Co-infecties bij lyme

Wie de ziekte van lyme heeft, draagt mogelijk ook andere infecties bij zich. Dit worden co-infecties genoemd. Deze infecties kunnen worden overgedragen door teken, maar ook door bijvoorbeeld mijten of dazen. De aanwezigheid van co-infecties is één van de redenen waarom het zo complex is om lymepatiënten volledig (en blijvend) te genezen. Er bestaan vele co-infecties. Een groot deel ervan is bij de mens gelukkig vrij zeldzaam. De meest voorkomende co-infecties zijn: Babesia, Bartonella, Ehrlichia, FSME en Mycoplasma. Net als de ziekte van lyme, worden ook co-infecties geregeld over het hoofd gezien bij bloedtesten.

Co-infecties

De ziekte van Lyme kan gepaard gaan met andere infectieziektes. Deze bijkomende infecties worden co-infecties genoemd. Een teek voedt zichzelf gedurende zijn leven meerdere keren met bloed van 'gasten'. Dit kunnen bijvoorbeeld schapen, paarden, muizen e.d. zijn. Tijdens de bloedmaaltijd kan de teek bacteriën/virussen binnen krijgen die deze dieren bij zich dragen. Wanneer de mens vervolgens wordt gebeten door deze besmette teek, raakt men mogelijk geïnfecteerd met deze infectieziektes.
Ook muggen, mijten, dazen en andere bloedzuigende insecten kunnen lyme en co-infecties overbrengen.

Het komt voor dat lymepatiënten niet (geheel) opknappen na een antibioticakuur. Eén van de redenen hiervoor kan zijn dat men een (of meerdere) nog onontdekte co-infectie(s) heeft.
De ingezette medicatie tegen lyme is niet altijd tegelijkertijd effectief tegen de co-infectie(s).

Babesia

Babesia wordt ook wel tekenkoorts genoemd en wordt veroorzaakt door de Babesia-parasiet. De incubatietijd (de periode tussen besmetting en de eerste symptomen) bedraagt één a zes weken. De Babesia vernietigt rode bloedcellen en dit veroorzaakt klachten.

Symptomen

• Vermoeidheid
• (Hoge) koorts
• Zweetaanvallen
• Neuro-psychiatrische klachten
• Duizeligheid
• Bloedarmoede
• Stijfheid in rug en nek
• Maagklachten
• Gewichtsverlies
• Kortademigheid
• Hoofdpijn

Diagnose

Er zijn een aantal manieren om Babesia te diagnosticeren. Men kan bloed afnemen (serologisch onderzoek) waarbij het bloed onderzocht wordt op antistoffen. Dit is pas zinvol als de symptomen 7 a 10 dagen aanwezig zijn, op een eerder moment zullen antistoffen nog niet aantoonbaar zijn.
Een andere mogelijkheid is microscopisch onderzoek.
Tenslotte kan PCR worden ingezet. PCR is een Engelstalige afkorting, die in het Nederlands staat voor 'polymerasekettingreactie'. Dit is een DNA-onderzoek

Behandeling

De ziekte kan spontaan genezen, mits de weerstand van de patiënt goed genoeg is. Bij lymepatiënten kan de weerstand verzwakt zijn, dan is behandeling met medicatie vereist. De precieze behandeling hangt af van de ernst. Er kan intraveneuze medicatie gegeven worden (via een infuus, waardoor het medicijn direct in de bloedbaan terecht komt) of oraal (tabletten). Ook worden beide behandelingsvormen soms gecombineerd.

Bartonella

Bartonella is ook wel bekend onder de naam 'kattenkrabziekte'. De symptomen treden 3 a 20 dagen na besmetting op.

