Een hernia of breuk; wat is het?

Je hoort het tegenwoordig steeds vaker, iemand heeft een hernia. Een aandoening die niet alleen voorkomt bij ouderen, maar ook bij jongeren kan voorkomen. Wat is een hernia? Hier een overzicht over hernia en de verschillende vormen: de liesbreuk, de navelbreuk, en de nek- en rughernia.

De hernia

Een hernia is eigenlijk simpelweg een breuk, ofwel een uitstulping van een orgaan. Terwijl normaal dit orgaan, of een weefsel, in een bepaalde lichaamsholte ligt (bijvoorbeeld de buikholte) ligt deze er nu buiten. Een lichaamsdeel kan zwakker zijn, waardoor dit deel het orgaan niet meer kan houden, of er is een breuk opgetreden waardoor het orgaan naar buiten komt. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een opgerekte buikwand.

De meest voorkomende en bekende hernia is die van tussenwervelschijf: de rug- en nekhernia, welke ook wel HNP wordt genoemd. Het gaat bij een hernia om een breuk, hoewel men vaak denkt in termen van een scheur of beschadiging. Dit is echter alleen het geval bij de HNP.

Klachten

Veelvoorkomende klachten zijn:

• Uitstralende pijn in benen;
• Pijn in de onderrug of rug;
• Verergering van pijn bij hoesten, niezen of persen;
• Minder goede reflexen van de spieren.

Proef van Lasègue: Ga op de rug liggen en til gestrekt het pijnlijke been op. Wanneer de pijn erger wordt kan dit duiden op een hernia.

Soorten hernia

• Liesbreuk (hernia inguinalis)
• Hernia van het middenrif (hernia diaphragmatica)
• Discushernia (hernia nuclei pulposi) - van de tussenwervelschijf (rug-/nekhernia)
• Navelbreuk (hernia umbilicalis)
• Littekenbreuk (hernia cicatricialis) - van een buikwandlitteken
• Hernia naast de rechte buikspier/linea semilunaris (hernia spiegeli)
• Indirecte liesbreuk (hernia scrotalis)

Liesbreuk

Door een verzwakte buikwand kunnen de organen die normaal in de buikholte zitten gaan uitpuilen.

De oorzaak van een liesbreuk kan zijn:

• Aangeboren
• Door zwaar tillen
• Door stoelgangproblemen
• Door veel hoesten
• Door het bespelen van blaasinstrumenten

Een liesbreuk komt veel voor bij mannen, minder bij vrouwen. De klachten zijn verschillend, waarbij er soms sprake is van een zeurderig gevoel in de liesstreek. Vaak komt het echter voor dat iemand met een liesbreuk geen klachten ervaart. De aandoening wordt gekenmerkt door een bobbel in de lies die komt bij het persen, maar weer terugtrekt wanneer gestopt wordt met persen. Het is in een later stadium ook mogelijk om de bobbel zelf terug te duwen.

De liesbreuk kan worden behandeld middels een operatie (alleen bij klachten), maar vaak wordt een conservatieve behandeling gekozen, bijvoorbeeld met een liesbreukband. Dit is bedoeld om de breuk te ondersteunen.

Rug- en nekhernia

Wanneer de tussenwervelschijf uitstulpt is er sprake van een rug- of nekhernia, afhankelijk van waar de tussenwervelschijf uitstulpt. Deze hernia kan leiden tot grote pijn, omdat de uitstulping de zenuwen kan beknellen en daarbij de spieren hun functie kunnen verliezen. Een rug- of nekhernia wordt ook wel kortaf een HNP genoemd, van hernia nuclei pulposi.

De tussenwervelschijf scheidt de wervels in de wervelkolom. Met 12 borstwervels, 7 nekwervels, 5 lendenwervels, een heiligbeen en staartbeen, zijn er 24 tussenwervelschijven om ervoor te zorgen dat er voldoende beweging mogelijk is.

De meest voorkomende hernia's:

• Lendenwervel (90%): met name de 3e, 4e en 5e, of tussen de 5e lendenwervel en het heiligbeen;
• Nekhernia: met name tussen 5e en 6e (C5-6), en tussen 6e en 7e (C6-7). Tussen C1-C2 zit geen tussenwervelschijf.

Een borstwervelhernia komt het minst voor omdat de tussenwervelschijven daar amper bewegen.

Navelbreuk

Een uitstulpende buik kan wijzen op een navelbreuk. Een uitstulping wordt gezien bij de navel en de persoon ervaart dan een zeurderig gevoel of pijn in die regio. De breuk kan erger worden, en niet verminderen. Een operatie wordt uitgevoerd wanneer de pijn erg wordt.

Bij kleine breukpoorten (de breuk bestaat uit de breukpoort, de breukzak en de breukinhoud) is er kans op necrose. Dit houdt in dat de darmen bekneld zijn geraakt in de breukpoort en daar afsterven.

Een navelbreuk kan zowel zijn aangeboren, of ontstaan door verhoging van de druk op de buikholte (bijvoorbeeld bij zwangerschap, obesitas en zwaar tillen) of juist doordat de buikwand verzwakt.

Preventie van hernia

Een hernia kan voorkomen worden door:

• Een goede, ontspannen houding aan te nemen (gewicht evenwijdig verdelen over beide benen; niet te veel buigen);
• Op te letten bij tillen (dicht bij het lichaam tillen; evenwijdig verdelen van gewicht over beide zijden; samen met een ander tillen);
• Het gewicht te verlagen (rugklachten door overgewicht);
• Goede ondersteuning van rug bij het zitten (en benen niet te veel/vaak over elkaar slaan);
• Niet te lang achtereen autorijden;
• Niet op de buik te slapen;
• Actief te blijven (bijvoorbeeld zwemmen, wandelen, waarbij de rug niet al te veel wordt belast).