De tegenpool van albinisme: melanisme

De tegenpool van albinisme: melanisme Van albinisme heeft iedereen wel eens gehoord. Dieren met albinisme hebben een witte vacht of witte veren en hebben rode ogen. Mensen met albinisme bestaan ook. Zij hebben een zeer blanke huid en een lichtdoorlatende iris. Vaak hebben deze mensen ook nog andere beperkingen zoals een verminderd zicht. Hun huid is zeer gevoelig voor de zon en verbranden daardoor snel. Dit wordt allemaal veroorzaakt door het gebrek aan melanine. Het gebrek aan melanine wordt veroorzaakt door een genetische mutatie. Het tegenovergestelde hiervan bestaat echter ook en is veel minder bekend. Dit wordt melanisme genoemd en het komt voor bij mens en dier, net zoals bij albinisme.

Algemene kenmerken van melanisme

Normaal gesproken zorgt melanine ervoor dat mensen bruin worden in de zon en zorgt dit pigment voor het ontstaan van moedervlekken. Ook bepaalt de hoeveelheid melanine de kleur van je iris en van je haren. Hoe meer melanine, hoe donkerder de kleur. In tegenstelling tot albinisme is melanisme een genmutatie die juist zorgt voor een overvloed aan het pigment melanine. Het hoofdkenmerk van deze aandoening is dat de huid, vacht of veren zwart zijn. Organismen met melanine kunnen een grote hoeveelheid zonlicht verdragen, in tegenstelling tot organismen met albinisme. Dieren waarbij melanisme vaak voor komt zijn bijvoorbeeld eekhoorns, hagedissen en zebra’s. Over het algemeen is de genvariant (allel) voor melanisme recessief, behalve bij de jaguar (luipaard). Melanisme is bij deze diersoort wel dominant.

Evolutionair melanisme

Evolutionair melanisme kan er ontstaan wanneer melanisme adaptief is. Dit betekent dat de aandoening (met name de kleur) voor een betere overlevingskans zorgt. Wanneer dieren met melanisme zich voortplanten, kan er zelfs een nieuw subras ontstaan. Een voorbeeld hiervan is de zwarte panter. Als hij gaat jagen in het donker, valt hij minder op waardoor zijn prooi makkelijk gevangen is en er dus een grotere kans op overleven is. In feite is de zwarte panter een subras van de luipaard. Koudbloedige dieren (reptielen en amfibieën) met melanisme krijgen door de aandoening een voorsprong op hun ‘normale’ soortgenoten. Door de zwarte kleur warmen zij namelijk sneller op, waardoor zij sneller actief worden. Deze aandoening heeft echter ook een nadeel: door de zwarte kleur is er wel een snellere uitstraling van warmte.

Een bekende omschrijving van evolutionair melanisme komt uit Engeland rond de industrialisatie. Een type nachtvlinder, de peper-en-zoutvlinder, kwam in die tijd in heel Groot-Brittannië voor. Deze vlinder was van oorsprong witgekleurd en kwam in sommige steden als geheel zwartgekleurd voor. Deze zwartgekleurde vlinders bleken alleen voor te komen in steden waar steenkool werd verwerkt. Door de zwarte roet die deze fabrieken uitstootten werden vrijwel alle bomen donkerder. Deze vlinders schuilden normaal op deze bomen. De witte vlinders vielen door de donkere bomen veel eerder op waardoor hun overlevingskans was afgenomen, terwijl de overlevingskans van de zwarte exemplaren toenam. Hierdoor verdween het witte exemplaar en werd de gehele peper-en-zoutvlinderpopulatie melanistisch. Dit verklaart ook het feit dat de prevalenties van melanisme vaak verschillen per regio.

Melanisme bij de mens

Een humanide vorm van melanisme bestaat ook, maar deze verschilt iets van de dierlijke vorm van melanisme. Bij mensen wordt de aandoening melanosis genoemd. De aandoening uit zich bij de mens als abnormale donkere pigmentatievlekken op de huid of andere weefselen. Dit zijn dus niet mensen met een negeroïde achtergrond. Een ander kenmerk is dat mensen met melanosis vaak zwarte plekken in het oog rond de iris hebben. Deze aandoening is niet adaptief bij de mens en kan het soms zelfs zorgen voor schade aan het lichaam, zoals kwaadaardige melanocyten. De donkere plekken zijn meestal alleen kwaadaardig wanneer ze niet vlak zijn (zoals moedervlekken), maar juist op de huid of het oog liggen. Dit is dan geen melanosis (goedaardig), maar een melanoom. Deze moeten worden weggesneden.

Lees verder

© 2013 - 2024 Sharonaudrey, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Melanisme: zwarte zeehond - zwarte panter - zwart schaapMelanisme: zwarte zeehond - zwarte panter - zwart schaapHet zwarte schaap in de familie is lang niet altijd echt zwart, maar het kan voorkomen dat in een kudde uit het niets ee…
De kleuren in de dierenwereldDe kleuren in de dierenwereldIn de natuur zien we veelal donkere onopvallende kleuren zoals grijs of bruin. Echter zijn er ook dieren die enorm opval…
Albinisme, oorzaak en gevolgAlbinisme, oorzaak en gevolgBij 1 op de 20.000 mensen komt albinisme voor. In Nederland leven naar schatting ruim 850 albino's. In Oost-Afrika leven…
Albino bij mens en dierAlbino bij mens en dierIedereen heeft er wel eens van gehoord ; een albino... Albinisme komt zowel bij mensen als bij dieren voor... Het ontbre…

Rugpijn door het matras of bedbodemRugpijn door het matras of bedbodemRugpijn kan ontstaan door een verkeerd matras, een doorgezakte bedbodem of een verkeerd kussen. Steeds meer mensen krijg…
Nierstenen: oorzaken, symptomen, behandeling, voorkomenNierstenen: oorzaken, symptomen, behandeling, voorkomenNierstenen of calculus renalis: een afzetting van kristallen in de nier maar ook in de urine-afvoerwegen. Afvalstoffen v…
Bronnen en referenties
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Melanisme
  • http://plazilla.com/62547-albinisme-en-melanisme-een-natuurlijk-zwart-wit-verhaal
  • http://www.pantera.nl/index.php/pantera9
Sharonaudrey (24 artikelen)
Laatste update: 09-10-2015
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 3
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.