Hypothermie of onderkoeling

Onderkoeling treedt op zodra de lichaamstemperatuur onder de 35 graden celsius zakt. Onderkoeling vind vooral plaats bij jonge baby's of bij mensen die te water zijn geraakt. Snel handelen is wel nodig bij onderkoeling. Soms word onderkoeling juist expres uitgevoerd, zoals bij een operatie aan de hersenen. Deze operatie is afkomstig van een arts die in het concentratiekamp Auschwitz werkte. Hoe herkent men een onderkoeling.

Hypothermie of onderkoeling

De lichaamstemperatuur van de mens is 37 graden Celsius. Wanneer de temperatuur onder de 35 graden komt, spreekt men van hypothermie. In de gewone volksmond noemt men dit ook wel onderkoeling. Onderkoeling komt voor door weersomstandigheden, of door het te water raken. Er is bij onderkoeling ook een risico voor bevriezing.

Gevolgen

Bij onderkoeling wordt de stofwisseling trager. Hierdoor hebben de organen minder zuurstof nodig. Het hart gaat minder snel pompen. Onder de 35 graden spreekt men van onderkoeling. De persoon gaat rillen en raakt uitgeput. Tussen de 30 en 34 graden stopt het rillen, de persoon gaat onregelmatig ademen. Het hartritme word onregelmatig. Tussen de 28 en 30 graden treedt bewusteloosheid en/of verlammingen op. De pols is bijna niet meer te voelen. Onder de 28 graden is de persoon schijndood of werkelijk dood. Iemand die te water raakt en geen kans ziet vaste grond onder de voeten te krijgen, kan het beste zo stil mogelijk blijven liggen en wachten op hulp. Het water om de persoon heen warmt dan wat op en vertraagt zo de afkoeling. Wanneer de persoon beweegt, verplaats hij het water en stroomt er weer koud water naar het lichaam toe. Onderkoeling komt ook voor bij jonge baby's onder de tien dagen oud of te vroeg geboren baby's. Daarom moet de lichaamstemperatuur van jonge baby's een aantal malen per dag worden gecontroleerd. Bij jonge baby's komt onderkoeling voor doordat het lichaam nog niet zelf de temperatuur kan regelen. Een warme kruik en een mutsje zijn vaak al voldoende om de lichaamstemperatuur op peil te houden. Soms zakt de temperatuur van de baby te snel, en kan men het beste de baby bloot tegen de blote huid van een volwassen aanleggen en zo samen onder een deken te gaan liggen. Door huid op huid contact word de lichaamstemperatuur sneller opgewarmd. Onderkoeling in het water gaat tot 30 keer sneller dan onderkoeling op het land. Iemand die te water is geraakt moet daarom zo snel mogelijk eruit gehaald worden.

Snel handelen

• Bij onderkoeling van iemand die te water is geraakt, is het belangrijk deze persoon eerst naar een droge en warme omgeving te brengen.
• Net als bij baby's is het delen van de lichaamswarmte een goede methode. Dit geldt dan alleen indien een van deze personen een lichaamstemperatuur van 37 graden heeft. Twee mensen bij elkaar leggen die beiden een lichaamstemperatuur van 32 graden hebben, zet niet veel zoden aan de dijk.
• Geen warm bad gebruiken, tenzij het slachtoffer volledig bij bewustzijn is. Een te snelle opwarming kan juist gevaarlijk zijn.
• Warme drank laten drinken, aangevuld met suiker. Omdat het slachtoffer veel energie is verloren moet deze aangevuld worden. Het lichaam heeft ook energie nodig om weer op temperatuur te komen.
• Zorg er altijd voor dat als eerste de hulpdienst is gebeld en dat het slachtoffer zo snel mogelijk naar het ziekenhuis kan worden overgebracht.

Onderkoeling en operatie

Wanneer er een belangrijke operatie aan de hersenen uitgevoerd moet worden, gebruikt men ook wel onderkoeling. Door de onderkoeling kunnen de hersenen tot 8 minuten zonder zuurstof, wat meestal net wat meer tijd geeft om de operatie uit te voeren. De meeste kennis over onderkoeling tijdens operaties is afkomstig van gevangenen die tijdens de tweede wereldoorlog werden geselecteerd voor medisch wetenschappelijk onderzoek. De arts Josef Mengele gebruikte gruwelijkheden om proeven op mensen uit te voeren, waarvan de meeste mislukten en de mensen onnodig pijn leden en stierven. Ondanks de gruweldaden van de arts, worden een aantal van zijn bevindingen wel nog steeds gebruikt, waaronder dus ook het onderkoelen van de hersenen tijdens een operatie.