Symptomen

• Huiduitslag op de plek van de beet met blaasjes en later korstjes
• Pijn onder de voetzolen
• Op striae lijkende huiduitslag
• Koorts
• Pijnlijk scheenbeen
• Gewichtsverlies
• Keelpijn
• Paniek
• Depressie
• Woede
• Angst

Diagnose

Er zijn een aantal methoden om de diagnose 'Bartonella' te stellen. Allereerst kan er serologisch onderzoek gedaan worden (bloedonderzoek). De bacterie kan hierbij niet direct worden aangetoond, er wordt gekeken of de patiënt antistoffen heeft aangemaakt tegen Bartonella. Als er antistoffen worden gevonden dan is dit het bewijs dat er contact is (geweest) met de Bartonella. Maar omdat niet alle patiënten antistoffen aanmaken, sluit een negatieve serologische uitslag de ziekte niet uit.
Een ander diagnostisch middel is het maken van een kweek. Hierbij is DNA-onderzoek (PCR) het meest betrouwbaar.
Tenslotte kan er histopathologisch onderzoek verricht worden. Dit houdt in: het bestuderen van ziekteprocessen in weefsel. Door middel van de zogenoemde 'Warthin Starry' methode kunnen bacteriën zichtbaar gemaakt worden. De aanwezigheid van clusters zeer kleine, meervormige bacillen is kenmerkend voor infectie met Bartonella. Deze methode is alleen geschikt in de beginfase van de ziekte.

Behandeling

Behandeling tegen Bartonella is niet altijd vereist. Het immuunsysteem kan de ziekte vaak zelf te boven komen. Wanneer de klachten aanhouden, zijn er een aantal behandelingsmogelijkheden. Bij patiënten die minimaal acht jaar oud zijn, kan er doxycycline ingezet worden (een antibioticum). Er kan ook gekozen worden voor azitromycine, hiervoor is een lagere minimumleeftijd vereist (1 jaar).

Ehrlichia

Ehrlichia, ook wel Ehrlichiose genoemd, is een bacteriële infectieziekte. Naar schatting draagt 5 tot 20% van de Nederlandse teken de bacterie bij zich. Toch zijn er in Europa nauwelijks ziektegevallen van Ehrlichia bekend. Dit kan te maken hebben met vals-negatieve onderzoeksresultaten. Door de ziekte raken witte bloedlichaampjes (leukocyten) geïnfecteerd. Witte bloedlichaampjes spelen een belangrijke rol in het immuunsysteem. Ehrlicha heeft een incubatietijd van 5 a 21 dagen.

Symptomen

De vaakst voorkomende symptomen zijn:

• Koorts (acuut opkomend en vaak vrij hoog)
• (Ernstige) hoofdpijn
• Verminderde eetlust
• Rillingen
• Spierkrampen
• Zwelling van de lymfeklieren
• Verstoring van de lever/nier/stollingsfunctie

Andere symptomen kunnen zijn:

• Misselijkheid
• Diarree
• Buikpijn
• Hoesten
• Duizeligheid
• Overgeven
• Huiduitslag
• Aantasting van het centrale zenuwstelsel
• Verwardheid

Diagnose

De diagnose van Ehrlichia is niet eenvoudig. Net als bij de eerder beschreven co-infecties wordt er vaak gekozen voor serologisch onderzoek, een PCR. Ook kan er een bloeduitstrijkje gemaakt worden. Hierbij wordt een druppel bloed uitgestreken en vervolgens onder de microscoop bekeken.

Behandeling

Om Ehrlichia te behandelen kunnen de volgende antibiotische middelen worden ingezet:

• doxycycline (niet geschikt voor kinderen jonger dan acht jaar)
• ciprofloxacin
• ofloxacin,
• trovafloxacin,
• rifampin (dit antibioticum kan worden ingezet bij zwangere vrouwen of bij kinderen jonger dan acht jaar).
• rifabutin

FSME

FSME is de afkorting voor Früh Sommer Meningo-Encefalitis. Het wordt ook wel 'teken-encefalitis' genoemd. De ziekte wordt veroorzaakt door een virus. In Nederland zijn nog geen teken gevonden die dit virus bij zich dragen. In andere gebieden in Europa werd dit virus wel aangetroffen bij teken (o.a. in Frankrijk, Scandinavië, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Tsjechië.)

