Hoe voorkom en ga ik om met onderkoeling?

Bij hevige kou loopt men het risico om onderkoeld te raken. Dit kan in hoog in de bergen voorkomen, maar ook gewoon 's winters na een avondje stappen. Belangrijk is om onderkoeling te voorkomen. Lees hieronder de tips om niet onderkoeld te raken. Raak je toch onderkoeld? Lees dan ook wat je moet doen bij onderkoeling.

Wat is onderkoeling

Onderkoeling - ook wel hypothermie genoemd - is een lichaamstoestand van de mens waarbij de centrale lichaamstemperatuur zover in gedaald dat men in levensgevaar komt. De stofwisseling wordt hevig aangedaan door de lage temperaturen en daardoor werken de vitale functies van het lichaam niet meer. Bij gezonde mensen varieert de lichaamstemperatuur tussen de 37,5 graden en 35 graden Celsius, waarbij 35 graden Celsius al erg laag is. Onderkoeling start als de lichaamstemperatuur nog verder daalt dan 35 graden Celsius. Bij 32 graden Celsius zeggen we dat de situatie van de persoon kritiek wordt. Nog lagere temperaturen zijn levensbedreigend. Temperaturen lager dan 27 graden Celsius zullen vrijwel altijd resulteren in de dood van de persoon. Dit verschilt echter van persoon tot persoon. Er zijn ook mensen die nog lagere temperaturen overleven.

Onderkoeling heeft echter niet altijd nadelen. Als de bloedcirculatie stopt, dan hebben de hersenen hier het eerste last van. De hersenen sterven namelijk al af als ze enkele minuten geen zuurstof hebben gehad. Dit is echter bij een koude lichaamstemperatuur aanzienlijk langer.

Soorten onderkoeling

We kunnen globaal gezien twee soorten onderkoeling benoemen, namelijk acute en chronische onderkoeling. Acute onderkoeling is onderkoeling is de meest gevaarlijke soort. Bij acute onderkoeling zakt de lichaamstemperatuur van de persoon erg snel. Dit is bijvoorbeeld het geval als de persoon door het ijs zakt. We spreken van chronische onderkoeling als de onderkoeling langzaamaan op gang komt. Als men in zeer koud water zwemt, dan is dat in eerste instantie nog wel mogelijk. Op gegeven moment zal het lichaam echter te koud worden om nog voldoende energie op te brengen om te zwemmen. De vitale levensfuncties komen namelijk in gevaar en deze krijgen eerst energie en warmte.

Symptomen van onderkoeling

Er zijn verschillende symptomen van onderkoeling, maar deze duiden niet allemaal eenduidig op onderkoeling. De enige betrouwbare indicator van onderkoeling is de lage lichaamstemperatuur in de kern van het lichaam. Rillingen, sufheid, trage ademhaling en hartslag en een bleke huid zijn meestal indicatoren van onderkoeling. Met een meting in de oor kan men redelijk snel en betrouwbaar de temperatuur bepalen.

Ernstige onderkoeling herkent men aan het feit dat de persoon weinig tot niets meer doet. Het slachtoffer trilt niet meer en rilt niet meer, wat hij normaal gesproken bij milde onderkoeling nog wel doet.

Wat te doen bij onderkoeling?

Als een persoon mogelijk onderkoeld is, dan is het zeer belangrijk om de juiste handelingen te verrichten. Het belangrijke is dat de persoon meer warmte verliest dan het al deed. De lichaamstemperatuur mag immers niet verder dalen, maar moet zo snel mogelijk weer stijgen. Je kunt alleen passieve maatregelen nemen om de onderkoeling af te breken. Het is immers het lichaam zelf dat weer voldoende energie moet produceren om op te warmen. Echter hoe warmer de betreffende persoon gekleed wordt, hoe minder energie er nodig is voor het opwarmen en hoe sneller het gaat. Het is dus taak van de hulpverlener om zo snel mogelijk de persoon van zijn koude kleding te ontdoen en hem warm aan te kleden. Het is belangrijk dat alleen bij milde onderkoeling zelf hulp kan worden geboden; bij ernstige onderkoeling is er professionele hulp nodig.

De hulp die men kan bieden is door in eerste instantie de koude / natte kleding van het slachtoffer uit te doen. Verplaats de persoon indien mogelijk naar een warme ruimte. Zorg echter dat hij zelf zo min mogelijk hoeft te doen, want dit kost alleen maar meer energie. Dit betekent dat men bij ernstig onderkoelde mensen juist niet de koude / natte kleding uit moet doen, dit leidt immers tot extra beweging en deze kan al fataal zijn. Wikkel vervolgens de persoon in dekens. Het meest ideale zijn isolatiedekens, maar ook andere dekens zijn goed. Men dient minimaal twee dekens om de persoon te wikkelen. Het hoofd moet het beste worden ingepakt, want hier is het warmteverlies het grootst. Leg de persoon ook uit de wind.

Het is heel belangrijk om de persoon niet actief op te warmen. Dus plaats het slachtoffer niet onder de douche of in een bad, want door het plotselinge warmteverschil kan de persoon buiten bewustzijn raken. Ook kan de huid van actieve opwarming beschadigen, omdat het lichaam de warmteprikkels niet goed warm kan nemen. Dit leidt gemakkelijk tot brandwonden.

Hoe voorkom ik onderkoeling?

Onderkoeling door water is vrij lastig te voorkomen, want hoeveel lagen kleding je ook aan hebt, water komt er gemakkelijk doorheen. Het is dan ook belangrijk om voordat je het water in gaat goed naar je lichaam te luisteren. Voel het water even en als het echt koud aanvoelt, dan is het niet verstandig er met het hele lichaam in te gaan.

Als men bijvoorbeeld gaat wandelen in de bergen of gaat fietsen in de winter, dan is het verstandig om goed isolerende kleding aan te trekken. Hierdoor wordt voorkomen dat de warmte het lichaam uit kan. Vermijd zoveel mogelijk natte kleding.