Taken als reiniging, controles, spoelen van machines en klein onderhoud gebeuren daarbij overdag. Helemaal uitbannen van de nachtdiensten is moeilijk omdat bepaalde machines moeten doordraaien. Deskundigen op arbeidsgebied adviseren om bij het opstellen van de roosters meer rekening te houden met het welzijn van individuele werknemers. Ook is het een goed advies om, daar waar nachtdiensten onvermijdelijk zijn, de werknemers niet meer dan drie nachten achter elkaar te laten werken, om daarna sneller te herstellen. Een bijkomend verschijnsel is dat dit goedkoper is om minder nachtdiensten te plannen, omdat arbeiders overdag minder betaald krijgt dan ’s nachts.

Sociale contacten

Veel werkgevers houden steeds meer rekening met de balans tussen werk en privéleven van medewerkers. Iemand die nachtdienst draait slaapt overdag en kan moeilijker sociale contacten onderhouden. Er zijn ook bedrijven die het zo regelen dat de nachtdienst, die vroeger door één persoon gedurende een week werd verricht, nu door drie personen wordt gedaan. Zeker bij bedrijven met een hoog leeftijdsgemiddelde van de werknemers is dat een must. En dan nog is een veelvoorkomend probleem de verstoring van de slaap. Iemand die nachtdienst verricht slaapt gemiddeld 1 – 4 uur korter dan normaal. Daarbij is de slaapopbouw ook vaak onrustig wat kan leiden tot concentratieproblemen tijdens het werk. Bij het ouder worden is de biologische klok minder flexibel met mogelijke problemen.

Enkele tips voor mensen die in ploegendienst werken:

• Doe een extra dutje voordat de nachtdienst begint.
• Ga de avond vóór een ochtenddienst op tijd naar bed.
• Verduister de slaapkamer goed als u overdag slaapt.
• 
  Bedek de ogen en gebruik oordopjes.
• Eet een half uur voor het slapengaan niet meer.
• Drink cafeïnevrije koffie.
• Drink geen alcohol binnen twee uur voor het slapengaan.
• Maak goede afspraken om niet gestoord te worden.
• Eet tijdens de ploegendienst licht en gezond.