Zuurstoftekort in de hersenen

Zuurstoftekort in de hersenen kan ontstaan door verschillende oorzaken. Een tijdelijk en licht zuurstoftekort is meestal niet schadelijk, maar veel zuurstoftekort kan ernstige consequenties met zich meebrengen. Daarom wordt er soms extra zuurstof toegediend. Tijdelijk zuurstoftekort kan onder andere een aanval van migraine uitlokken.

Zuurstofverbruik van de mens

Zuurstof is belangrijk voor veel leven op aarde. Door zuurstof vindt er verbranding plaats en kunnen mens en dier ademen. Zuurstof bevindt zich in de lucht. De lucht bevat echter niet alleen zuurstof: ongeveer 1/5e deel van de lucht bestaat uit zuurstof. Zuurstof komt in onze atmosfeer terecht middels fotosynthese van groene planten. Zonder groene planten zou zuurstof snel uit de atmosfeer verdwijnen waardoor veel organismen zullen sterven.

De mens heeft zuurstof nodig om te kunnen leven. Met behulp van zuurstof worden alle organen voorzien van energie. Koolhydraten, vetten en eiwitten worden met behulp van zuurstof verbrandt en omgezet in stoffen die nodig zijn voor de werking van de organen. De hersenen is een belangrijk orgaan dat zeer slecht zonder zuurstof kan. Alle functies worden namelijk vanuit de hersenen aangestuurd. We kunnen een maximale hoeveelheid zuurstof opnemen. Volwassenen halen een maximum van 35 tot 40 ml per minuut per kg lichaamsgewicht. Intensieve sporters halen vaak het dubbele. Een volwassene die slaapt heeft 5 ml per minuut per kilo lichaamsgewicht nodig.

Zuurstoftekort in de hersenen: oorzaken

Een zuurstoftekort kan door zowel inwendige of uitwendige factoren veroorzaakt worden. Hieronder volgen de meest bekende oorzaken.

Uitwendige factoren:

• Te water raken. Mensen kunnen geen zuurstof uit water halen.
• Op grote hoogte verblijven. De lucht is in de bergen dunner en bevat minder zuurstof.
• Koolstofmonoxide zoals bij uitlaatgassen en kachels. Verdringt de zuurstof in het bloed.
• Gebruik van alcohol en drugs kunnen de zuurstofopname verlagen.
• Een ongeval of verstikking.

Inwendige factoren:

• Atelectase: de long krijgt geen lucht meer als gevolg van verstikking, slijmprop of een tumor.
• Een stoornis in de bloedtoevoer naar de hersenen toe zoals bij een hartinfarct.
• Lage bloeddruk.
• Beschadiging van de hersenen door een aangeboren of niet-aangeboren afwijking.

Bij een zuurstoftekort in de hersenen treden er verschillende verschijnselen op. Allereerst wordt je licht in het hoofd of voel je je duizelig. Er ontstaat kortademigheid. De lippen gaan blauw kleuren. Vervolgens kan je flauwvallen/ bewusteloos raken. Na vier tot zes minuten zonder zuurstof raken de hersenen blijvend beschadigd. Na 15 minuten is de kans dat iemand het zonder zuurstof overleefd zeer klein. Door onderkoeling wordt de stofwisseling vertraagt, waardoor iemand het zonder zuurstof soms langer uit kan houden.

Een klein zuurstoftekort in de hersenen veroorzaakt vaak alleen duizelingen, licht in het hoofd voelen of zwart zien/sterretjes zien. Dit komt vaak voor bij plotseling opstaan of omhoog kijken, waardoor de bloeddruk zich niet snel genoeg kan aanpassen. Door de verlaagde bloeddruk stroomt er tijdelijk minder bloed en dus zuurstof naar de hersenen toe.

Meer zuurstof in het bloed krijgen

Bij sporters of bij mensen die zware inspanning verrichten is het wel bekend: de zuurstofschuld. Deze benaming komt van vroegere tijden toen men nog dacht dat je een schuld aan zuurstof kan hebben aan je lichaam. Bij inspanning wordt er in het begin namelijk nog geen extra zuurstof opgenomen, maar al snel verandert dit en neemt het lichaam meer zuurstof op. Zelfs nadat de inspanning verricht is, neemt het lichaam in rust nog enige tijd extra zuurstof op. Dit is echter geen schuld aan het lichaam maar nodig voor herstel van onder andere de spieren.

De hoeveelheid zuurstof in het bloed kan vermeerdert worden middels training (sport). Het lichaam past zich aan wanneer er vaker meer zuurstof nodig is, door meer bloedlichaampjes aan te maken en de hartslag efficiënter te maken (meer bloed kan er per hartslag gepompt worden).

De gevolgen en het toedienen van zuurstof

De gevolgen van een zuurstoftekort kunnen sterk uiteenlopen. Mensen met een tijdelijk verminderde zuurstof in de hersenen kunnen een aanval van migraine krijgen. Dit komt omdat de bloedvaten zich uitzetten zodra er weer meer zuurstof in de hersenen komt. Een tijdelijk en licht zuurstoftekort zoals bij het plots opstaan of omhoog kijken veroorzaakt geen schade aan de hersenen. Anders wordt het wanneer er vaak een zuurstoftekort optreedt of een ernstig zuurstoftekort. Bij een herseninfarct treedt er zodanig zuurstoftekort op dat delen van de hersenen afsterven. Deze zin niet meer te herstellen. Ook door andere oorzaken kan dit gebeuren.

Het toedienen van zuurstof moet alleen gebeuren door iemand die hier verstand van heeft. Tijdens eerste hulp wordt vaak mond-op-mond beademing toegepast. Een arts kan zuurstof toedienen middels een mondkapje verbonden met een zuurstofinstallatie of zuurstofcilinder. Ook kan er bij bepaalde ziekten zuurstoftherapie worden voorgeschreven. Let wel op: een teveel aan zuurstof is ook schadelijk.