Let op: het virus bevindt zich in het speeksel van de teek. Hierdoor kan besmetting zeer snel plaats vinden, namelijk al meteen bij de beet. Een andere, meer incidentele, besmettingsbron kan ongepasteuriseerde melk zijn.

Bij deze ziekte is preventieve inenting mogelijk! Na een serie van drie inentingen in een periode van één jaar, is men drie jaar beschermd. Overigens ben je na het doormaken van de infectie levenslang immuun tegen de infectie.

Symptomen

In het ziekteverloop zijn vaak twee periodes te onderscheiden. Symptomen in de eerste periode zijn:

• Koorts
• Hoofdpijn
• Griepachtig gevoel

Wanneer men de tweede fase van de ziekte bereikt (niet alle patiënten komen in deze fase), kunnen de volgende symptomen optreden:

• Hoge koorts
• Verlammingsverschijnselen
• Hoofdpijn
• Ontsteking van hersen(vlies)

Diagnose

De belangrijkste elementen van de diagnose zijn het klinische beeld (ziekteverschijnselen) en een anamnese die FSME zou kunnen doen vermoeden (bijv. wanneer men in één van de eerder genoemde gebieden een tekenbeet heeft opgelopen). Daarnaast kan er liquor worden afgenomen, door middel van een ruggenmergpunctie. Het liquor wordt onderzocht op antistoffen.
Diagnostisch onderzoek kan ook verricht worden in het serum. Tijdens dit bloedonderzoek wordt het bloed gestold. De vloeistof die hierna nog overblijft heet het serum.

Behandeling

Specifieke behandeling tegen de ziekte is er (vooralsnog) niet. Antibiotica, wat bij veel andere co-infecties ingezet wordt, is niet zinvol aangezien dit geen effect heeft in het geval van een virus. Behandeling is gericht op symptoombestrijding.

Mycoplasma

Er zijn zeer veel soorten van Mycoplasma. Een deel van deze soorten kan ziekte veroorzaken bij de mens. In dit artikel wordt de meest voorkomende ziekteverwekker besproken, namelijk: mycoplasma pneumoniae. Mycoplasma zijn bacteriën zonder celwand. De incubatietijd kan variëren van 6 tot 32 dagen, in de meeste gevallen is het 2 a 3 weken.
Een eenmaal doorgemaakte infectie biedt geen (blijvende) immuniteit, sterker nog: een tweede infectie kan heviger verlopen dan de eerste.

Symptomen

De hoofdsymptomen zijn:

• Griepachtig ziektebeeld, de klachten ontstaan echter vaak geleidelijk terwijl griep in de meeste gevallen 'ineens/snel' opzet.
• Hoesten (niet productief)

In mindere mate komt ook voor:

• Koorts
• Hoofdpijn
• Spierpijn

Soms ontstaat er pneumonie (ontsteking van het longweefsel). Ook neurologische klachten (zoals angst en concentratiestoornissen) kunnen zich voordoen, net als dermatologische symptomen (huid).

Diagnose

Er kan een kweek gemaakt worden, maar dit is zeer arbeidsintensief (de kweek neemt veel tijd in beslag) en is daarnaast ook relatief ongevoelig.
Soms wordt een antistoffentest afgenomen, maar net als bij de ziekte van lyme is er een aanzienlijke kans op een vals-negatieve uitslag.
In de meeste gevallen wordt gekozen voor een PCR-test (DNA). Hierbij wordt een keeluitstrijk gemaakt of het sputum (opgehoest slijm) wordt onderzocht.

Behandeling

Vaak is het lichaam in staat om de bacterie zelf uit te schakelen. Ondanks dat wordt er soms wel antibiotica voorgeschreven omdat dit de ziekteduur kan verkorten. Dit is bij voorkeur één van de volgende soorten:

• azithromycine
• clarithromycine,
• erythromycine
• doxycycline